İran yönetimi, Fordo nükleer tesisindeki santrifüjlere uranyum gazı enjeksiyonuna dün itibariyle başladığını resmen duyururken, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişine nükleer tesislere girme izni vermemesi, ciddi gerginliğe neden oldu.

Devlet televizyonuna konuşan İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, “25 ton uranyum heksaflorid gazı (UF6) ürettik. Bu gazın 2 tonunu Fordo tesisine naklettik ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) gözlemcilerinin nezaretinde santrifüjlere verildi. Cumartesi günü sürdürülebilir yüzde 4.5 zenginleştirilmiş uranyum üretimine ulaşmış olacağız” dedi. Bu oran nükleer silah üretebilmek için gerekli yüzde 90 seviyesinin çok altında bulunuyor.

‘Patlayıcı taşıyordu’

Öte yandan İsfahan kentindeki Natanz nükleer tesisini kontrole gelen Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu gözlemcilerinden birinin tesise alınmadığı öğrenildi. Müfettişin tesise girerken bir alarmı aktive ettiğini açıklanırken, müfettişin alarmı aktive etmesi sonucu üzerinde “şüpheli” birşey taşıyor olabileceği endişesi doğduğu kaydedildi. UAEA’nın toplantısına katılan İranlı yetkili, müfettişin üzerinde “patlayıcı madde taşıdığı” ve bu nedenle tesise giremediğini öne sürerken, bu iddia kabul görmedi.

Konunun tartışıldığı Viyana’daki toplantının ardından Avrupa Birliği’nin yaptığı açıklamada, İran’ın UAEA ile zamanında ve tam iş birliği yapması gerektiği belirtilirken, ajanstan gelen taleplerin hızlıca yanıtlanmasının güvence denetimi anlaşmasının uygulanması için önemli olduğuna işaret edildi. Açıklamada, tesise girmesine izin verilmeyen müfettiş konusuna da değinilerek, bunun tekrarlanmaması çağrısı yapıldı. ABD ise, ajansın İran’da deklare edilmemiş nükleer madde bulunduğuna ilişkin bulgular saptadığını belirtip, İran’ın bu konuda mantıklı açıklaması olmadığına dikkat çekti.

Bu arada UAEA geçici Başkanı Cornel Feruta, yönetim kuruluna yaptığı açıklamada, İran’ın bir ajans müfettişinin ülkeden ayrılmasına engel olduğunu söyledi. Açıklamada, “Özellikle UAEA tarafından ülkeden ayrılması istenen bir müfettişin, ülkeyi terk etmesinin engellenmesi, kabul edilemez ve yaşanmaması gerekirdi” denildi. Bununla birlikte UAEA, Fordo tesisinde santrifüjlere gaz verilmesi sırasında gözlemci bulunmadığını belirtti.

ABD: Harekete geçmeliyiz

ABD Dışişleri Bakanı Michael Pompeo, İran’da devam eden nükleer çalışmalara küresel bir tepki verilmesi gerektiği uyarısını yaptı. Dışişleri Bakanlığının resmi internet sitesinde yayınlanan açıklamada, uluslararası kapsamda İran’da devam eden nükleer çalışmaların endişe verici olduğu belirtildi. Açıklamada, “İran’ın bir nükleer silahla nasıl davranacağını tahmin edebilir. ABD bunun olmasına asla izin vermeyecektir. İran’ın yaygınlaşma hassasiyeti taşıyan eylemlerinin artması İran’ın kendisini olası bir nükleer yaygınlaşmada ne şekilde konumlandırdığını gösteriyor. Şimdi, bütün ülkelerin bu yönetimin nükleer zorbalığını reddetme ve baskıyı artırmak için ciddi adımlar atma zamanıdır. İran’ın devam eden nükleer provokasyonları, harekete geçmeyi gerektiriyor” ifadeleri kullanıldı.