Futbol sektörü günümüzde oldukça büyük bir endüstri konumuna gelmiştir. İsmini duyurmak isteyen, para aklamak isteyen, popülaritesini yükseltmek isteyen, oy toplamak isteyen ve daha birçok amacını gerçekleştirmek isteyen soluğu futbol sektöründe alıyor.

Bu kadar çok amaca hizmet eden futbol sektörü toplum üzerinde de önemli etkilere sahip konuma geliyor. Sektörde dernek yapısı üzerinden deneyim yetersizliği olan ve niyeti iyi olmayanların iştahını kabartıp mıknatıs gibi kendisine çekiyor. İyi niyetli bir kişinin gönül verdiği futbol kulübü üzerinden bir uyuşturucu taciri ya da bir insan kaçakçısı kara parasını kolaylıkla aklıyor olabilir. Bu taraftarın aldığı bilet ya da forma, heyecan olsun diye oynadığı bahis kuponu bir suçlunun parasının yasal hale gelmesine aracı olabiliyor.

Peki, nedir kara para? Sözlük anlamı “Yasal işlerden elde edilmemiş ve/veya vergisi ödenmemiş paradır.” Bir paranın kara para olarak adlandırılabilmesi için ilk özellik yasa dışı yollarla elde edilmiş olmasıdır. Kara para ile karşılaştırılan kayıt dışı ekonomi ise faaliyet olarak illegal olmayan ancak vergisi ödenmeyen ve yasal otoritelere bildirilmediği için şirketlerin bilançolarında görülmeyen bir ekonomik büyüklüğü ifade eder.

Futbol, ekonomik yapısı nedeniyle kara para aklamak isteyenlerin kullandığı bir yol olarak karşımıza çıkıyor. Sektör adeta çamaşır makinesi gibi kara parayı aklıyor.

2019 yılında futbol, Avrupa Birliği’nin kara para aklama riskleri listesine eklendi, çünkü futbolun finansal ve yapısal sorunları kara parayı aklamak için uygun şartlar oluşturuyor.

Avrupa Komisyonu’nun konu ile ilgili açıklamasında; “Profesyonel futbolun karmaşık organizasyonu ve şeffaflık eksikliği, yasadışı kaynakların kullanımı için verimli bir zemin yaratıyor.” diyerek futbolun ekonomik etkisinin kara para için iyi bir ortam olduğuna vurgu yapıyor.

Eğer para aklamak isteyen bir kişi iseniz ve çeşitli suçlardan elde ettiğiniz parayı aklamak için bir mecra arıyorsanız futbol tam size göre. Sistemde milyonlarca oyuncu ve takım, organizasyonlar ve sürekli büyüyen futbol ekonomisi bulunuyor. Kara paranın aklanmasında temel kurallardan biri sisteme girecek paranın sistem içine fark edilmeden sokabilmek, bu iş için futbol biçilmiş kaftan. Futbol ekonomisi, diğer branşlara göre hem katılımcısı, hem de büyüklüğü fazla olduğu için para aklayıcıları için uygun bir ortam sağlıyor.

Futbol ekonomisi 1990’ların başında başlayan ticarileşme, yayın hakları, kurumsal sponsorluklar, paralı sahipler ile birlikte eş zamanlı olarak ücretlerin aşırı artışı ile eşi benzeri görülmemiş bir küreselleşmeye sahne oldu.

Bugün futbolcu transferi tüm dünyada yapılırken uluslararası para transferine oldukça mantıklı bir kılıf hazırlıyor. Futbol sebebi ile yapılan uluslararası para transferleri ticari amaçlı transferlerden daha az miktarlı olduğu için daha az dikkat çekiyor.

Futbolun en çok sevilme sebeplerinden biri olan “Belirsizlik” futbolu bahis sektöründe öne çıkaran özelliklerin başında geliyor. Özellikle yasadışı bahiste para akışının devlet kontrolünün olmaması ve verdikleri yüksek kazanç vaatleri insanları bu yasa dışı para akışına kolayca çekebiliyor. İşin içinde futbol olması insanların yasadışı olduklarını bildikleri halde illegal bahis oynamaları sağlıyor. Normal şartlarda şüpheli bir işlem için para transferi yapmayacak pek çok insan söz konusu futbol bahislerini oynayabilmek için çeşitli hesaplara cesurca para aktarabiliyor.

Futbol, elit ve üst liglerde ​​popüler bir spordan devasa bir ekonomik sektöre dönüşürken daha düşük seviyelerde ise önemli sosyal fonksiyonları barındırıyor. Futbol birçok sektör için sadece gelir değil, aynı zamanda yerelde ekonomik kalkınma, sosyal uyum, eğitim, kişisel gelişim, insani ve kültürel değerlerin aktarımı gibi pek çok değişik misyona sahip. Ancak tüm bunların yanında bu zararsız misyonların ardına gizlenmeyi başarmış suç şebekeleri bulunuyor.

Kara para aklamak için sürekli yol arayan kişiler için futbolun iyi bir yol olmasının bir sebebi de futbolda pazara girişin kolaylığı. Bir maç bileti almak ya da bahis oynamak için taraftarın önünde bir engel yoktur. Ayrıca kulüplerin oyuncu alım satımı, menajerlik komisyonu ya da imaj hakları gibi konularda kısıtlamalar bulunmamaktadır. Hatta futbolcu olmak için bile bir kısıt yoktur. Bir futbol kulübü ile anlaşan herkes futbolcu olabilir.

Futboldaki karmaşık paydaş yapısı futbolu riskli hale getirmektedir. Kulüpler, futbolcular, sponsorlar, taraftarlar, federasyonlar, medya gibi pek çok tarafı olan bir sektörde hileli para transferlerinin gizlenmesini kolaylaştırmaktadır.

Futbolda en çok yakınılan konulardan birisi yönetimlerin profesyonellikten uzak olması bu tür hileli işlemler için kulüplerin kullanılmasını ortam hazırlamaktadır. Bazen hiçbir yöneticinin haberi bile olmadan kulüp kara paranın aklandığı yer olabilmektedir. Sektördeki paranın büyüklüğüne rağmen pek çok ülkede futbol hala gönüllük esasına bağlı yöneticiler tarafından yönetilmekte ve bu işi bir prestij olarak gördükleri için işi kulüp içindeki profesyonellere bırakmakta ayak direyen pek çok kulüp görünürde profesyonel olsa da amatör bir şekilde yönetilmektedir.

Kara para aklayıcıları futbol kulüplerinin yapılarındaki karmaşıklıktan da yararlanır. Pek çok ülkede farklı yasal statüleri bulunan kulüplerin bir kısmı özel sektöre ait sermaye şirketleri şeklinde faaliyet gösterirken, dernek statüsünde olan pek çok kulüp de bulunmaktadır. Bazı kulüpler stadyum faaliyetlerini başka şirkete devrederken, lisanslı ürün satışlarını yapan farklı şirketler üzerinden yöneten kulüpler de bulunuyor. Böylesi karmaşık ve işlem sayısının takibinin zor olduğu yapıların varlığı paranın izlenmesini zorlaştırır, kara para aklamayı kolaylaştırıyor.

Futbolda nakit para faaliyet içerisinde kullanılan bir enstrüman. Kara para olarak adlandırılan parayı nakit girişi ile aklamak ise en kolay yollardan biri. Maç bileti ile para aklama işi genellikle alt liglerde kullanılan bir yöntem. Maç biletleri nakit olarak satılmış olarak gösterilerek kulüp kasasına para konuluyor, maç biletleri ise bedava dağıtılarak satıldığı gösterilen bilet ile stadyumdaki kişi sayısı arasında bir denge tutturuluyor. Bilet fiyatları da makul tutarlarda olduğu için işlemlerin bir inceleme sırasında fark edilmesi zorlaşıyor.

Yine bir başka yöntem ise “Ölülere forma satma” yöntemi. Kulüp formlarını, atkılarını ya da aklınıza gelebilecek lisanslı ürünlerini nakit olarak satılmış gibi göstererek kara parayı kasasına koyuyor. Nakit satış olarak faturalanan ürünler ise bir sonraki hayali satışta yeniden kullandırılıyor. Maç biletinde olduğu gibi burada da ufak paralar ile fazla sayıda işlem yapılıyor.

Kulüpte biriken bu paralar ise çeşitli yöntemlerle yine başka yerlere aktarılıyor.

Futboldaki finansal aktiviteyi yasal bir çerçeveye oturtmak ve sıkı bir denetim sağlamak futbolun geleceğini için oldukça önemli. Futbol suçluların para aklama alanına dönüşürse o noktadan geri dönmek neredeyse imkansız hale gelecektir.

Basit örneklerle olayı şekillendirelim.

BAL liginde oynayan amatör bir takımı yeni kurulan bir başka amatör kulüp 400 bin TL karşılığı satın alıp isim değişikliği yapıyor. Başka bir amatör kulüp oyuncusuna 50 bin TL gider makbuzu imzalatıyor ama rakamın başına bir ekleyip 150 bin TL ödenmiş gibi vergisini ödüyor aradaki farkı iç ediyor. Bir diğer aldığı 100 bin TL hizmet karşılığı 200 bin TL ödüyor ama bir milyon TL fatura alıyor, aradaki farkı iç ediyor. Menajerlik adı altında yüksek miktarlarda ödemeler sorgusuz sualsiz yapılabiliyor yeterli vergisi ödensin. Ayrıca insan aklına gelmeyecek kurnazlıkta fırıldaklar çevrilip "Al takke ver külah" işleri yapılıyor. Özellikle bazı belediye başkanları kulüp kurarak akla hayale gelmeyecek işler yapıyor.

Temiz futbol, temiz insan ve temiz ülke anlayışı oturmadan maalesef bu işler düzelmez. Gazeteciler yazar, niyeti kötü olanlar malı götürmeye devam eder.

"Doğruluk her ne kadar seni öldürse bile ondan ayrılma." (Hz. Ömer)