Alışveriş bağımlılığı diğer bir adıyla “onyomani” alkol, kumar ve diğer bağımlılıklar gibi ciddiye alınması ve tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Onyomani, Yunanca satış anlamına gelen “onios” ve çılgınlık anlamına gelen “mania” kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş ve ilk defa 1915 yılında Emil Kreapelin tarafından tanımlanmıştır. Alışverişi sevmek ve alışveriş bağımlısı olmak farklı şeylerdir. Alışveriş bağımlılığında ihtiyaç olmadığı halde takıntılı ve dürtüsel şekilde alışverişe yönelme söz konusudur. Bu kişiler alınan üründen değil satın alma işleminin kendisinden mutluluk duymaktadır. Elbette ki tüm bağımlılıklarda olduğu gibi bu geçici bir mutluluk ve rahatlama şeklidir. Alışveriş anında, paketleri eve getirdiğinde ya da kargosu geldiğinde mutlu olan bağımlı kişinin heyecanı bir süre sonra geçer ve olumlu duygular pişmanlık, suçluluk gibi duygularla yer değiştirir. Bu da kişiyi tekrar iyi hissedebilmek için alışverişe yönlendirir. Bu döngüde içinde artan ihtiyaç dışı para harcama durumu ekonomik problemlere neden olur. Diğer taraftan duruma tepki gösteren yakın çevreyle de problemler yaşanmaya başlar. Peki bütün bunlar olurken bu kişileri alışveriş bağımlılığına sürükleyen esas nedenler çözülmekte midir? Tabi ki hayır ..
Alışveriş bağımlılığının nedenleri nelerdir?
Kişiler aşırı ve kontrolsüz alışveriş davranışına sıklıkla olumsuz duygularla baş etme yöntemi olarak yönelmektedir. Düşük benlik saygısı, duygusal boşluk ve değersizlik hissini bastırma isteği, sosyal medyanın da artan etkisiyle sosyal statü sağlama arzusu, kredi kartının kullanımı diğer nedenler arasındadır. Sosyal medya kullanım sıklığının ve reklamların artmasıyla paralel online alışverişle bir şeyler satın almanın çok kolay hale gelmesi bu bağımlılığın artmasında rol oynamıştır. Depresyon, anksiyete ve dürtü kontrol bozukluğu gibi bazı durumlarda yine bu bağımlılığın oluşumunu tetikleyebilmektedir.
Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için öneriler?
(Eğer bağımlılık boyutu ileri seviyedeyse kişinin yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkiliyorsa profesyonel destekle ilerlemek en sağlıklısıdır.)
1) Alışverişe çıkmadan ya da başlamadan önce mutlaka bir ihtiyaç listesi oluşturun ve bu listenin dışına çıkmayın.
2) Aniden gelen bir alışveriş isteği söz konusuysa hızlı davranmamaya özen gösterin. Öncelikle kendinize şu soruları sorun: “Benim bu ürüne şu an ihtiyacım var mı? Bu ürünü almak için bir bütçem var mı? Bu alışverişi kendimi iyi hissetmek için mi yapıyorum ihtiyacım olduğu için mi?”. Eğer bu davranışı kötü bir gün geçirdiğiniz, işyerinizdeki ya da ilişkinizdeki problemlerden kaçmak için gibi nedenlerle yaptığınızı fark ederseniz esas problemi çözmek üzere neler yapabileceğinize dair bir plan oluşturun.
3) Farkındalık önemli ancak çözüm için yeterli değildir. Eğer aniden gelen bir alışveriş isteği söz konusuysa kendinize zaman tanımak için dikkatinizi dağıtacak ve sizi oyalayacak başka şeylerle uğraşın.
4) Alışverişe çıkarken yanınıza kredi kartı almamaya özen gösterin.
5) Online alışveriş sitelerine kredi kartı bilgilerinizi kaydetmeyin. Bu durum ani alışverişlerde para harcamıyormuş gibi bir his uyandırarak dürtüselliğinizi artırabilir.
6) Mümkünse alışverişe çıkarken yanınızda sizi frenleyip ani ve aşırı harcamalarınızı engelleyebilecek biri olsun.
7) Bağımlılık durumunuz söz konusuysa yakın çevrenizi durum hakkında bilgilendirin ve desteklerini isteyin.
8) Sosyalleşmeye zaman ayırın ve sizi mutlu edecek farklı şeyler yapmaya, bulmaya özen gösterin.
Sağlıkla kalın, iyi haftalar.
