Bakan Murat Kurum mu, Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay mı doğruyu söylüyor? JES’lere İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatını verme yetkisi kimin?

Geçen haftaya damgasını vuran olay, İyi Parti Aydın Milletvekili Aydın Adnan Sezgin’in 7/277266 esas sayılı yazılı soru önergesine, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un verdiği yazılı yanıt oldu. Bu yanıtları daha sonra da sizlerle paylaşmaya devam edeceğim.

Fakat bu haftaki konumuz, JES’lere İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatını verme yetkisi kime ait olduğu.

Bugüne kadar yazdığım birçok yazıyla ilgili Belediyelere sorular sordum ve bu soruların yanıtını vermeye çalıştım. Merak eden okurlarımız “Efeler Belediyesi sınırları içinde bulunan jeotermal elektrik santrallerinin ruhsatları var mı?” Germencik'teki ruhsatsız santrallerle ilgili olarak Aydın Valiliği'ne ve Germencik Belediyesi'ne sorularım var” başlıklı yazıları okuyabilir.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un verdiği yazılı yanıtta ne dedi?

Bakan Kurum “Jeotermal Enerji Santralleri 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in Ek-2 nolu ekinde “İkinci Sınıf Gayrisıhhi Müesseseler” arasında listelenmekte olup; 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun 7.Maddesinin ilçe belediyelerin görevlerinin anlatıldığı 2.Fıkrasının (c) bendinin “Sıhhi işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gatrisıhhi müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” ve 5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 15.Maddesinin 1.Fıkrasının (l) bendinin “Gayrisıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” hükümlerine göre 2.sınıf Gayrisıhhi Müesseselere işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlemek ve denetlemek ilçe belediyesinin görevleri arasındadır.” şeklinde açıklama yaptı.

Yani Bakan Kurum, JES’lere İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatını düzenleme ve denetleme yetkisinin ilçe belediyelerinde olduğunu söyledi.

Bu açıklama 23.05.2020 günü Aydınpost’ta yayınlanmasından hemen sonra aynı gün Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay bu konuda yazılı bir basın açıklaması yaptı.

Peki ne dedi?

Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay “…Manisa ilinde bir ilçe belediyesi bir JES firmasının yapmış olduğu işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunu reddetmiştir. JES firması Manisa İdare Mahkemesi’ne başvurmuştur. Mahkeme JES firmasının elektrik üretirken kullandıkları Pentan maddesinin “Uluslararası geçerliliği olan güvenlik kartında yüksek dereceli patlayıcı- buhar ve hava karışımları patlayıcı” madde olarak kabul ederek işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarına ilişkin yönetmeliğin ek-2/B 1.1.5 maddesinde jeotermal enerji santralleri 2. Sınıf gayri sıhhi müessese olarak sayılmakla birlikte, 3572 sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına dair kanun hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair kanunun 2. Maddesinin b bendinde “Nerede açılırsa açılsın yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere UYGULANMAZ.” hükmüne yer verilerek ilçe belediyesinin yetkisinin olmadığını belirtmiş ve belediyenin yapmış olduğu işlemi iptal etmiştir.

Bu kararla JES firmaları 2. Sınıf gayri sıhhi müessese kapsamında olmakla birlikte istisnai hükümden yararlanarak ilçe belediyelerinin ruhsat düzenleme yetki alanından çıkmaktadır.

Mahkeme kararı ile Çevre ve Şehircilik Bakanı’nın soru önergesine verdiği cevap çelişmektedir. Sanırım Çevre ve Şehircilik Bakanı’nın bu mahkeme kararından haberi olmadığını düşünmekteyim….” şeklinde açıklama yapmıştır.

İki farklı kurumdan, iki farklı açıklama ve yorum yapıldı. Peki bunlardan hangisi doğru?

Bunun yanıtını hukukun içinde aramamız gerekiyor.

5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 15.Maddesinin 1.Fıkrasının (l) bendiyle “Gayrisıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” yetkisi Belediyelere verilmiştir.

Bu sorunun çözümü, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri içindedir.

Önce İkinci Sınıf Gayrisıhhî Müessese ne demek ona bakalım.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 4/d maddesi tanımlamış. Maddeye göre ikinci sınıf gayrisıhhî müessese “Meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapılması gereken işyerlerini,” şeklinde tanımlamıştır.

Jeotermal elektrik santralleri Yönetmeliğe göre hangi nitelikte tesislerdir?

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği ekinde yeralan Ek-2 de jeotermal enerji santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müessese olarak belirlenmiştir.

Yasal olarak jeotermal elektrik santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müesseselerdir ve bu tesislere İşyere Açma ve Çalıştırma Ruhsatı yetkisi ilçe Belediyelerine aittir.

Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay’ın açıklamasında geçen Manisa İdare Mahkemesi’nin kararı ne diyor?

Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay “…Manisa ilinde bir ilçe belediyesi bir JES firmasının yapmış olduğu işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunu reddetmiştir. JES firması Manisa İdare Mahkemesi’ne başvurmuştur. Mahkeme JES firmasının elektrik üretirken kullandıkları Pentan maddesinin “Uluslararası geçerliliği olan güvenlik kartında yüksek dereceli patlayıcı- buhar ve hava karışımları patlayıcı” madde olarak kabul ederek işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarına ilişkin yönetmeliğin ek-2/B 1.1.5 maddesinde jeotermal enerji santralleri 2. Sınıf gayri sıhhi müessese olarak sayılmakla birlikte, 3572 sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına dair kanun hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair kanunun 2. Maddesinin b bendinde “Nerede açılırsa açılsın yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere UYGULANMAZ.” hükmüne yer verilerek ilçe belediyesinin yetkisinin olmadığını belirtmiş ve belediyenin yapmış olduğu işlemi iptal etmiştir.” şeklinde açıklama yapmıştır.

Öncelikle Manisa İdare Mahkemesinin bu kararı esas ve karar numarası kapatılarak JESDER tarafından daha önce de tarafımıza gönderilmiştir. Bu kararın Danıştay’a gidip gitmediğini, kesinleşip kesinleşmediğini bilmiyoruz. Efeler Belediyesi’nin açıklamasında da bu hususta bir bilgi bulunmamaktadır.

Bu kararın içeriğinde ne diyor?

3572 sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına dair kanun hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair kanunun 2. Maddesinin b bendinde “Nerede açılırsa açılsın yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere UYGULANMAZ.” hükmüne yer verilerek ilçe belediyesinin yetkisinin olmadığını belirtmiş ve belediyenin yapmış olduğu işlemi iptal etmiştir.

3572 Sayılı İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun 2/b maddesi ne diyor bir bakalım.

“b) Nerede açılırsa açılsın, yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere,” ifadesi yer almaktadır.

Bu madde jeotermal elektrik santralleriyle ilgili bir madde değildir. Madde metninde jeotermal elektrik santralleri geçmediği gibi, içerik yönünden de ilgisi yoktur. Bu maddede geçen yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri ifadesine JES’leri dahil ederek zorlama bir yorum getirilmiştir.

Bu anlamda;

5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 15.Maddesinin 1.Fıkrasının (l) bendi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 4/d maddesine göre jeotermal enerji santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müesseselerdir ve bu tesislere İşyere Açma ve Çalıştırma Ruhsatı yetkisi açıkça ilçe Belediyelerine aittir.

Bu nedenlerle Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un açıklaması doğrudur.

Fatih Atay basın açıklamasında “…Hukukçu bir belediye başkanı olarak yargı kararlarına her yurttaş gibi saygı duymak ve uygulamak durumunda olduğum kaçınılmazdır.” demiştir.

Öncelikle, Manisa İdare Mahkemesi’nin esas, karar numarasını, tarihini, kesinleşip kesinleşmediğini dahi bilmiyoruz. Bu koşullar altında yerel mahkeme olan Manisa İdare Mahkemesinin kararının emsal niteliği tartışmalıdır. Kaldı ki bir idare mahkemesinin kararının emsal niteliği, karara itiraz olup olmamasına, itiraz olması durumunda Bölge Adliye Mahkemesi ve Danıştay tarafından ne karar verildiği ile de ilgilidir.

Danıştay ve Bölge İdare Mahkemesi kararları, tüm kamu kurumlarınca uyulması zorunlu kararlardan olmamakla birlikte, dava açacak olanlar için emsal teşkil eder. İdare mahkemesi kararları ise daha az emsal teşkil eder ve süreci takip edilmesi gerekir. Bu nedenlerle kesinleşmemiş bir Mahkeme kararına, bir kamu kurumunun, bir Belediyenin kesin olarak uyması gerekmez. En azından bu kararın sürecinin takip edilmesi ve irdelenmesi gerekir.

Efeler Belediye Başkanı olarak Fatih Atay’ı bağlayan 5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 15.Maddesinin 1.Fıkrasının (l) bendi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 4/d maddesidir. Bu Kanun ve Yönetmelik iptal edilmediği sürece Efeler Belediyesini bağlamaktadır.

İlginç olan husus ise defalarca ruhsatsız JES’ler hakkında neden mühürleyip kapatmıyorsunuz diye sormamıza rağmen, Fatih Atay’ın 23.05.2020 günü bu gerekçeyi açıklamasıdır.

İlginç olan başka bir nokta ise, buna benzer bir açıklamanın Jeotermal Enerji Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER) tarafından, 20.11.2019 tarihinde yapılan basın açıklamasıyla yapılmasıdır.

JESDER 20.11.2019 tarihli basın açıklaması ile ne demiş?

JESDER 20.11.2019 tarihli basın açıklaması ile “Basında yer alan Gayri Sıhhi Müessese İzin (GSMİ) ruhsatları yerel belediyelerce, belediye sınırları dahilindeki işletmelere verilen bir çalışma ruhsatıdır. Jeotermal elektrik santralleri ise 3572 Sayılı İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2. Maddesi’nin B bendi gereği GSMİ ruhsatından muaftır. Bunun dışında ÇED, İmar, Yapı Kullanma, üretim lisansı gibi gerekli olan tüm izin ve ruhsatlar tamamlanmadan bir jeotermal santralin işletmeye alınması mümkün değildir." şeklinde açıklama yapıldı.

JESDER, Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay’ın yazılı Basın açıklamasını da aynı gün, yani 23.05.2020 tarihinde twiterde paylaşmıştır.

Yani Efeler Belediye Başkanı Fatih Atay, JESDER ile aynı hususları savunmaktadır. Ne kadar ilginçtir ki, bu konuda Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’la bile JESDER’in lehine fikir ayrılığına düşmüştür.

Yorumu ve takdiri okurlarımıza bırakıyorum.

Bu nedenlerle Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un açıklaması doğrudur.

5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 15.Maddesinin 1.Fıkrasının (l) bendi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği’nin 4/d maddesine göre jeotermal enerji santralleri 2.sınıf Gayri Sıhhi Müesseselerdir ve bu tesislere İşyere Açma ve Çalıştırma Ruhsatı yetkisi açıkça ilçe Belediyelerine aittir.

Sonuç olarak, Efeler Belediyesi Başkanı Fatih Atay’ın ve ilgili diğer Belediye Başkanlarının Aydında bulunan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı bulunmayan JES’leri mühürleyerek kapatması gerekmektedir.