Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER) tarafından, 20.11.2019 tarihinde yapılan basın açıklamasıyla Aydın'daki bazı jeotermal elektrik santrallerinin ruhsatlarının olmadığına dair haberlerin "asılsız" olduğu belirtilerek aynen şu açıklama paylaşıldı.
"Basında yer alan Gayri Sıhhi Müessese İzin (GSMİ) ruhsatları yerel belediyelerce, belediye sınırları dahilindeki işletmelere verilen bir çalışma ruhsatıdır. Jeotermal elektrik santralleri ise 3572 Sayılı İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2. Maddesi’nin B bendi gereği GSMİ ruhsatından muaftır. Bunun dışında ÇED, İmar, Yapı Kullanma, üretim lisansı gibi gerekli olan tüm izin ve ruhsatlar tamamlanmadan bir jeotermal santralin işletmeye alınması mümkün değildir."[1]
Bu haberle ilgili olarak gerek telefonla gerekse sosyal medya üzerinden birçok okur soru yönelttiği için bu hususta açıklama yapma zorunluluğu ortaya çıktı.
JESDER tarafından yapılan açıklamada jeotermal elektrik santrallerinin 3572 Sayılı İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2. maddesinin B bendi gereği GSMİ ruhsatından muaf olduğu iddia edildi.
Uğur Mumcu’nun çok güzel bir sözü vardır.
“Bilgi sahibi olmadan, fikir sahibi olmayın.”
Bu konuda doğru bir yargıya ulaşmak için önce doğru bilgiyi öğrenelim.
Önce JESDER’in iddia ettiği 3572 Sayılı İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun 2/b maddesi ne diyor bir bakalım.
“b) Nerede açılırsa açılsın, yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere,” ifadesi yer almaktadır.
Bu madde jeotermal elektrik santralleriyle ilgili bir madde değildir. Madde metninde jeotermal elektrik santralleri geçmediği gibi, içerik yönünden de ilgisi yoktur. Sadece bir algı yaratmak için bu maddede geçen yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri ifadesine JES’leri dahil ederek zorlama bir yorum getirilmiştir.
Hemen şu soru akla geliyor. “Peki o zaman bu işin doğrusu ne?”
Bu konuyla ilgili en önemli yasal düzenleme İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliktir.
Önce İkinci Sınıf Gayrisıhhî Müessese ne demek ona bakalım.
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 4/d maddesi tanımlamış. Maddeye göre ikinci sınıf gayrisıhhî müessese “Meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapılması gereken işyerlerini,” şeklinde tanımlamıştır.
Jeotermal elektrik santralleri Yönetmeliğe göre hangi nitelikte tesislerdir?
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği ekinde yeralan Ek-2 de jeotermal enerji santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müessese olarak belirlenmiştir.
Sonuç olarak jeotermal elektrik santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müesseselerdir.
İkinci Sınıf Gayrisıhhî Müesseselerin faaliyete geçebilmesi için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı alması zorunlu mu?
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 23/2-3.madde
“İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müessese açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler; işin özelliğine göre bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kriterlere uygun olarak işyerini düzenledikten sonra bu Yönetmeliğin eki Örnek 2’de yer alan başvuru formunu doldurarak yetkili idareye ibraz eder.
Yetkili idareler, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alır.” hükmünü içermektedir.
Bu anlamda jeotermal elektrik santralleri, Yönetmelik uyarınca 2.sınıf Gayri Sıhhi Müessese olarak belirlenmiş olup, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almak zorundadır.
Bir jeotermal elektrik santrali İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı olmadan elektrik üretebilir mi? Yasal olarak bu böyle bir tesisin kesin kabulü yapılabilir mi?
Bu sorunun yanıtını Elektrik Tesisleri Proje ve Kabul Yönetmeliği veriyor.
Elektrik Tesisleri Proje ve Kabul Yönetmeliği’nin 1 maddesi “Bu Yönetmeliğin amacı; elektrik tesislerinin modern teknolojiye, ilgili mevzuat ve standartlara en uygun şekilde kurulup işletilmesi, mevcut iletim veya dağıtım şebekelerine uyumlu olarak bağlanması, can, mal ve çevre emniyetinin sağlanması ile elektrik tesislerine ait proje, onay ve kabul işlemlerinin ilgili mevzuat, standartlar ve şartnamelere uygun olarak yapılması veya yaptırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.” hükmünü içermektedir.
Elektrik Tesisleri Proje ve Kabul Yönetmeliği uyarınca elektrik üreten bir tesisin kesin kabul başvurusu yapabilmesi için Yönetmeliğin Ek-12 de yer alan Kesin Kabul Başvuru Kapsamında15.maddede “(Gayri Sıhhi Müessese) İş Yeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” sunulması gerektiği açıkça ifade edilmiştir.
Bu nedenlerle, bir jeotermal elektrik santralinin İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı bulunmuyorsa bu santralin kesin kabulünün gerçekleşmesi mümkün değildir.
Şimdi karşımıza başka bir soru daha çıkıyor.
Germencik ve Efelerde İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı olmayan14 santralin kesin kabulü nasıl gerçekleşti? Bu kesin kabullere hangi kamu görevlileri izin verdi?
Santral Yatırımcıları Derneği’nin (JESDER) yasal dayanaktan yoksundur. Jeotermal elektrik santrallerinin İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatından muaf olduğu iddiasına karşılık, bugüne kadar diğer santrallerin neden İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı aldığını sormak gerekli.
Germencik ve Efelerdeki ruhsatsız santralleri açıkladık. Aydın’da başka ruhsatı olmayan santral var mı? Geçen haftaki yazımızda, bu sorunun cevabını bu yazımızda yanıtlayacağımızı açıklamıştık.
Aydın Barosunun ilgili Belediyelere sorması üzerine gelen yazılı yanıtlar uyarınca ortaya çıkan gerçek;
Köşk ilçesindeki 3 tane jeotermal elektrik santralinin “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” yok!
Kuyucak ilçesindeki 8 tane jeotermal elektrik santralinden 6 tanesinin “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” yok!
