Okula uyum yalnızca çocuğun değil ebeveyninde uyumunu gerektiren bir süreçtir. Çocuğundan ilk defa ayrılacak ya da yeni bir ortama bırakacak olan ebeveynin bazı kaygılarının olması oldukça normaldir. Diğer taraftan çocuğunu rahatlatmak isteyen ebeveynin bazı tutumları süreci zorlaştırabilmektedir. Daha önceki yazımda okula uyum sürecine hazırlık ve süreç yönetimiyle ilgili öneriler paylaşmıştım. Okulların açıldığı bu hafta içerisinde ise sizlere okula uyum sürecini zorlaştıran ebeveyn tutumlarından bahsetmek istiyorum. Bu yazının ardından “Çocukların okula uyum sürecinde ebeveynlere öneriler” başlıklı yazıma bir göz atabilirsiniz.
Okula uyum sürecini zorlaştıran ebeveyn tutumları:
1)Oryantasyon sürecinden geçmeden okula başlatmak: Okul oryantasyon programları sıklıkla okullar açılmadan bir hafta öncesinde düzenlenmektedir. Özellikle okul öncesi dönemdeki çocuğun oryantasyona dahil olarak öğretmenini ve okulunu tanıması oldukça önemlidir. Benim çocuğumun oryantasyona ihtiyacı yok diyerek okula başlatmak uyum sürecini zorlaştıracaktır. Oryantasyon sürecine dahil olduğu halde zorlanan çocuğun süreç planlaması mutlaka okul rehber öğretmeniyle birlikte yapılmalıdır.
2)Okulu sürekli oyun oynanacak bir yer gibi anlatmak: Okula gitmek istemeyen çocuğa okulu, her an oyun oynanacak lunaparka benzer bir yer olarak anlatmak hayal kırıklığı ve okul reddiyle sonuçlanabilir. O yüzden okulu, çocuğun anlayabileceği dilde, hem eğlenilen hem de öğrenilen güvenilir bir yer olarak anlatmak en doğrusudur.
3)Okula kandırarak götürmek: Okula gitmek için evden çıkmak istemeyen çocuğu hadi parka gidiyoruz diye evden çıkarmak hem size hem de okula olan güvenini kıracaktır.
4)Duyguları görmezden gelmek: “Ağlanacak, korkacak ne var bunda bebek misin sen? “ gibi ifadeler çocuğun anlaşılmadığını hissetmesine neden olurken, kaygı ve korku durumu artar.
5)Vedalaşmayı uzatmak ya da bırakıp kaçmak: Her iki durumda çocuğun ebeveynden ayrılıp okula uyum sağlamasını zorlaştırmaktadır. Vedalaşmayı uzatmak yerine ayrılırken göz hizasına eğilin, güler yüzle hoşça kal deyin ve ne zaman alacağınızı belirterek uzaklaşın. Uzun sarılmalar, ikna cümleleri, çocuğun ağlamasıyla birlikte kucağa alıp sakinleştirme ve ardından tekrar ikna çabaları ayrılmayı daha da zorlaştırmaktadır. Özellikle okul öncesi dönemde çocuklar ilk günlerde biraz ağlayabilirler. Burada önemli olan sonrasında sakinleşerek güne devam edebilmesidir. Ayrılırken ebeveynin okula güvendiğini ve ne kadar rahat olduğunu gören çocuk da kendini daha iyi hissedecektir.
6)Kıyaslama yapmak: “Bak arkadaşın hiç ağlamadan girdi, sen hala buradasın” gibi kıyaslama cümleleri çocuğun kendini anlaşılmamış, baskı altında ve yetersiz hissetmesine neden olurken süreci daha da zorlaştırır. Her çocuğun biricik olduğunu ikiz kardeş dahi olsalar birinin bir haftada okula alışırken bir diğerinin belki iki ayda alışabileceğini lütfen göz önünde bulundurun.
7)Okul hakkında olumsuz sorular sormak: “Neden ağlıyorsun, seni üzen bir şey var mı, sevmediğin bir şey var mı, öğretmenin kötü mü, sevmedin mi, sana kızdı mı, korktun mu, çok ağladın mı ?” gibi sorular olumsuz bir algı oluşturarak kaygıyı artırır. Okul hakkında konuşmak istediğinizde “Günün nasıl geçti, bugün seni en çok ne mutlu etti ya da heyecanlandırdı?” gibi sorular sormanız yeterlidir.
8)Tutulmayacak sözler vermek: “Bugün ağlamazsan seni denize götüreceğim, akşam lunaparka gideceğiz, bir saat sonra hemen gelip alacağım” gibi tutulmayacak sözler vermek çocuğun size ve okula güvenini sarsacaktır.
9)Ebeveynlerin ortak tutumda olmaması: Bir ebeveyn okula gitmesi gerektiğini söylerken bir diğeri “Ağlatma çocuğu bırak istemiyorsa gitmesin” gibi karşıt yaklaşımda olursa belirsizlik kaygı yaratacak süreç olumsuz etkilenecektir.
10)Azarlamak, korkutmak: Çocuğa gitmek istemediği için bağırmak, tehdit etmek, “Ağlarsan senin annen baban olmam, evde kalırsan hırsızlar gelir kaçırır” gibi cümleler kurmak süreci olumsuz etkilerken farklı problemlere de neden olacaktır.
Okula uyum hem ebeveynler hem de çocuklar için sabır, tutarlılık, sevgi, şefkatle yürütülmesi gereken bir süreçtir. Zorlanılan durumlarda ilk destek çocuğunuzun rehber öğretmeni ya da varsa okul psikoloğundan alınmalıdır. Okul aile iş birliğinin en önemli olduğu konulardan biri de oryantasyon dönemidir. Diğer taraftan okullar açıldıktan sonraki iki haftalık süreç sonlandığında halen ilerleme alamadıysanız okul rehber öğretmeninin/psikoloğunun da yönlendirmesiyle çocuk psikiyatristi veya uzman psikolog desteği alabilirsiniz.
Sağlıkla kalın, iyi haftalar.
