Dünya Bülteni / Haber Merkezi

Bundan tam 39 yıl önce Türkiye’de ordu yönetime el koydu. Uzunca bir süre her gün olayların olduğu Türkiye’de her şey bir anda sona erdi. Kenan Evren başkanlığındaki darbeyle cuntacılar ülkenin tek hakimi oldu. Sağ ve soldan birçok kişi idam edildi, işkence gördü. Binlerce insan ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. 

12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşen darbeden sonra;

TBMM kapatıldı, Anayasa ortadan kaldırıldı, siyasi partilerin kapısına kilit vuruldu ve mallarına el konuldu. 650 bin kişi gözaltına alındı.1 Milyon 683 bin kişi fişlendi.

- Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı.

- 71 bin kişi TCK'nin 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı.

- 98 bin 404 kişi "örgüt üyesi olmak" suçundan yargılandı.

- 7 bin kişi için idam cezası istendi.517 kişiye idam cezası verildi.

- Haklarında idam cezası verilenlerden 50'si asıldı (18 sol görüşlü, 8 sağ görüşlü, 23 adli suçlu, 1'i Asala militanı).

- İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis'e gönderildi.

- 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.

- 171 kişinin "işkenceden öldüğü" belgelendi.

- Cezaevlerinde toplam 299 kişi hayatını kaybetti.

- 14 kişi açlık grevinde öldü.16 kişi "kaçarken" vuruldu.

- 95 kişi "çatışmada" öldü.

- 73 kişiye "doğal ölüm raporu" verildi.

- 43 kişinin "intihar ettiği" bildirildi.

- 388 bin kişiye pasaport verilmedi.

- 30 bin kişi "sakıncalı" olduğu için işten atıldı.14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı.

- 30 bin kişi "siyasi mülteci" olarak yurtdışına gitti.

- 937 film "sakıncalı" bulunduğu için yasaklandı.

- 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu.

- 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi.

- 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi.

- Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi.

- 31 gazeteci cezaevine girdi.

- 300 gazeteci saldırıya uğradı.

- 3 gazeteci silahla öldürüldü.

- Gazeteler 300 gün yayın yapamadı.

- 13 büyük gazete için 303 dava açıldı.

- 39 ton gazete ve dergi imha edildi.

Türkiye hala tam olarak çözemediği, bir takım hesapların yapıldığı toplum üzerinde uygulandığı bu süreci çok acı bir şekilde yaşadı.12 Eylül herhangi bir askeri darbe olarak kalmadı. Kendi hukukunu oluşturarak devleti ve toplumu yeniden dizayn etti. Sonradan iktidarı sivillere devretmiş olsa da 1982 yılında hazırlattığı anayasa ile aslında hep iktidarda kaldı.

İDAMLAR BİR SAĞDAN BİR SOLDAN

Kenan Evren'in darbeden sonraki yargılamalar sırasında "Adaletli olsun diye bir sağdan bir soldan idam ettik" dediği iddia ediliyor. Sağdan ve soldan idam edilen bazı isimler şöyle:

Soldan idam edilenler: Necdet Adalı, Erdal Eren, Serdar Soyergin, Veysel Güney, Ahmet Saner, Kadir Tandoğan, Mustafa Özenç, Seyit Konuk, İbrahim Ethem Coşkun, Necati Vardar, Fikri Arıkan, Ali Aktas, Ramazan Yukarıgöz, Ömer Yazgan, Erdoğan Yazgan, İlyas Has, Hıdır Aslan...

Sağdan idam edilenler: Mustafa Pehlivanoğlu, Cengiz Bakdemir, Ahmet Kerse, Halil Esendağ, Selçuk Duracık, Fikri Arıkan, Cevdet Karataş, Ali Bülent Orkan...