EYT'de son dakika açıklaması geldi. Normal şartlarda emeklilikte üç şart aranıyor. Yaş, sigortalılık yılı ve prim gün sayısı. Bunlardan biri eksik olunca emekli olunamıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi 8 Eylül 1999’dan önce sigorta başlangıcı olanların yaş sorununu ortadan kaldırıyordu.
Buna göre; erkek 25, kadın ise 20 yıllık sigortalılık süresini doldurduktan sonra 5000 gün primi de tamamladıysa hemen emekli olacaktı. Bu kapsamda 1.5-2 milyon kişi var. Geri kalanlar da bu şartları tamamladığı tarihte maaş alabilecekti.
HENÜZ TAMAMLANMADI
Son dönemde düzenlemeye yaş şartı eklenip eklenmeyeceği merak konusu olmuştu. Kadınlarda 48, erkeklerde 50 yaş konuşulmaya başlamıştı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, TBMM’deki bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmada EYT düzenlemesinin henüz tamamlanmadığını söyledi.
Bilgin, “En kapsamlı düzenlemeyi yapacağımızdan kimsenin endişesi olmasın. Çalışma bittikten sonra kamuoyuyla paylaşacağım” dedi. Yani şu anda yaş şartının olup olmayacağıyla ilgili net bir bilgi vermedi. Ay sonunda bu konu netleşecek.
HERKES İÇİN ALTERNATİF VAR
Meclis’e gelecek düzenlemeye sayılı günler kalırken, prim gün eksiği olanlar veya sigortalılık süresi dolmayanlar da bu konuda tüm alternatif çözümleri araştırıyor. 8 Eylül 1999’dan önce çalıştığı halde sigortası yapılmayanlar veya bu tarihten sonra başlatılanlar da çare arıyor.
İşte bu durumdaki sigortalının imdadına ‘borçlanma’, ‘hizmet tespit davası’ gibi seçenekler yetişiyor. Kadın ve erkek sigortalılarının eksik günlerini borçlanmayla tamamlama imkanları bulunuyor. Bu da doğum, askerlik, staj ve yurtdışı borçlanmasıyla mümkün oluyor.
ASKERLİK BORÇLANMASI ÖNEMLİ AVANTAJ
Askerlik borçlanması prim günü kazandırdığı kadar sigorta başlangıcını da bazı durumlarda öne çeker. Askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olanlar, askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihleri borçlanma süresi kadar geri gelir. Yani 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olup EYT kapsamına girmeyen bir kişi askerlik borçlanması yaparsa EYT hakkından yararlanabilir.
Burada askerlik süresi ve 8 Eylül 1999’dan ne kadar sonra sigortalı olunduğu belirleyici oluyor. Eğer askerliği sigorta başlangıcından sonra yaptıysanız ve prim gününüz 5000’den azsa primi tamamlamak açısından da askerlik borçlanması büyük katkı sağlar.
Borçlanmanın günlük tutarı şu anda 69 lira. 18 ay (540 gün) askerlik borçlanması yapanlar 31 Aralık 2022’ye kadar 37 bin 272 lira ödeyerek tüm bu süreleri primine ekletebilir.
'YIPRANMA’ EK SÜRE KAZANDIRIR
Yıpranma payı, çalışma şartları ağır olan kişilerin daha erken emekli olmalarının yolunu açan bir haktır. Demir çelik fabrikası çalışanlarından askeri görevlerde yer alan personele kadar yaklaşık 45 iş kolunu kapsıyor.
Normalde çalışan kişilerin emeklilik süreleri yaklaşık 360 gün olarak hesaplanır. Yıpranma süresine sahip olan kişilerde bu zaman dilimi 420-540 gün olarak düzenleniyor.
EYT ile ilgili son dakika gelişmesi geldi. EYT'de yeni dönem başlıyor. Milyonlarca vatandaşın beklediği düzenleme için süreç hızlı ilerleyecek. Düzenlemenin Aralık ayının son haftası komisyon ve genel kurul ayağının tamamlanması bekleniyor. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düzenleme yeni yıl itibarıyla yürürlüğe girecek.
EYT'de yaş sınırı için meraklı bekleyiş sürüyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in geçtiğimiz gün yaptığı "Genel Kurul'daki bütçe görüşmelerinde açıklayacağım" sözleri sonrası milyonlar adeta nefesini tuttu.
Bakan Bilgin'in EYT düzenlemesinde yaş sınırı ile ilgili açıklama yapması beklenirken, o açıklama gelmedi ama kulislerde gündem yaratacak bir iddia konuşulmaya başlandı.
Son kararı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın vereceği EYT düzenlemesinde kadınlarda 48, erkeklerde 50 yaş olacağı iddia edilen yaş sınırının 46 ve 48'e düşeceği belirtirken, diğer bir seçeneğin de masada olduğu öğrenildi.
Öte yandan EYT'den faydalanacak kişi sayısıyla ilgili de yeni bir açıklama gelirken, tüm gözler kritik Kabine Toplantısı'na çevrildi. İşte EYT'de son dakika gelişmeleri ve tüm detaylar...
EYT düzenlemesi için artık geri sayım başladı. Bu ay içinde yasalaşması beklenen düzenleme ile yüz binlerce kişi emeklilik hayali kurarken, tüm gözler dün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in açıklamasına kilitlemişti.
EYT için kadınlarda 48, erkeklerde 50 yaş sınırının gündeme geldiği iddiaları merak edilirken, Bakan Bilgin TBMM Genel Kurulu'nda Bakanlığı'nın bütçe görüşmelerinde EYT düzenlemesiyle ilgili konuştu.
EYT İLE KAÇ KİŞİ EMEKLİ OLACAK?
Bakan Bilgin yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı; "Bütün bu çalışmaları tamamladığımız zaman yüce Meclis ile bunu paylaşacağım. En kapsamlı düzenlemeyi yapacağımızdan kimsenin şüphesi olmasın. Komisyonda, bugün yaş şartı olmasaydı haziran ayına göre ne kadar insan emekli olabilirdi onu açıklamıştım.
1 milyon 600 bine yakındı. Bugün bu sayı biraz daha yükselmiş bulunuyor. Ocak ayında biraz daha yükselecek. Dolayısıyla dediğim gibi, bütün verileri elimize alıp gerçekçi bir çalışma yapmamız lazım. Özel sektöre yansıyacak yükün, kamuya yansıyacak yükün hepsini ortaya çıkardıktan sonra tüm kamuoyuyla paylaşacağım."
"EYT'DE YAŞ SINIRI 46-48 OLACAK" İDDİASI
Bakan Bilgin'in açıklamaları sonrası kulislerde yaş sınırı ile ilgili yeni bir iddia konuşulmaya başlandı. Masada iki seçeneğin olduğu belirtilirken, ya yaş sınırı kadınlarda 46 ve erkeklerde 48 olarak belirlenecek ya da herhangi bir sınır olmadan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayına sunulacak. Son kararı Cumhurbaşkanı Erdoğan verecek.
KRİTİK TARİH 12 ARALIK
EYT düzenlemesinin 12 Aralık Pazartesi günü Kabine Toplantısı'nda ele alınması beklenirken, gözler Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kabine toplantısı sonrası yapacağı açıklamalarda olacak.
Öte yandan söz konusu EYT düzenlemesiyle ilgili bir açıklama da Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Kaya'dan geldi. TV100 canlı yayınında soruları yanıtlayan Kaya, önemli açıklamalarda bulunurken, EYT ile emekli olacak kişi sayısının beklenenden daha düşük olacağını iddia etti.
Kaya yaptığı açıklamada "Ben 1 milyon 700 bin adayın olduğuna ihtimal vermiyorum. Bu sayının içinde 20 veya 25 yıllık hizmet süresini tamamlamış olsa da prim gün sayısını tamamlayamayanların çok fazla olduğunu düşünüyorum. Bunların sayısını da küçümsememek lazım, yüzde 30, 35 seviyesindeler." diye konuştu. Kaya, askerli ve doğum borçlanmasıyla ilgili de önemli ifadeler kullandı.
Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Kaya'nın açıklamaları şöyle; "8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan vatandaşlar, yaş ne olursa olsun prim ve hizmet süresini tamamlanmışsa haklıdır. Yasa 8 Eylül 1999 öncesin sigortalı olanlarda herhangi bir yaş sınırlaması getirmeksizin kademeli yaş şartı koymuş.
48 YAŞINDA 20 YILINI DOLDURMUŞ DEMEKTİR"
Şu anda '48 ve 50 yaş mı yoksa 50 ve 52 yaş mı olacak?' şeklinde bir tartışma yürümeye başladı. Bu tartışmaların sağlam bir zemine oturduğunu düşünmüyorum. Çünkü 20 yıldan bu yana geçen süre içerisinde bu uygulama hayatımızda. Daha önceki yıllarda eğitim veya öğretim oranları düşük olduğu için genelde kadın veya erkek 18 yaşına girdiğinde haliyle çalışma hayatına atılıyor.
Sigortalarının başladığını varsayarsak kadınların 38, erkeklerin 42, 45 ve 48 yaşlarında normalde emekli olabiliyorlardı. 20 seneden bu yana eğitim seviyesindeki artış nedeniyle genelde çalışma adaylarımız, 4-5 sene daha ileri artmış durumda, yani 26, 26 ve 28 yaşlarında. Dolayısıyla 28 yaşında çalışma başlayan bir kadın, 48 yaşında 20 yılını doldurmuş demektir ve bu süre içinde prim gün sayısını fazlasıyla tamamlar.
Ancak 1999 ve 2008 yılları sonrasında getirilen yeni yasal düzenlemelerle prim gün sayısının da arttığını gözardı etmemek lazım. 2000 yılından sonra sigortalılar için 7000 ve 7200 günlerden bahsediyoruz. Şimdi 1999 öncesi sigortalılar şunu düşünüyorlar; 5000 günün tamamladığımda ben hemen emekliyim.
"YÜZDE 30-35'İ EMEKLİ OLABİLİR"
Bakan Bilgin kendiside ifade etti, ben 1 milyon 700 bin adayın olduğuna ihtimal vermiyorum. Bu sayının içinde 20 veya 25 yıllık hizmet süresini tamamlamış olsa da prim gün sayısını tamamlayamayaların çok fazla olduğunu düşünüyorum. Bunların sayısını da küçümsememek lazım, yüzde 30, 35 (Yaklaşık 510 bin kişi) seviyesindeler.
BORÇLANMAYLA BİRLİKTE BAŞLANGIÇ GERİ ÇEKİLEBİLİR Mİ?
Mevcut yasalara göre çekilebiliyor. Askerden önce sigortam yoksa askerlik borçlanması yaptığımda sigortalılık günümü yaptığım gün kadar geriye çekebilirim. Burada bir engel yok. Bakan Bilgin, ekstra bir uygulama çerçevesinde askerlikle ben yaşımı geri çekip emekli olacağım.
DOĞUM BORÇLANMALARINDA YAŞ ŞARTI...
Bakan Bilgin, 'Ekstra bir uygulama çerçevesinde askerlikle ben yaşımı geri çekip emekli olacağım' şeklinde bir müracaat olursa buna 'hayır' deniliyor. Doğum borçlanmalarında yaş şartının geri çekilmesi söz konusu değil. Doğum borçlanmasında birinci şart; sigortalı olmadan önce gerçekleşen doğumlar, borçlanma kapsamında değil. Sadece askerlik için geçerli. O tarihlerde askerdeyseniz ve kanıtlayabiliryorsanız geriye çekebilirsiniz.
Askere gitmeden önce sigortam var ama 300 gün eksiğim var. EYT için askerlik borçlanmasını yaparım ondan sonra gerekli şartları sağlıyorsam başvurumu yaparım. Bunların olmaması için yeni bir yasal düzenleme şart.
DOĞUM BORÇLANMASI DIŞINDA PRİM GÜN SAYISI SATIN ALINIR MI?
Şu an ki mevzuatta bu yok. Askerlik veya doğumla günün tamamlayamayacaklar olacak. 3600'den vatandaş gelmiş 65 yaşına ama 3000 günü olmuş artık çalışma isteği yok. İsteğe bağlı prim ödese parası yok. Krediyle emeklilik hakkı elde edebilirler.
OCAK AYINI İŞARET ETTİ
Aralık sonuna EYT yetişmeyebilir. Son 1 ay içerisinde bu konu ortaya çıktıktan sonra kamuoyunda vatandaşlar geçmiş dönemde sigorta kayıtlarının olup olmadığını sorgulamaya başladı. 2023 yılının ocak ayında bu durum nihayete erer."
