1933’te Gül Esin, Atatürk’ün desteklediği ilk kadın muhtarı olarak büyük zafer kazandı.
1933 yılında 32 yaşındayken 7 erkek rakibi karşısında 500 oy alarak Demircidere Köyü’nün muhtarı oldu. Yöre halkının büyük sevinçle karşıladığı bu zafer 11 Aralık 1933 tarihli Halkevi Gazetesi’nde, ‘‘Büyük inkılabın ilk kadın muhtarı, vazifen kutlu ve mutlu olsun!’’ manşetiyle yer aldı.
Değerli okuyucularım, hepinize mutlu bir hafta diliyorum. Her şeyin başı sağlık, gerisi hikaye.
Emekli ve fukara başta olmak üzere Allah Türk halkının yardımcısı olsun. Bu ekonomik koşullarda insanların geçinmesi çok zor. Hele de 14.600 TL maaş alan emekliler ile işsiz gençlerin durumu çok daha zor.
Aydınpost’ta yayımlanan bir haberde Türkiye’de en çok boşanma vakalarının yaşandığı iller arasında AYDIN’ın dördüncü sırada geldiği belirtiliyordu. Bu gerçekten içler acısı bir durum. Şehrimizdeki boşanmalara ilişkin yaptığım araştırma sebebin %90 oranda geçim zorlukları olduğunu ortaya çıkardı. Bu siyasi iktidarın Türkiye’yi getirdiği durum maalesef çok acı.
TÜİK, enflasyonu aralıkta %1, ocakta %5 olarak açıkladı. Peki, enflasyonun bir ay içinde %5’e çıkması Türk insanın aklıyla alay etmek değil midir? Bu konuları ileride çokça yazacağım. Hele de Aydın Eski Milletvekili Avukat Sn. Abdurrahman Öz’ün Aydın’dan değil de Sn. Cumhurbaşkanının emri doğrultusunda İstanbul’dan DELEGE seçilmesi tam bir fiyasko. Hepsi başlı başına bir köşe yazısı konusu bunların. Şimdilik bu sorunları, unutmadığımızı söylemek için hatırlattım.
BU HAFTA SEVGİLİLER GÜNÜ HAFTASI
KAPİTALİST SİSTEMİN TÜKETİM ÇARKININ BİR UNSURU OLSA BİLE, tüketim ekonomisi çılgınlığı içinde kaybolmadan böyle bir haftada eşlerin birbirini kutlaması ve bu vesileyle kadınların anılması güzel. Ben de bu hafta, ÇETE AYŞELERİN ARDINDAN Aydın ve Türkiye Cumhuriyeti tarihine geçen ve Atatürk’ün sağladığı imkanlar ve çıkardığı kanunlarla Aydın’ın KARPUZLU İlçesi’nden TÜRKİYE’NİN İLK KADIN MUHTARI seçilen Rahmetli GÜL ESİN’i hatırlamak ve tanıtmak istedim.
AYDIN’IN ESKİ ESKİŞEHİR’İN MEVCUT VALİSİ SN. HÜSEYİN AKSOY’UN GÜL ESİN MÜZE EVİ’NE İLİŞKİN AYDIN EFELER’DEKİ ÇALIŞMALARI
Sn. Hüseyin Aksoy Aydın sevdalısı bir Valimizdi. Döneminde şehrimizde ören yerleri ile milli ve manevi değerlere çok yatırım yapıldı. Aksoy Valimiz, Mevcut Vali gibi, makamında Aydın tarihi, Atatürk, efeler ve Aydın kadınını simgeleyen rölyefleri KAZITMAYIP Yörük Ali Efe Müzesi’ni ihya eden kişiydi.
Aydın Efeler ilçesi
VALİ SN. HÜSEYİN AKSOY’UN ATATÜRK’ÜN KADIN MUHTARI SN. GÜL ESİN TUTKUSU
Sn. Hüseyin Aksoy’la yaptığımız sohbetlerde bize birçok projesinden bahsetmişti. Bunlar arasında Atatürk’ün ilk kadın muhtarı GÜL ESİN’in doğduğu evi ve etrafının istimlak edilmesi de vardı. Sn. Valimiz burayı TÜRK KADININ SİMGESEL MERKEZİ yapacağını, evin ADETA TÜRK KADINININ ETNOĞRAFYA MÜZESİ OLACAĞINI ve bu bağlamda projeler hazırlattığını belirtmişti. Bunları, ziyaret ettiğim Karpuzlu eski Kaymakamı Sn. Merve Ayık’tan da duymuştum. Bu görüşmede Karpuzlu’dan Öğretmen Sn. Gülseren Altıntaş da vardı. Kaymakam Hanım, “Gül Esin’e ait ve müzeye konulabilecek birçok eser topladık. VALİLİK İHALEYİ YAPIP TESİSİ hazır edince MÜZEYİ HEMEN AÇACAĞIZ. Burası Türk kadının SİMGESEL BİR MEKANI olacak.” demişti yıl 2023’ken.
PEKİ SONRA NE OLDU?
RÖLYEFLERİ kazıtarak Aydın tarihini silmeye çalışan yeni Vali Yakup Canbolat, ATATÜRK’ün ilk kadın muhtarı GÜL ESİN adına açılacak müze eviyle ilgili projeler bitmesine rağmen hala ihaleyi yaptırmadı.
İSMİNİ VEREMEYECEĞİM BİR YETKİLİ, SN. YÜKSEL YALOVA’NIN ANNESİNİN CENAZESİNDE, SN. YALOVA DA YANIMDAYKEN Sn. Vali’nin şimdilik böyle bir HARCAMANIN YAPILMASINI UYGUN GÖRMEDİĞİNİ İFADE ETTİ.
Sn. Vali, sizin böyle bir yatırımı önleyeceğinizi düşünmüyorum.
Gelin size Atatürk’ün ilk kadın muhtarı rahmetli GÜL ESİN’i anlatayım. Belki o zaman Atatürk sevginiz baskın gelir, Türk kadını için İLK TÜRK KADIN MUHTAR RAHMETLİ GÜL ESİN ADINA YAPTIRILACAK BU MÜZEYİ HAYATA GEÇİRİRSİNİZ.
TÜRKİYE’NİN İLK TÜRK KADIN MUHTARI SN. GÜL ESİN HAKKINDA
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk kadınların toplumsal hayata ve ülke yönetimine katılmasını her zaman destekleyen bir lider olmuştu. 1933 yılında Aydın’ın Çine İlçesi’ne bağlı Karpuzlu Beldesi’nde yapılan seçimlerde Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçilen Gül Esin, Atatürk’ün kadınlara verdiği değerin en somut örneklerinden biridir. Atatürk, Türk kadınının siyasal haklarını kazanmasını yalnızca reform değil çağdaşlaşma sürecinin temel taşlarından biri olarak da görüyordu. 1930’da belediye seçimlerine katılma, 1933’te muhtar olma, 1934’te ise milletvekili seçilme hakkı kazanan kadınlar Atatürk’ün vizyonunun bir parçası olarak yönetimde yer almaya başlamıştı. İşte bu süreçte Gül Esin’in muhtar seçilmesi Atatürk için büyük anlam taşıyordu. 1933 yılında 32 yaşındayken 7 erkek rakibi karşısında 500 oy alarak Demircidere Köyü’nün muhtarı oldu. Yöre halkının büyük sevinçle karşıladığı bu zafer 11 Aralık 1933 tarihli Halkevi Gazetesi’nde, ‘‘Büyük inkılabın ilk kadın muhtarı, vazifen kutlu ve mutlu olsun!’’ manşetiyle yer aldı.
Atatürk, Gül Esin’in zaferini duyduğunda kendisini özel olarak takdir etmiş ve ödüllendirmiştir. Kadınların yönetime katılmasını yürekten destekleyen Atatürk bu başarının diğer kadınlar için de örnek olmasını arzu etmiştir. Gül Esin’in görevine başlaması, köyünde yaptığı reformlar ve özellikle kadınların toplumsal hayatta daha aktif yer alması için yürüttüğü çalışmalar Atatürk’ün öngördüğü modern Türkiye’nin bir yansımasıydı.
Gül Esin’in Atatürk’ün ilgisini çekmesi, onun sadece bir sembol olmasından değil aynı zamanda cesur ve kararlı bir kadın lider olarak köyünde yaptığı yeniliklerden kaynaklanıyordu. Kız çocuklarının eğitimi, köyde güvenliğin sağlanması ve sosyal düzenin iyileştirilmesi için gerçekleştirdiği çalışmalar Atatürk’ün desteklediği çağdaş Türk kadınının yapabileceklerinin en güzel örneklerinden biri olarak tarihe geçti. Bugün Gül Esin’in adı, Atatürk’ün kadınlara verdiği önemin bir simgesi olarak anılmaya devam ediyor. Rahmetli Esin’in öncülüğü, Türk kadınının siyaset ve yerel yönetimlerde daha fazla yer almasına ilham kaynağı oldu ve Atatürk’ün açtığı yolda yürüyen nice kadına cesaret verdi.
Gül Esin, muhtarlığı boyunca birçok hizmette bulundu. Köy işlerinin evler ya da kahvehanelerde halledilemeyeceğini düşünüyordu. Bundan dolayı, köylünün de onayıyla ‘köy odası’ ismiyle bir mekân yaptırdı. Öte yandan, Muhtar Esin, köylüye ulaşım hizmeti de götürdü. Karpuzlu ile Çine arasında taş döşemeli bir yol ve köprü inşa ettirdi. Köydeki gençlerin kahvehanelere girmesini yasakladı ve onların daha çok avcılık ve binicilik gibi sporları yapabilmeleri için bir dernek kurdu.
Muhtar Esin, köyde çok fazla yaşanan kız kaçırma olaylarına da el attı ve evlenmek isteyen gençlerin kaçmak ve kaçırmak yerine kendisine başvurmalarını istedi. Muhtarlığı boyunca bu olaylarda ciddi azalma olduğu söylenmektedir.
Derya Genç’in yazdığı ‘Aydın Tarihi’nde Kadın’ isimli makalede yer alan bilgilere göre, sosyal meseleler, köyün sorunları, gençler, ulaşım ve yolların yanı sıra Gül Esin eğitim faaliyetlerini de desteklemiştir. Özellikle kız çocukları okusun diye ev ev dolaşarak aileleri ikna etmiştir. Muhtarlığı sırasında Türk kadının her zaman modern giymesi gerektiğini savunan Gül Esin Anadolu Gazetesi’nde Türk kadınına şöyle seslenmiştir: “Türklüğü, hiçbir millet tarihinde bulunmayan bir ilerlemeyle çok kısa bir zaman içinde inkişaf edip mucizeler yaratan ve Türk’ün ezeli ve ebedi bir yol göstericisi olan Gazi Mustafa Kemal’in biz kadınlara bahşettiği hürriyetlerdir ki, şu mektubumu yazabilmek cüretini kendimde buldum ve ortaya bir nokta-i nazar attım. Türk artık medeni milletler arasına girmiştir ve eski Türk medeniyeti nasıl cihan tarihinde kıymettar sahifeler işgal etmiş ise yeni Türk medeniyeti de yakın bir atide her millet tarihinde daha yüksek mevkiler alacaktır. Yalnız Türk köylü kadınlığı aleminde katiyen durmadan ve hiçbir sebep aramadan yapılması lazım gelen mühim bir iş vardır. Bu da köy kadınının giyim işidir… Madem ki medeniyiz ve medeni bir millet olduğumuzu cihan tasdik etmiştir. Köylü kadınlarını da uzun masraflardan kurtarmak ve medeni kisveye büründürmek zamanı gelmiş ve geçmiştir… Bendeniz Türkiye’nin ilk kadın muhtarı sıfatı ile şu nokta-i nazarımı açıkça arz ediyor ve bu işi Aydın Umumi Meclis heyeti muhteremesinden beklemeyi bir hak biliyorum.”
Gül Esin Mustafa Kemal Atatürk tarafından ödüllendirildi
Afet İnan’ın ‘Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler’ isimli kitabında da belirttiği gibi o dönemde ülkede fazlaca dikkat çeken ilk kadın muhtar Gül Esin normal olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün de gözünden kaçmamıştır. Atatürk, Gül Esin’in yaptığı faaliyetlere çok sevinmiş, kendisini bir mektupla kutlamış ve Gül Esin’e her bayram tebrik kartı yollamıştır. Muhtar Esin’i, cesaretli adımlarından dolayı ödüllendirmiş ve Ankara’ya çağırmıştır. Ancak bu mektuplar ve kartlar Rahmetli Esin’in Çine’deki evinde çıkan yangında yanmıştır. İnan’ın, kitabında da dile getirdiği gibi, Cumhuriyetimizin ilk kadın muhtarı hakkındaki bilgiler oldukça sınırlı olup kendisi hakkında tek kaynak yakınları ve hemşerileridir.
Serpil Çakır’ın yazdığı ‘Kadınlar ve Siyasal Yaşam’ isimli makaleden alınan bilgilere göre ise, Gül Esin iki yıllık muhtarlığı boyunca birçok yeniliğe imza atmıştır. Ancak görev süresinin ardından tekrar aday olmamıştır. 1936 yılında Mustafa Übbül’le evlenmiş ve Çine’ye yerleşmiştir. Kendisine milletvekilliği de önerilmiş; ancak bu öneriyi kabul etmemiştir. Yakınlarından elde edilen bilgilere göre, evlendikten sonra başka bir işte çalışmamış ve el emeği ürünler yaparak vaktini geçirmiştir.
Gül Esin Nazilli’de hayatını kaybetti
Muhtar Esin 1960’lı yıllarda eşi Mustafa Übbül’ü kaybetmiştir. Yalnız kaldığı için ara sıra Nazilli’de yaşayan manevi kızı Cumhuriyet Hanım’ın yanına gelmiştir. 1970 yılında ise temelli olarak Nazilli’ye yerleşmiştir. Nazilli Yıldıztepe Mahallesi’nde 20 yıl yaşamış ve 1990 yılında vefat etmiştir. Cumhuriyet tarihinin ilk kadın muhtarı Gül Esin’in kabri Nazilli’deki Eğriboyun Mezarlığı’ndadır. Gül Esin adına Atatürk Orman Çiftliği’nde bir hatıra ormanı, Aydın Merkez, İzmir Harmandalı ve Karpuzlu’da birer park ve büst bulunmaktadır.
Sn. Vali YAKUP CANBOLAT, SİZE TANITMAYA ÇALIŞTIĞIM, Türkiye’nin ilk kadın muhtarı Rahmetli GÜL ESİN HANIMEFENDİ ADINA YAPILACAK MÜZE İÇİN ÇIKILACAK İHALENİN MALİYETİNİN YAKLAŞIK 400 BİN DOLAR OLDUĞUNU DUYUYORUZ.
İSTERSENİZ BU MÜZE İÇİN BİR BAĞIŞ KAMPANYASI BAŞLATALIM...
