Son dönemlerde sıkça karşılaştığımız bir kavram olan narsisizmi ele almak istedim bu hafta. Narsisizm nedir? Narsistik kişilik bozukluğu olan bireylerin özellikleri nelerdir? Yakın çevremizde narsist kişiler varsa kendimizi nasıl koruyabiliriz? Son olarak da bu durumun bir tedavisi var mıdır gelin birlikte bakalım..
Narsisizm kelimesinin kökeni Yunan mitolojisindeki avcı Narkissos’a dayanır. Narkissos avlanmak için gittiği su kenarında kendi yansımasını görür ve aşık olur. Kendi yansımasını izlerken yemeden, içmeden kesilen Narkissos orada kalarak ölür. Narsisizmin dilimizdeki karşılığı özseverliktir. Aslında kendini sevip değer veren her insanda bir parça narsisizm bulunduğu söylenebilir. Bu sağlıklı bir durumdur. Narsisizmin patolojik boyutu ise narsistik kişilik bozukluğu (NKB) olarak ifade edilir ve bu tanım 1980 yılında Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından geliştirilmiş olan DSM 3’e (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El kitabı) eklenmesiyle bir bozukluk olarak kabul görmüştür.
Narsistik Kişilik Bozukluğu olan kişilerin özellikleri nelerdir?
APA tarafından geliştirilen DSM 5’ e göre NKB aşağıdakilerden en az beşinin olması ile belirli, genç erişkinlik döneminde başlayan, farklı koşullarda ortaya çıkan üstünlük duygusu, beğenilme gereksinimi ve empati yapamamanın olduğu sürekli bir örüntüdür.
1)Kendisinin çok önemli olduğu duygusunu taşır
2)Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik veya kusursuz sevgi düşlemleri üzerine kafa yorar
3)Özel ve eşi bulunmaz birisi olduğuna ve ancak başka özel veya toplumsal durumu üstün kişilerin kendisini anlayabileceğine ya da ancak onlarla arkadaşlık edebileceğine inanır.
4)Çok beğenilmek ister
5)Hak kazandığı duygusu vardır
6)kişiler arası ilişkileri kendi çıkarları için kullanır, amaçlarına ulaşmak için başkalarının zayıf taraflarını kullanır
7)Empati yapamaz
8)Çoğu zaman başkalarını kıskanır ya da başkalarının kendisini kıskandığını sanır
9)Küstah, kendini beğenmiş davranış ve tutumlar sergiler
Narsistik Kişilik Bozukluğunun bir tedavisi var mı?
DSM-5’e göre NKB’nin toplum içinde görülme sıklığı %6,2’dir ve kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülmektedir. NKB’nin ortaya çıkış nedeni ise çevre, genetik ve nörobiyoloji ile ilişkili ele alınmaktadır. Bu özelliklere sahip olan kişi siz, eşiniz, arkadaşınız ya da ailenizin bir üyesi olabilir. Narsist kişilerin özelliklerinden dolayı tedavi süreci en zorlu ruhsal bozukluklardan biridir. En önemli konu ve adım narsist bireyin durumu ve tedaviyi kabul etmesidir. Tanı bir klinik psikolog ya da psikiyatrist tarafından konabilir. Zorlu bir süreç olsa da psikoterapi ardından NKB’li bireyler benlikleriyle ve çevreleriyle sağlıklı ilişki kurmayı başarabilirler.
Narsist Bireylerle nasıl iletişim kurmalısınız?
Bu başlığı çoğu kitapta ve metinde narsist bireylerden kendimizi nasıl koruyabiliriz olarak bulabilirsiniz. Narsistlerin büyüklenmeci ve empatiden yoksun tavırları en başta bir birey olarak sağlıklı sınırlara sahip olmayan herkes için oldukça zorlayıcı olabilir. Narsistin karşısında bağımlı yapıda bir birey varsa narsist bu durumdan beslenecek ve türlü manipülatif, suçlayıcı hamle ile karşısındaki kişiyi daha da aşağıya çekecektir. Narsistle kurulan romantik ilişkiler çoğu metinde celladına aşık olmak olarak ifade edilmektedir. Bunun nedeni de yine narsistin seçtiği kişiyi önce göklere çıkarması ve kendine bağladığından emin olduktan sonra uzaklaşması, manipülatif hareketlerle aşağıya çekmesi, empati kurmaması, kendini sürekli üstün görmesidir. Gelelim en çok merak edilen kısma. Bir narsist karşısında nasıl bir duruş sergilemelisiniz..
1)Karşıdaki kişiden önce kendinizi tanıyor ve kendi değerinizi biliyor olmanız oldukça önemli. Kendini tanıyan insan sınırlarını da bilir ve gerektiği yerde ister narsist olsun ister farklı bir birey sağlıklı sınırlar çizebilir. Narsistin manipülatif hareketleri karşısında kendinizi sakince ifade eder net bir sınır çizerseniz daha ileriye gidemeyecektir.
2)Narsist karşısında bağımlı ne yaparsa yapsın gitmeyeceğini bildiği bir kişi varsa bundan beslenerek olumsuz davranışları artıracaktır. Gerekirse giderek ilişkiyi sonlandırabileceğinizi bilmeli. Ve gerçekten gerektiğinde gidebilmelisiniz.
3)Narsistin haksız olduğu yerde sırf aranızın iyi olması için ses çıkarmamak ya da gerçekçi olmayan övgüler sunmak egosunu beslemekten başka bir işe yaramaz. İstemediğiniz davranışları, olumsuz durumları net bir şekilde ifade edebilmelisiniz.
4)Öfkenizi kontrol edin. Öfke ile suçlayıcı sen dili kullanmak yerine duygularınızı ben dili ile ifade edin.
5)Kendi düşüncenizi ifade ederken tartışmadan mümkün olduğunca uzak durun. Narsist kendini haklı çıkarmak için sizi tartışmaya çekecek sonra da sonuna kadar gidecektir. Zaman ve enerji kaybı olarak düşünebilirsiniz. Kendi düşüncenizi ifade ettikten sonra tartışmanın bir yere varmayacağını fark ettiyseniz iletişimi sonlandırın.
6)Sosyal ağlarınızı güçlendirin. Narsist birey ailenizden biriyse iletişimi tamamen kesmek çok mümkün olamayabilir bir şekilde bu kişi hayatınızın merkezi yerinde her gün görmeniz gereken bir konumda olabilir. Böyle bir durum varsa sağlıklı devam eden sizi besleyen diğer ilişkileriniz güçlü kalmanıza yardımcı olacak ve narsistin etkilerini en aza indirecektir.
Sağlıkla Kalın, İyi Haftalar.
