Tırnak yeme davranışı, çocuklarda sık gözlenen davranış problemlerinden biridir. Bu davranışa müdahale etmeden önce davranışın ortaya çıkış nedenini anlamak ve bu yönde planlama yapmak önemlidir. Tırnak yeme davranışına sebep olan faktörler şöyle sıralanabilir:
Genetik yatkınlık: Tırnak yeme davranışı gösteren çocukların ebeveynlerinden birinde bu davranış daha önce görülmüş olabilir.
Modelleme: Özellikle küçük yaşlardaki çocuklar gördükleri her davranışı taklit eder, deneyimlemek isterler. Çevresinde tırnak yeme davranışını gözlemleyen bir çocuk, bu davranışı da denemek isteyecektir. Ancak anne ya da babanın panikle "çek elini ağzından mikrop kaparsın", “bebek gibi davranma” gibi tepkiler göstermesi davranışa dikkat çekerek artmasına neden olur.
Hatalı anne baba tutumu: Anne babanın çocuğa sürekli sınırlar koyması, eleştirmesi, aşırı baskıcı ve kuralcı davranması çocukta kaygı ve güvensizlik yaratacaktır. Diğer taraftan çocuğun çok serbest bırakılması, ihmal edilmesi de yine aynı duyguları tetikleyecektir. Stres altındaki çocuk, farkında olmadan tırnak yeme davranışına yönelir. Bu davranışın onu rahatlattığı inancıyla da tekrar tekrar aynı davranışı sergileyerek alışkanlık haline getirir.
Kaygı yaratan durumlar: Anne babanın boşanması, şiddetli tartışmalar, ev- okul değişikliği, ayrılık kaygısı, deprem vb olumsuz yaşam olaylarını deneyimleme sonrası yine bu davranışın ortaya çıktığı gözlenebilir.
Çocuğunuzda tırnak yeme davranışını gözlemlediyseniz ne yapmalısınız?
1) Kızarak "çek elini ağzından" demek gibi ani tepkiler vermekten kaçının. Kısa bir süre müdahale etmeden davranışın sıklığını ve ortaya çıkış zamanlarını (çizgi film izlerken, yalnız oyun oynarken vb.) gözlemleyin.
2) Bu davranışa neden olabilecek bir stres faktörü olup olmadığını belirlemeye çalışın. Yakın zamanda çocuğunuzu etkileyecek, etkileyebileceğini düşündüğünüz bir durum oldu mu?
3)Eğer stres faktörü belirliyse davranışla çalışırken diğer taraftan bu faktörün de ortadan kalkması için uygun önlemler alınmalıdır. Örneğin çocukta kaygı yaratan faktör anne babanın boşanma süreci ve tartışmalarıysa, bu konu üzerinde doğru yaklaşımla çalışılmalıdır.
4)Çocuğunuz en çok televizyon izlerken tırnak yiyorsa, bu anlarda ağzında bir sakız olmasını ya da bir şeyler atıştırıyor olmasını sağlayın.
5)Yine farklı bir zamanda bu davranışı gözlemlediğinizde dikkatini farklı yöne çekin. Örneğin oyuna davet edin ya da yemek yaparken yardıma ihtiyacınız olduğunu söyleyin. Eğer altta yatan sebep kaygıysa, davranışın ortaya çıktığı zamanlarda davranışı yönlendirdikten sonra mümkün olduğunca fiziksel temasta kalın, ilginizi belli edin ve güvende hissetmesini sağlayın.
6)Çocuğunuzla ellerin sağlıklı ve bakımlı görünmesi için neler yapabileceğinizi konuşun. Tırnaklarını yediği zaman aslında eline zarar verdiğini sakin bir şekilde anlatın. Ardından tırnaklarını kesin, törpüleyin, yaşına uygun bir oje (kızlar için) ve zarar vermeyecek bir krem edinin. (Kız çocuklarına elini ağzına götürürse ojesinin bozulabileceğini belirtebilirsiniz.)Bir elin bakımı tamamlandığında diğer eli ya da tırnağı gösterip hangisinin daha güzel göründüğünü sorabilirsiniz.
7)Çocuğunuza zaman verin. Tutumunuzda tutarlı olun. Bir alışkanlığın sonlanması elbette zaman alacaktır. Aldığınız tüm önlemlere rağmen çocuğunuzun davranışında azalma veya sonlanma gözlemlemiyorsanız mutlaka uzman desteğine başvurun.
Uzm. Psk. İrem Aydınlar
