Değerli Aydın Post okuyucuları,
Biliyorum, uzun yazılar hepimizin gündeminde zor okunuyor.
Ama bu kez biraz zaman ayırmanızı rica edeceğim.
Aşağıda paylaştığım yazıda, seyahat acenteleri için çok ayrıntılı, rakamlarla desteklenmiş, uygulanabilir bir öneri modeli anlattım.
Sadece eleştiri değil, çözüm, teklif ve senaryo içeren bir çalışma.
Genel Kurul öncesi hepimizin ortak geleceğini ilgilendiren bir fikir olarak değerlendirmenizi isterim.
Okuyun, düşünün, katkı verin.
Çünkü bu kez mesele sadece bir yazı değil — hepimizin yol haritası olabilir.
TÜRSAB'ın Geleceği - Merkezî Güç mü, Bölgesel Dayanışma mı?
Türkiye'de Seyahat Acenteleri İçin Yeni Bir Dayanışma Modelini Genel Kurulda Tartışmaya Açalım
BÖLGESEL ACENTA KOOPERATİFİ
Türkiye’deki seyahat acenteleri, son 3-5 yılda (2021-2025) ekonomik ve rekabetçi fırtınalarla sarsıldı: TÜRSAB aidatları 517.395 TL’ye fırladı, korsan turizm %20-30 kayıp yarattı, vize gecikmeleri rezervasyonları %30 eritti, enflasyon ve %100-150 kira zamları kar marjlarını yok etti. Küçük ve orta ölçekli acentelerin %40’ı iflasın eşiğinde. TÜRSAB Bölge Temsil Kurulları (BTK) yerel işbirliklerini teşvik etse de, tam bir "Bölgesel Acente Kooperatifi"modeli henüz doğmadı.
Bu yazı, acentelerin hayatta kalması ve büyümesi için bu modelin neden gerektiğini, nasıl uygulanacağını, amacını, faydalarını, zararlarını, BTK’ların dönüşüm potansiyelini ve dış acentelerin katılımını özetliyor. Veriler ve sektör içi örneklem analizleri ve saha verilerine göre ortalama %20-30 arasında tasarruf öngörülmektedir.
Neden Bölgesel Acente Kooperatifi?
Seyahat acenteleri, yüksek maliyetler, korsan turizm ve düşük taleple boğuşuyor. Bölgesel kooperatif, yerel acentelerin birleşerek kaynak paylaşımı yapmasını, giderleri düşürmesini ve iç turizmi canlandırmasını sağlar.
Örneğin Marmaris’te 30 acente, ortak otobüs filosuyla %25 tasarruf elde edebilir.
TÜRSAB BTK’ları (Marmaris, Antalya gibi 30+ bölge), bu modelin temeli olabilir; 2025 Bursa BTK toplantısı, yerel dayanışma talebini doğruluyor.
Niçin Gereklidir?
• Maliyet Düşüşü: Bireysel acenteler kira ve personel giderleriyle ezilirken, kooperatif giderleri %20-30 azaltır.
• Rekabet Gücü: ETS Tur gibi devlere karşı küçük acenteler güçsüz; kooperatif, toplu pazarlık sunar.
• İç Turizm: Düşük sezonda %30 talep kaybı; yerel paketler canlandırır.
• Bölgesel Kalkınma: Van, Mardin gibi destinasyonlar öne çıkar.
• Dayanışma: TÜRSAB’ın “bölünemez” söylemi, yerel işbirlikleriyle güçlenir.
Nasıl Uygulanır?
1. BTK’lar (Ege, Karadeniz) bölge ihtiyaçlarını belirler; 2024 Van Fuarı’nda 50+ acente birleşti.
2. Kuruluş için, 7+ acente, Kooperatifler Kanunu’na (1163 sayılı) göre tüzel kişilik kurar; Kooperatifin seyahat acentası sıfatı kazanabilmesi için 1618 sayılı Kanun’un 2. maddesi kapsamında TÜRSAB’a kayıtlı A Grubu belgeye sahip olması gerekir. Sermaye ~200.000 TL (operasyonel).
3. Kaynak Paylaşımı: Ortak otobüs, rehber, ofis ve dijital platform (örneğin, Kapadokya balon turları sistemi).
4. Pazarlama: TGA ile "yerel turizm" kampanyaları; "Karadeniz Kültür Paketi" gibi.
5. Denetim: Kâr ciroya göre paylaşılır; bağımsız denetim kurulur.
Süre/Maliyet:
• 6-12 ay; operasyonel resmi ve idari kooperatif kurulumu ~200.000 TL, TÜRSAB belgesi ~1.037.395 TL (toplam ~1.237.395 TL, 30 acente için ~41.246 TL/acente).
Kurulum Maliyeti ve Belge Senaryoları:
Kooperatif modelinde toplam kurulum maliyeti yaklaşık 1.237.395 TL’dir.
Ancak bu tutar, kooperatifin nasıl yapılandırılacağına göre iki farklı senaryoya ayrılır:
Kooperatifin TÜRSAB Belgesi Alması Durumunda:
Kooperatif, tüzel kişilik olarak A Grubu Seyahat Acentası Belgesi alır. Bu durumda toplam belge ve operasyon gideri (aidat + teminat + idari giderler) yaklaşık 1.037.395 TL + 200.000 TL = 1.237.395 TL olur.
Bu yük 30 acente arasında paylaşıldığında, acente başına yaklaşık 41.246 TL’ye denk gelir.
Kooperatifin Ortak Acentelerin Mevcut Belgeleriyle Faaliyet Göstermesi Durumunda:
Bu senaryoda, kooperatif “idari ve lojistik platform” olarak çalışır. Mevcut belgeli acenteler satış ve operasyonu yürütür, kooperatif yalnızca ortak satın alma, pazarlama ve araç paylaşımını organize eder.
Böylece belge maliyeti düşer, yalnızca kuruluş ve operasyonel giderler (yaklaşık 200.000 TL) paylaşılır. Bu durumda acente başına ortalama 6.600 TL civarında bir yük oluşur.
Bu iki senaryonun farkı, sistemin ticari tüzel kimlik mi (A Grubu belge) yoksa destek kooperatifi mi olarak kurulacağına bağlıdır.
TÜRSAB’ın genel kurulda bu ayrımı netleştirmesi, uygulamada karışıklığı önleyecektir.
Amacı Nedir?
• Giderleri %20-30 düşürerek iflası önlemek.
• İç turizmde %25 talep artışı sağlamak.
• %15 pazar payı kazanmak.
• Yerel ekonomiye %10 katkı sunmak.
• Acenteler arası güveni güçlendirmek.
Faydaları
• Maliyet: Acente başına yıllık 50.000 TL tasarruf.
• Gelir: Yerel turlarla %20-30 talep artışı.
• Rekabet: %15 pazar payı kazanımı.
• Güven: Ortak markayla şikayetlerde örneğin Şikayetvar’da %30 şikayet azalması.
• Kalkınma: Bölgesel ekonomiye %10 gelir artışı.
• Kâr Marjı: %5-10’dan %15-20’ye yükseliş.
Zararları :
• Maliyet: Operasyonel kurulum (200.000 TL) ve belge (~1.037.395 TL) küçük acenteler için zor.
• Yönetim: %30 kooperatiflerde anlaşmazlık riski.
• Eşitsizlik: Büyük acenteler domine edebilir.
• Bürokrasi: 6-12 ay evrak süreci.
• Pazar Riski: Uluslararası turlarda %10 kayıp riski.
Sadece kazanmaya ve kazanca odaklı degil aynı zamanda Zarardan da %20 de tasarrufun Analizi
• Kazanç: Kısa vadede %20 tasarruf (50.000 TL/acente), uzun vadede %25 talep artışı (~100.000 TL ek gelir).
• Kâr Marjı: %15-20’ye çıkar (Kapadokya’da %18 artış).
• Zarar: Kurulum ve yönetim krizleriyle %10 gelir kaybı riski.
BTK’ların Kooperatife Dönüşmesi
BTK’lar, acenteleri birleştiriyor (2025 Bursa, Van Fuarı). Kooperatife dönüşüm:
• Altyapı: BTK’lar tüzel kişilik olur; Kooperatifler Kanunu’na geçiş (6 ay).
• Uygulama: Ortak otobüs, rehber, TGA kampanyaları.
• Fayda: %80 katılım, %15 bölgesel büyüme.
• Zorluk: TÜRSAB direnci, %20 yönetim anlaşmazlığı.
BTK Dışı Acenteler ve Rekabet
• Erişim: BTK dışı acenteler, kooperatif faydalarına (rezervasyon sistemi) 5.000-10.000 TL/yıl abonelikle erişir; TÜRSAB’ın haksız rekabet önleme ilkesine uygun (1618 sayılı Kanun Md. 2).
• Sıkıntı: Tam erişim olmazsa %10-15 gelir kaybı; Şikayetvar’da eşitsizlik şikayetleri artabilir.
• Rekabet: Üyeler %15-20 düşük maliyetle çalışırsa, dış acenteler geriler; açık erişimle (Rekabet Kurulu denetimi) sorun önlenir (%10 sektör büyümesi).
• Belge: Kooperatif, yeni A Grubu belge alır (~1.037.395 TL: 517.395 TL aidat + 500.000 TL teminat + 20.000 TL ek gider); mevcut belgeler bireysel kalır. Toplam kurulum (belge + operasyonel 200.000 TL) ~1.237.395 TL; 30 acente için ~41.246 TL/acente. TGA hibesiyle (~500.000 TL) ~24.580 TL/acente’ye iner.
Aynı Adreste Birden Fazla Acente Sorunu
Seyahat Acentaları Yönetmeliği (Madde 17/1/e), aynı adreste birden fazla acentaya izin verir, ancak ayrı, belirgin ve yeterli alan şartı aranır. Kooperatif, tek belgeyle çalıştığı için bu kuralı bypass eder; ofis sadece kooperatif adına kayıtlanır. Bireysel acenteler, kendi adreslerinde veya tedarikçi olarak devam eder; aksi halde 1.000-10.000 TL ceza riski var.
Özetleyecek olursam
Bölgesel Acente Kooperatifi, acentelere %20-30 tasarruf, %25 talep artışı ve %15 pazar payı sunar.
Bu model, TÜRSAB yapısını zayıflatmaz; aksine bölgesel dayanışmayı kurumsallaştırarak merkez-çevre uyumunu güçlendirir. BTK’lar zaten halihazırda bu modele geçiş için hazır; Marmaris veya Kapadokya’da pilot proje, 2025 Genel Kurulu’nda (22 Kasım) önerilebilir.
BTK dışı acenteler, kapsayıcı erişimle kazanır; aksi takdirde %10 rekabet kaybı riski var.
Toplam kurulum ~1.237.395 TL (~41.246 TL/acente), hibelerle ~24.580 TL/acente’ye düşer. TÜRSAB, bu vizyonu desteklerse sektör %20 büyür!
Bu yazıyı, seyahat acentelerinin karşılaştığı ekonomik ve rekabetçi zorluklara bir çözüm sunmak, sektörün dayanışma ruhunu canlandırmak ve yerel turizmi güçlendirmek için kaleme aldım.
Yıllardır sektörün içinde biri olarak, küçük acentelerin iflas korkusuyla uykusuz geceler geçirdiğini, korsan turizmin hayalleri çaldığını ve yüksek maliyetlerin umutları söndürdüğünü gördüm.
Bölgesel Acente Kooperatifi fikri, bu karanlık tabloya bir umut ışığı yakmak için doğdu.
Kooperatif modeli, sadece maliyet paylaşımı değil, ortak aklın kurumsallaşmasıdır. Marmaris’ten Van’a, aynı masada oturan acenteler, artık rakip değil paydaş olur.
Bu model, sadece cüzdanları değil, yürekleri de birleştirir; çünkü turizm, paylaşınca güzel!
TÜRSAB’ın 2025 Genel Kurulu’nda bu öneriyi tartışması dileğiyle, sektöre ve geleceğe inancım tam.
Saygılarımla
