Son zamanlarda sık duyduğumuz bu kavram ilk defa psikiyatrist Haim Ginott tarafından 1969 yılında ifade edilmiştir. Peki nedir bu helikopter ebeveynlik? Çocuk gelişimi üzerinde ne gibi etkileri vardır? Çocuğunun bir problemle karşılaşmaması için tüm önlemleri alan ya da çocuğun yaşadığı problemleri çocuğu adına çözen ebeveyn iyi ebeveyn midir? Gelin bu soruları birlikte cevaplayalım.

Helikopter ebeveynlik adından da anlaşılacağı gibi çocuğunun etrafında pervane olan, aşırı kontrolcü, müdahaleci, başarı odaklı ve mükemmeliyetçi ebeveynleri tanımlayan bir kavramdır. Burada ki “aşırı” kelimesine dikkat çekmek istiyorum. Elbette ki çocuğunu seven her ebeveyn onun sağlığı ve iyiliği için yanında olur, destekler, güvenliği için önlemler alır ve yeri geldiğinde müdahale eder. Ancak helikopter ebeveynlerde tüm bu durumlarda aşırılık vardır. Ebeveyn çocuğun hayatına her alanda aşırı dahil olarak çocuğa özel alan tanımaz. Adeta gölge gibi peşindedir. Çocuk bir problem yaşadığında çocuğun denemesine ya da yardım istemesine fırsat vermeden çocuk adına problemleri çözer. Diğer taraftan çocuğun bir sorunla karşılaşmaması için her alanda önlemler alır.  Çocuğun her anı ebeveyn tarafından planlanmıştır. Sıklıkla kurslar ve etkinliklerle dolu yoğun bir program vardır. Çocuk okulda öğretmeniyle ya da arkadaşlarıyla bir problem yaşadığında ebeveyn duruma dahil olarak çocuk adına müdahalelerde bulunur ve sorunu çözer. Ev ödevlerini ya da verilen sorumlulukları çocuk yardım istemeden çocuk adına yapabilir. Erken çocukluk döneminde kıyafet giyip çıkarma, ayakkabı bağcığını bağlama, yemek yeme gibi becerileri kazanmasına çok da fırsat vermeden çocuğa yardımcı olur. Helikopter ebeveynleri, kurdukları iletişimde de gözlemleyebiliriz. Ebeveynin yanında çocuğa soru sorulduysa helikopter ebeveyn çocuk adına cevap verir. Ya da iletişimde “ödevlerimizi yaptık, karnımız ağrıdı, canımız sıkıldı” gibi ifadeleri sıklıkla kullanır.

Peki gelelim anahtar sorulara. Çocuğun etrafında pervane olup onun adına her şeyi yapan ebeveyn iyi ebeveyn midir? Bu ebeveynlik yaklaşımı çocuğun gelişimini olumlu etkiler mi?

İyi ebeveyn kötü ebeveyn ayrımından önce bilinçli ebeveyn kavramıyla ilgilenmemiz gerektiğini düşünüyorum. Helikopter ebeveyn tüm bunları yaparken iyi niyetli ve çocuğunu çok seven bir ebeveyn elbette olabilir. Ancak farkındalık kazanarak bu tutumun çocuğuna olan zararlarını ön görebilmesi ve yaklaşımında değişiklikler yapması gerekir.

Helikopter ebeveynlik çocukları nasıl etkiler?

Elbette ki bu kadar koruma altında ve müdahale ile büyüyen çocukların bazı sorunlar yaşaması kaçınılmazdır. Helikopter ebeveynlerle büyüyen çocukların özgüveni düşük, karar vermede zorluklar yaşayan, aileye bağımlı yapıda ve ayrılma/bireyselleşmede zorluk yaşayan çocuklar oldukları görülmüştür. Yine bu çocuklar gerçek hayatta bir problemle karşılaştıklarında yoğun anksiyete yaşamakta ve daha fazla depresyon eğilimi göstermektedir. Diğer taraftan bu çocukların büyüdükçe ilişkilerinde sıklıkla problemler yaşayan ve risk almaktan kaçınan bireyler oldukları gözlemlenmektedir. Çünkü helikopter ebeveyn korumacı ve müdahaleci tavrıyla çocuğunun problem çözme ve iletişim becerilerini geliştirmesine fırsat vermemiştir.

Farkındalık kazandıktan sonra;

Ebeveynler çocuğa yaklaşımlarının çocuğun tüm gelişim alanları üzerinde önemli etkiye sahip olduğunu bilerek ilerlemelidir. Çocuk yetiştirmenin bir reçetesi olmadığı gibi mükemmel ebeveynlik diye bir kavram da yoktur. Ancak bir tutumun çocuğa zarar verdiğini fark eden ebeveyn çocuğa iyi gelecek olan yaklaşıma yönelmek üzere harekete geçmelidir. Çocuğun en önemli rehberi ailesiyken bilinçli ebeveyn olmak her ebeveynin sorumluluğudur.

Sağlıkla kalın, iyi haftalar.

Uzm. Psk. İrem Aydınlar