Obezite, ülkemizde ve dünyada hızla artan önemli bir sağlık sorunudur. Bedensel formumuzu etkilemenin yanı sıra birçok hastalığa neden olabilmektedir.
Örnek verecek olursak en başta diyabet, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, solunum sistemi rahatsızları ve psikolojik sorunlar sadece bunlardan birkaçıdır.
Diyabet ise, obezitenin neden olduğu hastalıkların başında gelmektedir. Diyabet, toplumda temel olarak 2 farklı şekilde görülür. Tip I Diyabet, pankreastan insülin salgılanmasındaki yetersizlik nedeniyle gelişir. Tip II Diyabette ise insülin salınımı normaldir, fakat buna karşılık organların bu hormona direnci vardır. Yapılan çalışmalar obezitenin özellikle Tip II diyabeti daha çok arttırdığını göstermektedir. Bu haftaki yazımızda Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre 10 ölümcül kronik hastalıktan biri kabul edilen obezitenin yandaş hastalıklarından olan diyabete olan etkisini inceleyelim.
DÜNYA OBEZ OLMAKTAN KORKUYOR!
Obezite, enerji alımı ve harcamasındaki dengesizlik sonucu vücudun yağ kütlesinin yağsız vücut kütlesine oranla artmasıdır. Son verilere göre ülkemiz Avrupa ülkeleri arasında en şişman ülke iken Dünyada Amerika ve Suudi Arabistan’dan sonra 3. Sırada gelmektedir. Ülkemizde her 5 kadından 2’si ve her 5 erkekten 1’i obez sınıflamasındadır. Tüm genel topluma baktığımızda ise nüfusumuzun %30.3’ü obezdir. Maalesef obezite, sadece taşıdığımız depo yağlar olmaktan çok birçok hastalığa da davetiye çıkartıyor ve obezite başladıktan sonra bireyde 10 yıl içerisinde bir kronik hastalık ve buna bağlı ilaç kullanımını da başlatıyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından ve ülkemizde ise Sağlık Bakanlığımız tarafından obezite ile mücadele konusunda birçok politika geliştiriliyor. Artan beden algısı ve sağlık kaygısı ile birçok kişi artık kilosuna dikkat etmeye çalışıyor ve son verilere göre Dünyanın yarısı ya obezite ya da bir hastalığı bağlı diyet yapıyor.
Obezitenin saptanmasında halk tarafından en sık bilinen ve kullanılan yöntem Beden Kütle İndeksidir. Beden Kütle İndeksinin 18.5-24.9 arasında olması bireyin ağırlığının boya göre uygun olduğunu gösterir. 25- 29.9 arasında olması işe hafif şişmanlık olarak tanımlanır. BKİ 30 ve üzeri olması ise obezitenin derecelendirilerek sınıflandırılmasını gösterir.
Siz de aşağıdaki bu kısa formülü kullanarak kısa bir sürede bedeniniz hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Daha ayrıntılı bir değerlendirme için diyetisyenlerden de destek alabilirsiniz.
Boy (metre) *boy (metre)=boyunuzun metre karesi
Beden kütle İndeksi = vücut ağırlığı(kg) /boyunuzun metre karesine bölünmesiyle bulunur.
OBEZİTE, DİYABETE NEDEN OLUYOR!
Dünyada her 20 saniyede bir ayak diyabete bağlı olarak kesiliyor. Diyabetin en büyük risk faktörleri yüksek yağ oranı, yanlış beslenme ve hareketsiz yaşamdır. Diyabetin genetik faktörlerden çok çevresel etmenlerden beslenmenin bozulmasıyla görüldüğü artık bilinen bir gerçek!
Önce insülin direnci ile başlayan daha sonra diyabete dönüşen ve kadınlarda polikistik over sendromuna da neden olan bozulmuş kan glukozları vücutta birçok dokuya ciddi zararlar vermektedir. Obez olmak diyabet riskimizi 5 kat daha arttırır ve beslenmenin düzenlenmesinin yanında bireyin kilosunun ideale getirilmesi tedavinin birinci basamağını oluşturmaktadır. Şimdilerde ise yeni bir tanım olarak karşımıza çıkan diyabetin ve obezitenin birlikte görüldüğü ‘’diyabetize’’ de dediğimiz tabla Dünyada hiç de azımsanacak bir düzeyde değildir. (Neredeyse Dünya nüfusunun 3’te biri)
BESLENME ALIŞKANLIKLARI VE DİYABEZİTE
ARASINDAKİ İLİŞKİ
· Diyabet ve obezite arasındaki ilişkide beslenmenin önemli bir belirleyici olduğunu söylemek mümkün. Bireyin hem sağlıklı hem de zinde bir vücuda sahip olmasında beslenme ve fiziksel aktivite büyük bir önem taşımaktadır. Bireylere sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılırken aşırı kısıtlayıcı diyetlerden uzak durulmalı, sürdürülebilir ve sağlıklı besin tercihleri yapılması konusunda teşvik edilmelidir. Sağlıksız beslenme obezite gibi ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle obez bireylerin obez olmanın bir sağlık sorunu olduğunu kabul etmesi, farkındalık kazanarak bu konuyla mücadele etmesi gerekir. Bir uzmandan da yardım alınarak hem sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanılabilir hem de obezitenin yol açtığı diyabet gibi hastalıkların oluşma riski en aza indirilebilir. Siz de sağlıklı beslenmek ve sağlıklı besin tercih etme konusunda alışkanlık kazanmak istiyorsanız aşağıdaki önerileri uygulayarak kendiniz için güzel bir adım atabilirsiniz.
· Öncelikle diyabetten korunmak için kilonuzu ideal sınırlarda tutmaya özen göstermelisiniz. (Yukarıdaki BKİ formülünü kullanınız.)
· Diyabetin belirtilerinden olan sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, aşırı terleme gibi belirtilere sahipseniz parmak ucu ölçümüyle kan şekerinizi takip etmeniz önemlidir. Günün herhangi bir saatinde, aç veya tok yapacağınız rastgele bir parmak ucu ölçümünde kan şekeriniz 200 mg/dL’nin üzerindeyse hemen hekime başvurmalısınız.
· Kan şekerinizin hızlı bir şekilde yükselmesine neden olan şeker ve şeker içeren yiyeceklerden uzak durunuz. Paketli ürün tüketimini azaltmalısınız.
· Yağ ve yağlı yiyeceklerin tüketimini daha kontrollü yapmalıyız çünkü vücudumuzun yağ dengesinin düzensiz olması diyabet ve obeziteyi tetiklemektedir.
· Günlük sıvı alımına da dikkat etmeliyiz. Özellikle temel ihtiyacımız olan suyu ihmal etmemek çok önemlidir. Böbrek hastaları haricinde, sağlıklı her bireyin günlük su tüketimi en az 8-10 bardak olmalıdır.
· Tip 2 diyabet hastasıysanız da az az ve sık sık bir öğün planı oluşturarak kan şekerinin ani dalgalanmalarını önleyebilirsiniz. Öğün aralarında en az 2-3 saatlik periyotlar bırakmak da önemlidir.
· Öğünlerde porsiyon kontrolü sağlanmalı, az veya aşırı yemek yemekten kaçınılmalıdır.
· Fiziksel aktivite de sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi konusunda önemlidir. Bu nedenle fiziksel aktivitenizi arttırmaya yönelik sporlar yapabilir, günlük en az 30 dakika yürüyüşü hayatınıza katabilirsiniz. Böylelikle metabolizma hızınız artacak ve kilo vermeniz kolaylaşacaktır.
Bu önerileri dikkate alarak beslenmenizi düzenleyebilirsiniz. Çağın en büyük sorunu olarak karşımıza çıkan ‘’diyabetize’’ de yapılacak en temel şey beslenmenizde vereceğiniz doğru tercihlerden geçmektedir. Aklınıza takılan sorular için yorumlarda buluşalım, sevgiyle kalın..
