Değerli okurlar; deprem, sel, çığ gibi doğal afetler yetişkinlerde olduğu gibi çocuklar içinde büyük kaygı sebebidir. Depremin sık yaşandığı bir coğrafyada yaşıyoruz. Bir bölgedeki çocuk depremi doğrudan yaşarken diğerleri de sosyal medya ve televizyon aracılığı ile yaşananlara bir şekilde tanıklık ediyor. Depremi yaşayan ya da tanıklık eden çocuklarda depremin travmatik etkisine bağlı bazı davranışlar ortaya çıkabiliyor. Özellikle 3-10 yaş arası çocuklarda; erken çocukluk belirtileri gösterme (alt ıslatma, parmak emme), uykuya dalmada zorluk, karanlıktan korkma, yalnız yatmak istememe, huzursuzluk, iştahsızlık, sevdiklerini kaybetmeyle ilişkili yoğun kaygı deprem sonrası dönemde sık görülen davranışlardır. Bu davranışlar depremin hemen sonrasında görülebileceği gibi bir hafta ya da bir ay sonrasında bile ortaya çıkabilir. Deprem yaşadığımız coğrafyada tekrar tekrar karşılaşabileceğimiz bir gerçek olduğu için,deprem olmadan önce çocuklara yaşlarına uygun şekilde depremi anlatmak ve onları psikolojik olarak sürece hazırlamak oldukça önemli. Çocuğunuzu deprem ve deprem sırasında yapılması gerekenler hakkında önceden bilgilendirirseniz, hem çocuğunuz deprem sırasında kendini koruyacak şekilde hareket edebilir hem de deprem sonrası yaşanabilecek travmatik etkileri en aza indirgemiş olursunuz.
Depremi çocuklarımıza nasıl anlatalım:
Okul öncesi dönemdeki çocuk henüz soyut düşünemez. Bu dönemde anlatım somutlaştırılmalı ve kısa tutulmalıdır. Özellikle bu tarz konuları, oyunlaştırarak kaygı yaratmayacak şekilde anlatmak önemlidir. Okul öncesi dönemdekiçocuğunuz size depremin nasıl olduğunu sorarsa, aşağıdaki örnek anlatımdan yararlanabilirsiniz.
Maket bir ev yapıp bir kartona yapıştırın. Ardından bu kartonu irili ufaklı taşların üzerine koyun. Maketin, ev veya okul gibi yaşadığımız yerler, kartonun da yeryüzü yani bastığımız üzerinde gezdiğimiz yerler olduğunu söyleyebilirsiniz. Yeryüzünün altında ise göremediğimiz büyüklü küçüklü taşlar var. Zaman içinde bu taşlar eskiyip ufalandığı için, taşlar bazen hareket ederek yer değiştiriyor. Biz bu hareketi deprem olarak hissediyoruz. Aslında deprem de yağmur gibi, fırtına gibi gerçekleşmesi çok doğal bir olay. (Depremi anlattıktan sonra salladığınız maket evin yıkılmadığına vurgu yapın).Bizim evimiz, okulumuz sağlam olduğu için güvendeyiz. Tabi bu sallanma sırasında evimiz sağlam olsa da bazı eşyalar düşebilir. İşte bu düşen şeylerin bize çarpmasını önlemek için kendimizi korumamız gerek….diye devam ederek alabileceğiniz önlemleri konuşun.
Okul dönemindeki çocuğunuz henüz depremin ne olduğunu bilmiyorsa yine yaşına uygun etkinliklerle, olabildiğince kısa ve net anlatımla bilgi vermeniz faydalı olacaktır.
Siz anlatırken güvende olduğunuzu söyleseniz de çocuğunuz televizyonda daha önceden gördüğü görüntülerden etkilenmiş ve kaygılı olabilir. Evin yıkılmasından korktuğunu söyleyebilir ya da o evlerin neden yıkıldığını sorabilir. Bu gibi durumlarda çocuğunuzun sorularını cevapsız bırakmayın. Sorduğu kadarını yanıtlayın. O evlerin çok eskiden yapıldığını ve bu nedenle sağlam olmadığını ama oturduğunuz eve taşınmadan önce kontrol ettiğinizi ve çok sağlam bir evde yaşadığınızı belirtebilirsiniz.
Çocuklarınıza depremi anlatırken kendi kaygınızı kontrol edin. Çocukların bu dönemdeki en büyük ihtiyacı kendilerinin ve sizin güvende olduğunuzu, dünyanın güvenilir bir yer olduğunu bilmektir.
Deprem sonrası çocuklara doğru yaklaşım:
Önce kendi kaygınızı kontrol edin: Deprem sırasında ve sonrasında ne kadar kaygılı ve panik halinde olursanız bu durum çocuğunuza da yansıyacaktır. O yüzden depremle ilişkili olarak evinizde almanız gereken önlemleri depremi yaşamadan alın. Deprem sırasında ve sonrasında yapılması gerekenlere uyarak olabildiğince sakin kalın.
İzlediklerinize dikkat edin:Depremle ilişkilienkaz, yaralanma ve ölüm gibi haberleri çocuğunuzun görüp duyamayacağı şekilde takip ettiğinizden emin olun. Tek bir görüntü dahi çocuklarda daha sonra travmatik etkilere sebep olabilir.
Yanında konuştuklarınıza dikkat edin:Çocuğunuzun yanındaykenbir başkasıyla, depremde yaşanan felaketler hakkında konuşmayın. O an sizi dinlemiyormuş gibi görünse de her şeyi hafızaya aldıklarını bilin.
Anlatmasına ve sormasına izin verin:Çocuğunuzdeprem sonrasında size merakını gidermek ve kaygısını azaltmak amacıyla sürekli aynı soruları sorabilir veya aynı şeyleri anlatabilir. Sabırlı ve anlayışlı yaklaşın. Sorduğu kadarını cevaplayın.
Daha çok sarılın:Çocuğunuz çok kaygılı ve huzursuz olabilir. Olabildiğince temasta bulunun, sarılın, sevginizi dile getirin.
Evinizin güvenli olduğunu anlatın:Çocuğunuza evinizin sağlam olduğunu anlatın. Deprem için aldığınız önlemleri onunla paylaşın.
Deprem anında neler yapacağınızı konuşun:Çocuğunuzun huzurlu sakin bir anında deprem olurda ev sallanırsa güvende olmak için neler yapabileceğinizi konuşun. Saklanma alanlarınızı belirleyin. Birlikte bir deprem çantası hazırlayın.
Günlük rutininize devam edin:Deprem sonrasında elinizden geldiği ölçüde günlük rutininizi sürdürmeye çalışın.
Yardım alın: Deprem sonrası çocuğunuz aşırı kaygı hali, ağlama nöbetleri, uyku ve davranış sorunları sergiliyorsa mutlaka uzman desteği alın.
Sevgiyle kalın
UZM. PSK. İREM AYDINLAR
