Sağduyulu hiçbir ebeveyn çocuğunun kötü kelimeler kullanarak kendini ifade etmesini istemez. Ancak ne kadar istemeseniz de zaman zaman çocuğunuzun ağzından bu tür kelimeleri duyabilirsiniz. Bu noktada öncelikli olarak belirlemeniz gereken çocuğunuzun bu kelimeyi neden kullandığıdır.
Çocuklar neden küfür eder?
*Dikkat çekmek için: Anne babasıyla yeterince vakit geçiremeyen bir çok çocuk olumsuzda olsa ilgi görebilmek için kötü kelimeler kullanabilirler.
*Model alarak öğrenme: Ebeveynler bu kelimeleri kullanıyorsa çocukta mutlaka kaydederek zamanı gelince kullanacaktır.
*Arkadaş ortamı: Arkadaşlarından duyarak öğrenmiş ya da arkadaşları sıklıkla bu kelimeleri kullandığı için kendisi de uyum sağlamak ve kabul edilmek adına kullanıyor olabilir.
*Öfke ifadesi: Olumsuz duygu durumundaki diğer kişilerin küfür ettiğini gören çocuk duygu ifadesinde farklı bir yol öğrenmezse kendisi de her kızdığında küfür kullanacaktır.
*İstemeden pekiştirilmiş olabilir: özellikle okul öncesi dönemde çocuklar ilk kez argo kelime kullandıklarında ailelere sevimli gelebilmekte ve gülerek tepki verilebilmektedir. Bu durumda kullandığı kelimenin onaylandığını gören çocuk bu davranışı artıracaktır.
Engellemek için ne yapabilirsiniz?
Çocuğunuzun ağzından istenmeyen bir sözcük duyduğunuzda azarlama, bağırma, küsme veya ceza verme yoluna yönelmeyin. bu şekilde tepki vermeniz davranışın artmasına neden olacak ayrıca farklı davranış problemlerine yol açacaktır.
Kelimenin anlamını öğretin: Öncelikle kullandığı kelimenin anlamını bilip bilmediğini sorgulayın. "Bana ne demek istedin açıklar mısın?" diyebilirsiniz. Eğer anlamını bilmiyorsa, ona uygun bir dille siz açıklayın. Kelimenin neden olumsuz olduğunu anlatın.
İstenmeyen kelimenin yerine yeni kelimeler bulun: İstenmeyen kelime yerine kullanabileceği daha uygun alternatifler bulun. Örneğin,çocuğunuz yalnızca "Anne ohaa! dalgaya bak ne kadar büyük" dediğinde, "Evet gerçekten de büyük bir dalga. Sanırım onu görmek seni heyecanlandırdı. Ama oha yerine daha güzel bir sözcük bulabiliriz. Mesela vay canına, harika gibi kelimeler olabilir. Sen ne dersin ? " gibi yönlendirme ve açıklamalarda bulunabilirsiniz.
Kullanmaması gerektiğini hatırlatın: Alışkanlıkları değiştirmek zaman ve sabır ister. Çocuğunuz belirli durumlarda öğrettiğiniz alternatif kelimeleri kullanırken arada tekrar istenmeyen kelime kullanabilir. Sabır ve anlayış gösterin, seni uyarmıştım diyerek tepki vermeyin. Çocuğunuz kelimeyi kullandığı anda "oğlum kızım fark ettin mi yine .... dedin, hani yerine kullanabileceğimiz daha güzel sözcükler bulmuştuk neydi onlar" şeklinde hatırlatma da bulunun. Çabası için takdir edin.
Model olun: Her zaman olduğu gibi çocuğunuzun en büyük rol modeli siz ebeveynlersiniz. Çocuklarda sizin aynanız. Kötü olduğunu söylediğiniz kelimeyi eğer çocuğunuz sizden duymaya devam ediyorsa davranış sonlanmayacaktır. Sözlerden çok davranışlarınızın önemli olduğunu unutmayın. Çocuk belirli kelimeleri arkadaş ortamında öğrendiyse bile ailenin farklı tutumda olması ve doğru yönlendirmeleri bu davranışın bir süre sonra sona ermesiyle sonuçlanacaktır.
Duygusunu anlatmak için alternatif yollar öğretin: Çocuğunuz yasak olduğunu bildiği halde bu sözcükleri öfke anında kullanıyor olabilir. Bu durumda duygusunu fark etmesini sağlayarak, başka hangi yöntemlerle ifade edebileceğini öğretin.
Aşırı tepki vermeyin: Eğer çocuğunuzun bu davranışı yalnızca dikkat çekmek için yaptığını fark ettiyseniz, kelimeyi kullandığı zamanlarda tepki vermeyin. Olumlu davranışlarını pekiştirebilirsiniz. Bu kelimeyi kullanmadığı zamanlarda daha nitelikli zaman ayırmaya çalışarak çocuğunuzun ilgi ihtiyacını karşılayın.
Medya kullanımına dikkat edin: Siz evde ne kadar dikkat etseniz de çocuğunuz bu kelimeleri izlediğiniz programlardan, filmlerden, sosyal medyadan sıklıkla duyuyor olabilir. Bu da kelimenin kullanımını artırır. Bu nedenle mümkün olduğunca medya kullanımında çocuğunuzun maruz kaldığı içeriklere, yanında izlediğiniz filmlere dikkat edin.
Uzm. Psk. İrem Aydınlar
