Hamilelik, doğum, yeni bir bebeğin dünyaya gelişi gibi konular genellikle mutluluk sebebidir.  Ancak bebek sahibi olmayı çok isteyen anne adayı için bile, doğum sonrasındaki süreç başlangıçta kolay olmayabilir. Doğumdan hemen sonraki iki haftalık süreçte her 10 anneden 7-8’i  “annelik hüznü” denilen bir süreci yaşarlar. Yeni doğum yapan tüm anneler için bu normal ve geçici bir süreçtir. Çünkü doğum sonrasında annenin hormonlarında hızlı bir değişiklik olmuş; sosyal anlamda da annenin hayatı tamamen değişmiştir.  Bu dönemde anne sıklıkla duygusal değişimler yaşayabilir. Kolay ağlayabilir, sinirlenebilir, bebekle ilgili endişeleri olabilir ve çevreye ilgisizlik, sürekli uyku hali gibi durumlar görülebilir. Ancak annelik hüznü denilen bu dönem uzadıysa ve daha farklı belirtiler görülüyorsa annenin bir uzmanla görüşmesi gerekir. Postpartum depresyon, annelik hüznü denilen dönemden farklı olarak psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Doğumdan sonraki 2-8 haftalar arasında ortaya çıkar ve 3 ay ile 1 yıl arasında devam edebilir. Çalışmalara bakıldığında ortalama olarak her 100 anneden 10-15 inin postpartum depresyonu yaşadığı görülmektedir.

Doğum sonrası depresyonun nedenleri nelerdir ?

Doğum sonrası depresyonunun en önemli nedenlerinden biri, doğum sonrasında annenin vücudunda meydana gelen fizyolojik değişikliklerdir. Hamilelik sırasında artan östrojen ve progesteron hormonları doğum sonrası hızla düşmektedir.  Hormonal değişiklikler elbette tek neden değildir. Sosyal faktörlerde annenin bu rahatsızlığı geçirmesinde önemli ölçüde etkilidir. Annenin eşinden yeterli destek göremeyişi, çevreden yeterli sosyal destek gelmeyişi, gebeliğin plansız veya istenmeyen gebelik oluşu, düşük sosyoekonomik düzey yine önemli sebeplerdendir.  Doğumun erken ve travmatik oluşu, bebeğin sağlık problemleriyle dünyaya gelmesi diğer faktörlerdir.

Doğum sonrası depresyonun belirtileri nelerdir ?

Doğum sonrası depresyon yaşayan annelerde görülen belirtiler şunlardır;

-Annenin çevreye karşı ilgi ve istek kaybı

-Yoğun ağlamalar ve öfke nöbetleri

-Öz bakımda azalma

-Bebekle bağ kuramama, bakımında zorlanma

-Yetersizlik, suçluluk hissi

-İştah kaybı, uykusuzluk

-Depresyona bağlı sürekli olumsuz düşünme, konsantrasyon güçlüğü, kafa karışıklığı

-İntihar düşünceleri

Doğum sonrası depresyon nasıl tedavi edilir ?

Doğum sonrası depresyon psikiyatrik bir rahatsızlıktır ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Tedavinin gerekliliği sadece annenin ruh sağlığını korumak için değil, bebeğin sağlıklı gelişimi içinde önemlidir. Annenin depresyonu, anne bebek ilişkisini olumsuz etkiler. Bebeğin anneye en muhtaç olduğu dönemde yeterli ilgiyi görememesi bebekte bağlanma bozukluğu vb. problemlerin gelişmesine neden olur. Yine ailenin diğer üyeleri de annenin depresyona bağlı davranışlarından olumsuz etkilenecek, zaman içerisinde ilişkiler bozulacaktır. Bu nedenle doğum sonrasında annelik hüznü dediğimiz dönem iki haftadan uzun sürüyorsa ve belirtiler şiddetliyse mutlaka uzman psikolog ya da psikiyatrist desteğine başvurulmalıdır.

Doğum sonrası depresyonun tedavisinde depresyon çok şiddetliyse doktor kontrolünde ilaç tedavisi ile birlikte psikoterapi almak çözüm olacaktır. Diğer taraftan hafif düzey depresyon halinde yalnızca bireysel terapi, gerekli hallerde aile danışmanlığı ve çevrenin düzenlenmesiyle de iyileşme sağlanabilir.

Annelere doğum sonrası süreci kolaylaştıracak öneriler:

  • Yardıma ihtiyacınız varsa söylemekten çekinmeyin. Hiçbir anne her şeyi bilerek bu süreci geçirmedi.  Bu nedenle yardım isteyin ve yardım tekliflerini geri çevirmeyin.
  • Bebeğinizle ve bebeğinize karşı hislerinizle ilgili endişeleriniz olabilir. Güvendiğiniz birisiyle paylaşın. İyi bir dinleyici bulamazsanız uzman psikolog desteği alın. Online terapiler bu dönemde sizin için pratik olabilir.
  • Dinlenmeye zaman ayırın. Her şeye yetişmek isteseniz de pek mümkün değil. Özellikle doğum sonrası ilk haftalar yorgunluğunuz, uyku ihtiyacınız fazla olabilir. Bebeğinizi güvendiğiniz kişiye bıraktıktan sonra uyumaya gidin.
  • Kendi bakımınızı ihmal etmeyin. Her an mükemmel görünmek zorunda değilsiniz ancak öz bakımınızı sürdürmeniz kendinizi iyi hissedecek şekilde giyinmeniz enerjinizi artıracaktır.
  • Mükemmel anne olmaya çalışmayın. Aslında öyle bir anne yok. Daha çok mükemmel olmak için çok çabalayan tükenmiş anneler görebilirsiniz.
  • Eşinizle ilişkinizle ilgili endişeleriniz varsa paylaşın.

Yeni doğum yapan annelerin yakın çevresine öneriler:

  • Anne sizden yardım istemese bile her zaman yardım teklifinde bulunun. Neye ihtiyacı olduğunu, nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun.
  • Sürekli annenin yanında bulunmanız da bazen anne için bunaltıcı olabilir. Annenin yalnız kalmasına fırsat verin.
  • Doğum sonrasında destek olmaya çalışırken çekirdek ailenin tüm sorumluluğunu ailenin diğer üyelerinin yerine getirmesi, ailenin yeni düzene alışmasını zorlaştırabilir. İhtiyaçları kadar destek olun. Anne- babanın yalnız kalmalarına, bebekle yalnız ilgilenmelerine fırsat verin.
  • Siz daha önce benzer süreçleri geçirmiş deneyimli ebeveyn olsanız da yeni doğum yapan annenin hassas ve kafasının karışık olabileceğini unutmayın. Her konuda annenin davranışlarını eleştirip yönlendirmek yerine, sordukları kadar ihtiyaçları kadar yardımcı olun.

Sağlıkla Kalın

Uzm. Psk. İrem Aydınlar