Aydın Türkiye’de tarım üretiminde önde gelen şehirlerden biri. Tarım üretiminin ana unsuru sudur. Aydınlı su denince önce üç şeye bakar:
1. Devlet Su İşleri (DSİ)
2. Büyük Menderes
3. Aydın’daki barajlar
Bu üç bileşen tarımın kalbidir. Aydın’da çiftçilerle bir araya gelseniz hemen yukarıda saydığım üç başlıktan söz açılır. Artık 2023 yılı hasadı bitiyor. 2024 yılı için hazırlıklar, ne ekileceği konuşulmaya başlandı.
DSİ Aydın’ın göz bebeği.
Sn. Cengiz Altınkaya Anavatan Partisi’nden Bayındırlık Bakanı’yken Buharkent’ten Söke Ovası’na kadar önemli sulama kanalları yapılmış ve baraj yatırımları hayata geçirilmişti. Aydınlı çiftçiler, Yenipazarlı Bakanımız Sn. Cengiz Altınkaya’yı minnetle anıyor.
DSİ Genel Müdürü Müh. Sn. Mehmet Akif Balta, Aydın Bölge Müdürlüğü yapmış. Şimdilerde DSİ Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanı olan Müh. Sn. Göktuğ İlter de Aydın’da Bölge Müdürlüğü yapmıştı. Her iki ismin de Aydın DSİ Bölge Müdürlüğünde önemli hizmetleri oldu. Allah kendilerinden razı olsun. Bir Aydınlı olarak kendilerine teşekkür ediyorum.
Aydın Bölge Müdürü Sn. Emrah Köleoğlu’yla yaptığım bu röportajda Sn. İlter’in de kulaklarını çok çınlattık. Ayrıca burada çok önemli bir ayrıntı var. Büyük Menderes’i kirleten atık suların arıtılması Aydın Büyükşehir’in görevi, DSİ’nin değil. DSİ, Nazilli, Aydın, Efeler ve Söke’deki arıtma tesisi projeleriyle ilgileniyor. Bu projeler 2024’de bitecek. Aydın Büyükşehir, arıtmaları bu projelere göre yapacak. Eğer devlet üstlenir de DSİ’yi görevlendirirse DSİ bu durumda sorumluluk alacak.
Değerli okuyucularım, 2020-2021 yılındaki iklim krizi incirin anavatanı Aydın’ı da vurdu.
Bu tarihler arasında Aydın’da yaklaşık 500 bin incir ağacı kurudu. Dünya incir üretiminde birinci sırada yer alan Aydın’da üreticiler kuraklıkla zor duruma düştü.
ÜRÜNLER YENİDEN SEÇİLMELİ
Kuraklık geçici bir durum değil. Bundan en az etkilenmek için tedbirler alınmalı.
· Öncelikle, sulama sistemlerimizi tamamen modernleştirip en tasarruflu hale getirmemiz gerekiyor.
· İkincisi, tarımda ikame edeceğimiz ürünleri yeniden seçmeliyiz.
· Üçüncüsü, üreticimiz ‘vahşi sulama’ diye adlandırılan sulama yöntemlerini terk ederek diğer sulama yöntemlerini denemeli.
Aydın DSİ Bölge Müdürü Emrah Köleoğlu, “Barajlardaki su oranları azalıyor. Kuraklığı bu yıl hissetmesek bile önümüzdeki yıllarda hissetmeyeceğiz anlamına gelmiyor” diyor.
· Ahmet Gözen:
Bölge Müdürümüz Sn. Emrah Köleoğlu’yla 2 yıl önce röportaj yapmıştım. AK Parti iktidarının özellikle Aydın, Denizli ve Muğla’ya yaptığı DSİ yatırımlarını konuşacağız. Bizim için öncelikli olan Aydın’daki yatırımlar. AK Parti bu yatırımları DSİ vasıtasıyla yaptı. Denizli-Aydın Oto Yolu, Aydın Büyükşehir Hastanesi, Sarıçay Barajı…Ama en önemlisi, iktidar, bu sene eski parayla 1 katrilyon TL’lik, yeni parayla 1 milyar TL’lik istihkak ödemelerini DSİ vasıtasıyla yaptı. DSİ Bölge Müdürü olarak bu yatırımlardan ve kendinizden söz eder misiniz?
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Ben 1999 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden mezun oldum. 2000 yılında İstanbul DSİ’de işe başladım. İstanbul Melen Projesi’nin başladığı yıllardı. İstanbul Boğazı’nın altındaki su tüneli bizim dönemimizde yapıldı. Büyük projelerde çalışma imkânım oldu. Kurumumuzun büyüklüğünü gördüm. Antalya’da ve Aydın’da 4 yıl Bölge Müdürlüğü Yardımcılığı, 2012 ila 2016 yılları arasında Kahramanmaraş Bölge Müdürlüğü ve Erzurum Bölge Müdürlüğü yaptım. Hâlihazırda 2 yıldır Aydın’da Bölge Müdürüyüm.
· Ahmet Gözen:
Demek ki siz önceden burada Bölge Müdür Yardımcılığı yaptınız. Aydın’daki DSİ teşkilatını çok iyi biliyorsunuz. 2020 ve 2021 yıllarında Aydın büyük kuraklıklar yaşadı. Siz ekibinizle Aydın çiftçisini susuz bırakmadınız, devamlı uyarılarda bulundunuz.
2 yıl önce yaptığımız röportajda bazı önemli ifadeler kullanmıştınız. 3 milyon hayvan besleyen HAYKOOP’un Genel Başkanı Aydın AK Parti Eski Milletvekili Sn. Ahmet Ertürk ile o dönem AK Parti Milletvekili Sn. Rıza Posacı da yanımızdaydı. O günkü uyarılarınızla Aydın çiftçisine yol göstermiştiniz…
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Ahmet Ağabey, kuraklık için sessiz afet derler. Sel belli bir yeri etkiler. Ama kuraklık tüm ülkeyi veya bölgeyi etkiler, insanları aç bırakır. Türkiye’de yağışlarda bir düzensizlik olduğunu görüyoruz. Yer altı depolama sistemlerimiz var. Ancak bu yıllarda barajlardaki ve göletlerdeki su miktarı azalıyor. DSİ olarak tedbirleri alıyoruz.
Kuraklık geçici bir durum değil. Bundan en az etkilenmek için tedbirler alınmalı.
· Birincisi, sulama sistemlerimizi tamamen modernleştirip en tasarruflu hale getirmemiz gerekiyor.
· İkincisi, tarımda ikame edeceğimiz ürünleri yeniden seçmeliyiz.
· Üçüncüsü, üreticimizin ‘vahşi sulama’ denilen sulama yöntemlerini terk edip diğer sulama yöntemlerine geçmesi gerekiyor.
Barajlardaki SU oranlarında azalma var. Şimdi kuraklığı hissetmesek bile önümüzdeki yıllarda hissetmeyeceğimiz anlamına gelmiyor. DSİ, Türkiye’de büyük barajları ya bitirdi ya da bitirme aşamasında. Pandemide Aydın’da suyu çok iyi kullandık ve yönettik. Sulama dönemlerinde çok ciddi çalışmalar yapıyoruz. Ne kadar suyumuzun kaldığı ve suyumuzu nasıl kullanacağımız hususlarını Aydın ve Denizli Valilikleriyle istişare halinde kamuoyuyla paylaşıyoruz.
· Ahmet Gözen:
Emrah Bey, Söke, Aşağı Menderes ve Yukarı Menderes Ovalarında DSİ olarak neler yapıyorsunuz? Anlatır mısınız?
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Büyük sulama tesislerimizden Akçay, Aydın Ovası, Söke Ovası ve Nazilli başta olmak üzere toplamda 1.150.000 dekarlık (dönüm) sulama tesisimiz faaliyete girdi. Çine Adnan Menderes, Kemer, Topçam ve İkizdere başta olmak üzere birçok baraj ve gölet inşa edildi. Yine Aydın (Ortaklar) İçme Suyu Projesi kapsamında Aydın Merkez, İncirliova ve Koçarlı İlçelerinde içme suyu ihtiyacını karşılamak üzere İkizdere Barajı, Aydın Büyükşehir Efeler Tabakhane Regülâtörü ve diğer içme suyu tesisleri inşa edildi.
Değerli okuyucularım, İKİZDERE BARAJI Aydın halkının içme suyu ihtiyacını karşılıyor. Aydın Büyükşehir Belediyesi bu içme suyunu halka dağıtıyor. Topladığı paraları (680 Milyon TL civarı) yıllara yayarak FAİZSİZ olarak devlete ödüyor.
Böylece bu parayla halk için başka yatırımlar yapıyor. 680 Milyon TL’lik bir yatırımı Aydın Büyükşehir Belediyesi’nin kendisi karşılayamaz. Ha, borçlanarak karşılayabilir. Peki, yıllık en az %10 faizle 680 milyon TL kaç TL’ye çıkacak Bu devletin 680 Milyon TL’lik yatırım yaptığı anlamına geliyor. Aydın Büyükşehir Belediyesi devletin imkânlarıyla FAİZ ÖDEMEDEN Aydınlıya hizmet götürüyor. AK Parti iktidarı bu şekilde Aydın halkına hizmet götürüyor. Zannediyorum bu yatırım dolar 10 TL’yken yapılmıştı.
- Kuşadası ve Söke ilçelerinde 303.000 kişiye Sarıçay Barajı’ndan yıllık 20,75 milyon m3 içme suyu temin edilecek. SARIÇAY BARAJI’nın içme suyu isale hattı ve arıtma tesislerinin 2020 yılı itibarıyla maliyeti 750 Milyon TL civarındaydı.
- Aydın-Nazilli Yöresi İçme Suyu Projesi kapsamında Nazilli, Kuyucak ve Buharkent ilçelerine içme suyu temin edilecek. Yapımı tamamlanan Karacasu Barajı ve İçme Suyu Projesi’nin 2020 yılı itibarıyla maliyeti yaklaşık 410 Milyon TL. Bu bedelin 295 Milyon TL’si yatırıma dönüştü. Kalan 150 milyonluk iş ise ihale edilecek.
Değerli okuyucularım İkizdere Barajı 680 milyon TL, Nazilli İçme Suyu Projesi 410 milyon TL, SARIÇAY BARAJI 750 MİLYON TL’YE İHALESİ YAPILMIŞ işler. Bunlar Aydın Büyükşehir’in bütçesiyle yapılamaz. Bunları Ak Parti iktidarı yapıyor.
Bu rakamlar 2020’ye ait.
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Aydın’da sulanabilir tarım arazisi 150 bin hektar. DSİ artık açık sulama tesisleri inşa etmiyor. Adnan Menderes Barajı’na bağlı devam eden, sulamayla ilgili iki projemiz (Çine Barajı) var. Birincisi: Çine Ovası’nın sulanması, diğeri, Bağarası-Koçarlı’nın sulanması. 21 bin hektarlık alanda tamamen kapalı sistemle sulama yapılıyor. Bu yatırımın parasal karşılığı 10 milyar TL (Eski parayla 10 katrilyon). Çine tarafında 2500 hektar, Bağarası-Koçarlı’da 2000 bin hektar tamamlanmış durumda. Bu bölgede vatandaşlarımız yağmurlama veya damlama yöntemleriyle sulama yapabilecek. Vahşi sulama yapılmayacak. Basınçlı sistemle tarlalara kadar su gelecek. Dalama, kapalı sisteme kavuştu.
· Ahmet Gözen:
Denizli-Aydın Otoyolu Bozdoğan-Yenipazar’ın sulanmasına zarar verecek mi?
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Bu yol yapım projesi için yaptığımız koordinasyon toplantıları sayesinde sulamada bu sene herhangi bir aksama yaşanmadı. Gerekli önlemleri aldık, bir problem şimdilik yok. Şu anda Adıgüzel Barajı’nda 1 milyar M3, Kemer Barajı’nda 400 milyon M3, Çine Adnan Menderes Barajı’nda 300 milyon M3 su var ve bu barajlar en düşük seviyedeler.
· Ahmet Gözen:
Aydın Büyükşehir Belediyesi Kuşadası’na ve Didim’e su sağlayamadı. Didim ve Kuşadası’ndaki halk Aydın Büyükşehir Belediyesi’nden çok şikâyetçi. DSİ bu konuda ne gibi adımlar atıyor?
· Sn. Emrah Köleoğlu:
DSİ Aydın’da son 20 yılda 13 milyar (Eski parayla 3 katrilyon) yatırım yaptı. Bu sene ise DSİ yatırımı 1 Milyar TL. Bu miktarın içinde barajlar, göletler, sulama, içme suyu ve taşkın önleme projeleri var. Nazilli, Kuyucak ve Buharkent’e Karacasu Barajı’ndan içme suyu vereceğiz. Sarıçay Barajı’nın %30’u tamamlandı, 2 sene sonra faaliyete geçecek. Kuşadası ve Didim için BEŞPARMAK BARAJI yapılacak. Su problemini devletimiz ve Ak Parti çözüyor.
· Ahmet Gözen:
Aydın’da ev ve sanayi atık suları Büyük Menderes’e verildiğini duyuyor görüyoruz. Özellikle Efeler ilçesi b*k kokusundan geçilmiyor. Otogarı kullananlar da bu kokudan şikâyetçi. Menderes’ten adeta kanalizasyon akıyor. DSİ bunun için neler yapıyor?
· Sn. Emrah Köleoğlu:
Büyükşehir belediyeleri DSİ’nin yaptığı işleri yapamaz diye bir şey yok. Her şeyi yapabilir. İller Bankası’ndan alacakları 10 yılı kapsayan geri ödemeli kredilerle her işin üstesinden gelebilirler. Ancak, Aydın Büyükşehir Belediyesi, DSİ’nin hayata geçirdiği projelerin geri ödemesini 30 yıl içinde yaparak çok büyük avantaj sağlıyor. Mesela, İkizdere Barajı’nı DSİ yaptı. Aydın Büyükşehir bunu eşit taksitlerle 30 yıl içinde geri ödeyecek. Bu çok büyük avantaj. İkizdere de bunlardan biri. Bu baraj sayesinde Aydın’ın içme suyu sorunu çözüldü. Sarıçay Barajı da keza aynı şekilde. Devletimiz Aydın’a ve Aydın Büyükşehir’e çok büyük avantaj sağlamıştır. DSİ bunu devletin genel bütçesinden yapıyor. Büyükşehir belediyelerinin elinde çok büyük yetkiler var.
DSİ Kuruluş Kanunu’nda atık suyla ilgili herhangi bir sorumluluk yer almıyor. Büyük Menderes’teki kirlilik sorunundan dolayı DENİZLİ Arıtma Tesisi yapıldı. Nazilli, Aydın, Efeler ve Söke için arıtma tesisi projeleri devam ediyor. Bunlar bittikten sonra devletimiz mi yapar, Aydın Büyükşehir mi yapar, bunun kararı verilecek.
· Ahmet Gözen:
Emrah Bey, Aydın, Efeler, Nazilli ve Söke’de arıtma işini kimin yapacağı belli değil ama projelerini DSİ yürütüyor, öyle mi? Aydın Büyükşehir Belediyesi Özlem Çerçioğlu konu bağlamında “DSİ sorumluluğu benden aldı, ben yapacaktım” diyordu. Sizin ifadelerinize göre şu an projeler DSİ uhdesinde ama sonraki süreçle ilgili bir karar yok.
· Sn. Emrah Köseoğlu
Evet, DSİ şu anda Nazilli, Efeler ve Söke projelerini devam ettiriyor. Ancak, bittikten sonra projelerle kimin ilgileneceği hususunda alınmış bir karar yok. 2024 yılında projeler biter, devletimiz sorumluluğu DSİ’ye verirse DSİ yapar, yoksa sorumluluk Aydın Büyükşehir Belediyesi’nde. Aydın’ın atık su konusu DSİ’ye havale edilmiş değil. Büyük Menderes’in kirletilmesi, suların arıtılması, tesislerin yapımı Aydın Büyükşehir Belediyesi’nin ilgileneceği konular.
· Ahmet Gözen:
Söke Deresi kokuyor, DSİ’nin burayla ilgilenmediği söyleniyor. Aynı şekilde Aydın Efeler Tabakhane Deresi için de DSİ, dolaylı olarak AK Parti iktidarı suçlanıyor. Bu konularla ilgili ne söylemek istersiniz?
Sn. Emrah Köseoğlu:
Taşkın önlenmesi bağlamında Söke Çayı’nın ıslahını DSİ yaptı. Dere yatakları devletin kontrolünde. Dere yatakları DSİ’nin mülkiyetinde değil. Dere yataklarına bırakılan ATIK SULARI DSİ deşarj etmiyor. Buralar için DSİ çok büyük yatırımlar yaptı. Kötü koku konusu ise tamamen Aydın Büyükşehir Belediyesi’nin sorumluluğunda. Koku, ASKİ’nin burada ev atık sularını deşarj etmesi nedeniyle oluşuyor. Herkes görevini yapsın, bu konu tamamen Belediyenin uhdesinde. TABAKANE DERESİ’NDE de aynı durum söz konusu. Aydın Büyükşehir Belediyesi üstüne düşen görevi yapsın. Biz görevimizi biliyor ve yerine getiriyoruz.
· Sn. Emrah Köseoğlu:
Son söz olarak Aydınpost’a ve Ahmet Ağabey size bize zaman ayırdığınız için şahsım ve kurumum adına teşekkür ederim.
