Tüm ebeveynler çocuklarının gelişimini izlemekten attıkları adımları görmekten keyif alır.  Yaklaşık 3 yaşlarına gelen çocuğun sosyalleşmesi, arkadaş edinmesi de ebeveynleri mutlu eden durumlardan biridir. Ancak çocuğun arkadaşının hayali bir arkadaş olduğu fark edildiğinde ebeveynler telaşlanır ve çocuklarında bir problem olduğunu düşünür.  Çocuğunuzun hayali arkadaşıyla tanışmanız halinde doğru yaklaşımda bulunabilmek için bu konuda önceden bilgi sahibi olmak önemlidir.

                Değerli okurlar, 3-7 yaşları arasındaki çocukların yaklaşık yüzde 60’ında gözlenebilen hayali arkadaşlar, aslında çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminin doğal ve sağlıklı bir parçasıdır. Bu hayali arkadaş; bir insan, tamamen çocuk tarafından yaratılan farklı bir karakter, bir eşya ya da bir oyuncak ayı olabilir. Çocuklar bu hayali arkadaşı zorlandığı konularla baş etmek, sürekli bir oyun arkadaşı olması ya da sırlarını paylaşmak için yaratabilirler. Çocuğun hayali arkadaşının olması tek başına bir probleme işaret etmediği ve aslında sağlıklı gelişimin bir göstergesi olduğu gibi, olmaması da çocukta bir problem olduğunu göstermez. Hayali arkadaşlar henüz canlı cansız ayrımı yapamayan, büyüsel düşünceye inanan 3-4 yaşındaki çocukların geniş hayal güçlerinin bir ürünüdür. Sıklıkla 3-4 yaşlarında ortaya çıkan bu arkadaşlar genellikle yaklaşık 7 yaşına gelindiğinde kendiliğinden kaybolurlar. Ancak varlıkları 11-12 yaşlarına kadar da sürebilir. Genellikle çocukların kreşe başlaması, yeni arkadaşlar edinmeleri halinde hayali arkadaşlarına veda ettikleri görülür.

                Yapılan araştırmalar hayali arkadaş edinen çocukların genelde tek çocuk veya ilk çocuk olduklarını ayrıca fazla televizyon izlemeyen çocuklar olduklarını göstermektedir. Sanılanın aksine bu çocuklar yalnız ve problemli değil, hayal güçleri yaratıcılıkları yüksek ve sosyal yönü güçlü çocuklardır.

                Hayali arkadaşların çocuklar için oldukça olumlu etkileri vardır.Hayali arkadaş edinen çocuklar, bu arkadaşıyla gerçek arkadaşlarıyla kurdukları şekilde iletişim kurarlar. Ancak bu iletişimde her iki tarafın da kontrolü çocuktadır.  İki tarafın bakış açısını da anlayarak iletişim kuran çocuk, bu sayede empati yeteneğini ve iletişim kurma becerisini geliştirir. Yüksek hayal gücünün ürünü olan bu arkadaşlar, varlıklarıyla hayal gücünü daha da geliştirirler. Çocukların sosyal gelişimlerini ve dil gelişimlerini olumlu etkiler. Çocukların rol yapma yetenekleri ve kelime dağarcıkları gelişir. Yine aynı şekilde çocukların zorluklarla vetravmalarla başa çıkmasında yardımcı olur.

Çocuğunuzun bir hayali arkadaşı varsa nasıl yaklaşmalısınız?

  1. Yapılacak en yanlış şey, hayali arkadaşın varlığını inkar etmek ve olmadığını ispatlamaya çalışmaktır. Böyle bir durumda çocuğunuzun size karşı güveni zedelenecek ve arkadaşıyla ilişkisini sizinle paylaşmaktan kaçınacaktır.
  2. Çocuğunuzun hayali arkadaşını tanımaya çalışmanız, çocuğunuzun ihtiyaçları hakkında size ipucu verecektir.Çocuklar hayali arkadaşlarıyla ilgili soruları detaylı cevaplama eğilimindedirler. Arkadaşının varlığını kabul edin, anlattığı kadarıyla ilgilenin. Çocuğunuzun hayali arkadaşıyla iletişim kurma şeklini gözlemleyin.
  3. Çocuğunuzun hayali arkadaşını motivasyon amacıyla kullanmayın. Örneğin çocuğunuz yemek yemek istemiyorsa, bak arkadaşın Merve de yemeni istiyor, ya da arkadaşını çağır o da yanımızda dursun gibi ifadeler kullanmayın.
  4. Çocuğunuz bir hata yaptığı zaman ya da sorumluluktan kaçınmak için hayali arkadaşı kullanabilir. Örneğin, bir vazo kırıldığında ya da oyuncakların toplanması gerektiğinde ben dağıtmadım o yaptı diyebilir. Böyle durumlarda kimin kırdığı/yaptığı önemli değil buranın toparlanması gerekiyor, diyerek net bir ifade kullanabilirsiniz.
  5. Çocuğunuz hayali arkadaşına biraz fazla yer veriyor, her ortama dahil ediyor olabilir. Örneğin yemek masasında babanın oturacağı yere arkadaşının oturduğunu söyleyebilir. Ya da yatağında arkadaşı yattığı için kendisinin yatamadığını söyleyebilir. Yine arkadaşın varlığını inkar etmek yerine, arkadaşı için küçük bir sandalye ya da yastıklardan bir yatak hazırlayıp yeni bir öneride bulunabilirsiniz.
  6. Eğer çocuğunuz 7 yaşını geçtiği halde hayali arkadaşıyla vedalaşmıyorsa, hayali arkadaşın varlığı çocuğun sosyalleşmesi ve yeni arkadaşlar edinmesinin önünde bir engelse, hayali arkadaşın yanında eş zamanlı farklı davranış değişikleri gözlemliyorsanız mutlaka bir uzman değerlendirmesi gerekmektedir.

Uzm. Psk. İrem Aydınlar