Milyonlarca emeklilikte yaşa takılanın gözü kulağı düzenlemede. EYT ile ilgili çarpıcı bir gerçek ortaya çıktı. EYT'liler 2022'de emekli olanlardan daha düşük maaş alacak. Ancak yüksek maaş için 14 Ocak'a kadar başvuru yapılabilecek. Erdoğan da Kabine Toplantısı sonrası EYT hakkında konuştu.
Emeklilik dilekçesini 2022 yılında verenler, ocak ayında dilekçe verenlere göre daha avantajlı çıktı. Kamu işçileri için 2022 avantajından yararlanma fırsatı 14 Ocak tarihine kadar devam edecek.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi ile emeklilik hakkı elde edecek kişiler ise 2022 yılında dilekçe veren aynı prim gününe sahip emsallerine göre daha düşük tutar ile emekli aylığı almaya başlayacak.
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Erdoğan Kabine Toplantısı sonrası emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili şunları söyledi:
28 Aralık'ta EYT düzenlemesini kamuoyuyla paylaştık. Milyonlarca vatandaşımızın sorunlarını herhangi bir sınırlamaya gitmeksizin çözüme kavuşturacak çalışmayı yakında TBMM'nin takdirine sunuyoruz.
AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan da EYT'lilerin ilk maaşı ile ilgili şunları söyledi: EYT ile çalışmalarımız olacak. Şubatın ortalarına kadar geçmesini umut ediyoruz. En geç Mart ayında maaşlar yatacak.
Posta yazarı Ekrem Sarısu, EYT, emeklilik ve çırak sigortası ile ilgili merak edilen sorulara cevap verdi: Çıraklık okulu eğitimi 4 sene olduğu için 18 yaşımızı geçmemize rağmen, haftada 1 gün çıraklığa devam ettik. 18 yaşından sonraki günler için sigorta başlangıcı adına yapılabilecek bir şey var mı?
Bir yasa çıkartılarak çırak sigortasının başlangıç sayılabilmesi için düzenleme yapılmadığı sürece, maalesef çırak sigortasının emekliliğe esas sigorta başlangıcı sayılması mümkün değil. Bunun için sigortalının yapacağı bir iş ve işlem bulunmuyor. Çünkü çıraklık döneminde kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenmiyor.
BABANIZ EK MADDE 5 KAPSAMINDA PRİM ÖDEYEBİLİR
Babamın 1975 yılı sigorta girişi ile 2100 gün prim ödemesi var. 20 ay askerlik borçlanması öderse nasıl emekli olur? Ayrıca babamın çalışma gibi bir durumu yok. Bacaklarından rahatsız. Kendisi çiftçilik yapıyor.
Babanız yaş haddinden emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabi. Askerlik süresini borçlanıp, ayrıca 900 gün de prim ödeyerek toplam primini 3600 güne tamamlayacağı tarihte 60 yaşını doldursa emekli olabilir. Dolduramazsa 60 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Babanız çalışamıyorsa, askerliğini borçlandıktan sonra isteğe bağlı olarak 900 gün prim ödeyerek primini 3600 güne tamamlayabilir.
Her ne kadar isteğe bağlı prim ödemeleri Bağkur’a sayılsa da, daha önce Bağkur’a prim ödemesi yoksa isteğe bağlıya 900 gün prim ödemesi, SSK’dan emekli olmasına sorun oluşturmaz. Babanızın bir diğer seçeneği de ‘Ek Madde 5’ kapsamında tarım sigortalısı olarak prim ödemesidir. Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların ödediği prim SSK’ya sayılıyor. Yani babanızın tarım sigortasında ödediği prim SSK’ya sayılacak.
EYT YASASI ÇIKTIĞINDA EMEKLİ OLURSUNUZ
1976 doğumluyum. Ekim 1994’ten Temmuz 2003’e kadar tarım Bağkur sigortamı saydırdım. Temmuz 2003’ten itibaren polis memuruyum. Toplam 33 yıl yani 12150 gün Bağkur + Emekli Sandığı primim var. Ancak polis memurluğunda 19 yıl 6 ay çalışmışlığım var. Toplamda yıpranma ile birlikte 24 yıl 6 ay hizmet sürem bulunuyor. Ayrıca hizmet birleştirmemi de yaptırdım. EYT’den faydalanabilir miyim?
Çıkması beklenen EYT yasası, 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olacağı tarih 2 ile 18 yıl arasında uzayan sigortaları kapsayacak. Ekim 1994’te Bağkur sigortalısı olduğunuzdan, EYT kapsamındasınız. EYT yasası yürürlüğe girdiği tarihten sonra istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz.
BORÇLANMAYLA EYT KAPSAMINA GİREMEZSİNİZ
11 Nisan 1977 doğumluyum. 28 Eylül 1999 sigorta girişim var. 1997/1998 yılları arasında askerlik yaptım. 5 Mart 2002’de memuriyete başladım. 9433 gün prim ödemem var. Memurlarda askerlik borçlanması 8 Eylül 1999 yılına çeker mi? Askerliğimin kaç ayını borçlanırsam EYT’li olurum?
8 Eylül 1999 tarihinden öncesi sigortalılığınız bulunmadığından EYT’ye tabi olamazsınız. Askerlik borçlanması memurların şu andaki mevzuata göre sigorta başlangıcını geri çekmiyor. Şayet EYT kanunu ile yeni bir hak verilmezse, askerlik borçlanmasıyla EYT kapsamına girmeniz mümkün değil.
EYT YASASI KAÇ GÜN PRİM ARAYACAK?
Uzun vadeli sigorta kollarına girişim 1 Kasım 1998 olup 4868 gün prim ödedim. 5000 prim gününden yararlanabilir miyim?
EYT yasası kapsamındasınız. EYT’lilerden yaş aranmayacağı açıklandı. Ancak kaç gün prim aranacağı açıklanmadı. Yasa tasarısı bu ay TBMM’ye sunulacak ve yasa esasları da belli olacak. Şayet EYT yasası 8 Eylül 1999’dan önce emeklilikte aranan 5000 gün primi ararsa 132 gün daha prim ödeyerek priminizi 5000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Kademeli geçişteki primi ararsa priminizi 5975 güne tamamlayıp emekli olabilirsiniz.
KIDEM TAZMİNATI ALIP AYRILABİLİR MİYİM?
22 Mayıs 1982 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 20 Eylül 1999 olup 4700 gün primim var. Emeklilikte güne takılıyorum. 10 yıldır bir şirkette çalışıyorum. Çalıştığım şirketten kendi isteğimle ayrıldığımda tazminatımı alabilir miyim?
Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındaki şartları sağlayanlar, işlerinden kendi isteği ile ayrılsalar da kıdem tazminatı alabiliyorlar. Emekli olmak için; 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 7000 gün priminiz olmadığından maalesef işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılamazsınız.
GERİYE YÖNELİK BAĞKUR KAYDI YAPTIRABİLİR MİYİM?
Kurucu ortağı olduğum şirket 8 Eylül 1993’te kuruldu. Doğum tarihim 29 Eylül 1974. Bağkur’um 4 Ekim 2000’de başlatılmış. Halen aynı şirket aktif. Bağkur’a prim ödemeye devam ediyorum. Yaklaşık 8000 gün primim var. Askerliğimi 2002’de yaptım. Geriye dönük Bağkur tescilimi yaptırma şansım olur mu? Eğer olursa eksik gün sayısı kadar mı prim öderim yoksa şirket kuruluşundan itibaren mi tahsil edilir?
Yeni bir yasa çıkartılıp hak verilmediği sürece geriye yönelik olarak Bağkur’a kayıt ve tescil yaptıramazsınız. Bir yasa çıkartılıp geriye yönelik Bağkur’a kayıt hakkı verilirse, şirket kuruluş tarihinden Bağkur’lu olduğunuz tarih arasındaki sürenin tamamının primlerinin aranacağı kanısındayız.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA SÜREYİ TAMAMLADIM MI?
7000 gün prim ödemem var. Senemin bitmesine 5 ayım var. 7 ay askerlik borçlanması yaptım. Bununla yılım tamam olur mu?
Sigorta başlangıç ve askerlik tarihlerinizi bildirmemişsiniz. Sorunuzun cevabı bu verilere göre değişir. Doğum, sigorta ve askerlik başlangıç tarihlerinizi bildirmeniz halinde sorunuza cevap verebiliriz. Ancak sigorta başlangıç tarihiniz 18 yaşınızı doldurduğunuz tarihten sonra, askerliğiniz de sigorta başlangıç tarihinizden önceyse, askerlik borçlanmasıyla 25 yıllık sigortalılık sürenizi tamamlarsınız.
NASIL YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALINIR?
Habertürk'te yer alan habere göre; milyonlarca emeklilikte yaşa takılan (EYT) ile yeni emekli olacak kişiler, ne kadar aylık bağlanacağını merak ediyor. Emekli aylığı, çalışma hayatı boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime esas (brüt) kazanç tutarı, aylık bağlama oranı ve prim gün sayısına göre belirleniyor.
SGK’ya bildirilen brüt kazancı ve prim gün sayısı yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alıyor.
Ancak, prim günü ve prime esas kazancı aynı olan kişinin emeklilik dilekçesi verdiği tarih de bağlanacak aylığın tutarı konusunda belirleyici olabiliyor. Enflasyonun ve milli gelir artış hızının düşük olduğu yıllarda fark düşük olurken, enflasyonun ve milli gelir artış hızının yüksek olduğu yıllarda fark çok açılabiliyor.
Ancak, prim günü ve prime esas kazancı aynı olan kişinin emeklilik dilekçesi verdiği tarih de bağlanacak aylığın tutarı konusunda belirleyici olabiliyor. Enflasyonun ve milli gelir artış hızının düşük olduğu yıllarda fark düşük olurken, enflasyonun ve milli gelir artış hızının yüksek olduğu yıllarda fark çok açılabiliyor.
2000 öncesindeki kazançlar gösterge sistemiyle (göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu); 2000 – 2008 arasındaki kazançlar tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışı ve milli gelirdeki artışın yüzde 100’ü; 2008 sonrasındaki kazançlar ise TÜFE artışı ve milli gelirdeki artışın yüzde 30’u dikkate alınarak güncelleniyor. Son yılın güncelleme işlemi ise dillekçe verilen tarihe göre değişiyor.
Örneğin, emeklilik dilekçesini 2022 yılında temmuz – aralık döneminde, yani 31 Aralık tarihinden önce vermiş olanların aylıkları hesaplanırken Ocak 2022’deki tutar, geçen yılın ocak ve temmuz aylarında yapılan emekli maaş zamları oranında artırılacak.
Dilekçeyi 1 Ocak 2023’ten sonra verenlerin emekli aylığı hesabında ise 2022’deki yıllık enflasyonun yüzde 100’ü ile şubat ayında açıklanacak 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u dikkate alınacak. Ocak ayında yapılacak yüzde 30 maaş zammından her ikisi de yararlanacak.
2022’DE DİLEKÇE VERENLER NEDEN KAZANÇLI ÇIKACAK?
2022 yılında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ayında yüzde 25.47, temmuz ayında ise yüzde 42.55 oranında zam yapıldı. Toplam zam yüzde 78.86 oldu. Buna göre, dilekçeyi 31 Aralık’tan önce verenlerin emekli aylığı hesaplanırken yüzde 78.86’lık artış dikkate alınacak.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı TÜFE artışını yüzde 64.27 olarak açıkladı. Orta Vadeli Plan’da ise 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesi yüzde 5 olarak tahmin edildi. 2022 yılı güncelleme katsayısında GSYH’deki yüzde 5’lik büyümenin yüzde 30’unu oluşturan 1.5 puanlık kısım dikkate alınacak.
Bu durumda, dilekçeyi 1 Ocak’tan sonra verenlerin güncelleme işlemi (1.6673 güncelleme katsayısı uygulanarak) yüzde 66.73 oranında artırılarak gerçekleştirilecek. Aynı prim günü ve kazanca sahip iki kişiden dilekçeyi 1 Ocak 2023 tarihinde veren ile 31 Aralık 2022 tarihinde verenin emekli aylığı arasında yüzde 10’a yakın fark olacak.
2022 OCAK'TA FARK DAHA YÜKSEK OLDU
2021 yılında enflasyon yüzde 10- 15 arasında seyrederken kasım ayında yüzde 19.82’ye, aralık ayında da yüzde 36.08’e tırmandı. Dilekçeyi 31 Aralık 2021 tarihinden önce verenlere 2021 yılı ocak ayındaki yüzde 8.37 ve temmuz ayındaki yüzde 8.45 maaş zammına göre yüzde 17.52’lik güncelleme oranı uygulandı.
2021 yılında GSYH yüzde 11.6 oranında arttı. Bunun yüzde 30’u ve yüzde 36.08’lik TÜFE artışı dikkate alınarak 2021 yılı güncelleme katsayısı 1.408’e çıktı. Böylece, dilekçeyi 1 Ocak 2022 tarihinde verenlerin kazancı yüzde 17.52 yerine yüzde 40.8 oranında artırılarak güncellendi. Bu da 2021 yerine 2022 yılında dilekçe verenlerin emekli aylıklarında yüzde 17 dolayında artış sağladı.
KAMU İŞÇİLERİ İÇİN FIRSAT DEVAM EDİYOR
Kamuda çalışan işçiler ücretlerini ayın 15’inde alıyorlar. Bu nedenle kamu işçilerinin 14 Ocak 2023 tarihine kadar vereceği emeklilik dilekçeleri, 2022 yılında verilmiş sayılacak. 15 Ocak 2023 tarihinden sonra verilen dilekçeler ise 2023’te verilmiş kabul edilecek.
Yukarıda anlattığımız 2022 yılında dilekçe verenlerin avantajı özel sektörde çalışan işçiler için 31 Aralık tarihinde sona ererken, kamuda çalışan işçiler için 14 Ocak 2023 tarihine kadar devam edecek.
EYT’LİLER OLUMSUZ ETKİLENECEK
Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili yasa teklifinin bu hafta TBMM’ye sunulması bekleniyor. AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin teklifin ocak sonu veya şubat ayı başında TBMM’de kabul edilerek yasalaşacağını söyledi.
EYT’lilerin emeklilik dilekçesi 2023 yılına kaldığı için, güncelleme sistemindeki bu uygulamadan dolayı emekli aylıkları bir miktar olumsuz etkilenecek. Ocak ayında maaşlara yapılan yüzde 30 zamdan EYT’liler de yararlanacak.
Ocak zammı yüzde 30 değil de yüzde 10 oranında kalsaydı, EYT’lilerin e-Devlet’e girdiklerinde 31 Aralık’tan önce gördükleri emekli aylığı ile mart ayında alacakları emekli aylığı tutarları aynı olacaktı.
KIDEM TAZMİNATI TESELLİSİ
Kıdem tazminatı tavanı ocak ve temmuz aylarında 6 ayda bir artıyor. 2022’nin temmuz – aralık döneminde 15.371 TL olan kıdem tazminatı tavanı, 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere 19.982 TL’ye çıktı.
Giydirilmiş brüt ücreti 15.371 TL’nin üzerinde olanlar, emeklilik dilekçesini 1 Ocak’tan sonra verdiklerinde yeni tavana göre kıdem tazminatı alacaklar. Emekli aylığındaki kaybın bir kısmını telafi etme imkânı olacak.
