Danimarka’da yapılan araştırmaya, 2006-2018 yıllarında ülkedeki spor salonlarında denetimlerde anabolik steroid kullandığı tespit edilen ve bu doping nedeniyle iki yıl spordan men cezası alan toplam 1189 erkek dahil edildi. Karşılaştırma için araştırmaya her anabolik steroid kullanıcısı için, genel nüfustan 50 yani toplamda 59 bin 450 erkek alındı. Her iki grubun ortalama yaşı 27.4’tü. Takip 11 yıl sürdü. Çalışma kontrol katılımcılarına kıyasla anabolik steroid kullanıcıları arasında hem doğal hem de doğal olmayan nedenlerden kaynaklanan ölüm oranlarında bir artış olduğunu gösterdi.
Anabolik steroidler (halk diliyle steroidler), vücutta testosteron gibi erkeklik hormonlarının etkilerini taklit eden ilaçlar. Anabolik androjenik steroidler (AAS) ise doğal erkeklik hormonu olan testosteronun sentetik türevi. Steroidlerin en çok bilineni testosteron. Erkeklerde geç ergenlik, cinsel işlev bozukluğu, kadınlardaysa osteoporoz (kemik erimesi), kansızlık, endometriozis ve hormonal dengesizlik gibi sorunların tedavisinde kullanılıyor. Bu ilaçlar hücrelerde protein sentezini arttırarak dokuların gelişimini uyarıyor.
Kötüye kullanılıyor
Bunlar ayrıca doping sayılsa da profesyonel sporcular tarafından performans arttırmak amacıyla alınıyor. Ayrıca daha kaslı bir vücut görünümüne sahip olmak isteyen, özellikle genç erkekler tarafından kullanılıyor. İlk akla gelen kalp ve damar sistemi üzerindeki yan etkileri olsa da kontrolsüz kullanımlarının akut ya da kronik pek çok başka fiziksel ve ruhsal sonuçları var.
Anabolik steroidlerle ilgili sorularımızı yanıtlayan Üsküdar Üniversitesi Nöropsikofarmakoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden (NPFUAM) Prof. Dr. Tayfun Uzbay bunların aslında ilaç olduğunu vurguladı.
Tıbbi gereklilik olmadan, reçetesiz bir şekilde kas yapmak, fiziksel güç ve performansı artırmak için alınmasıysa ilacın kötüye kullanımı anlamına geliyor. Zaten bunlar doping maddeleri arasında yer alıyor. Ancak e-ticaret sitelerinden dahi kolayca ulaşılıyor. Üstelik bazıları doğalmış gibi pazarlanıyor.
‘Anne-babalar çocukları daha hızlı gelişsin diye veriyor‘
Danimarka’daki araştırmanın önemli olduğunu belirten Uzbay, steroidlerin özellikle gençlerde ani ölümlere neden olabileceğinin bir kez daha görüldüğünü söyledi.
Pandemiden beri gençlerde görülen bazı kalp bozuklukları, pıhtılaşma sorunları, inme, kalp krizlerinin aşılar üzerinden tartışıldığını hatırlatan Uzbay, şöyle devam etti: “Bunların arkasında gençlerin anabolik streoid kullanımı olabileceğini düşünüyorum. İnternette steroidlerin birçok benzeri pazarlanıyor. Spor salonları da belki sporcuları kullanmaları için zorlamıyorlar ama ‘alıp kullanırsanız daha hızlı kas yaparsınız, vücudunuz daha iyi gelişir’ diyerek satıyorlar. Bazı anne-babalar bile çocukları daha hızlı gelişsin diye kullandırıyor, destekliyor. Üstelik zararlı olmadığını düşünüyorlar. Çocukları daha iyi görünsün, güçlü olsun diye riski göze alıyorlar.”
Normal şartlarda vücudumuz erkeklik hormonunu farklı amaçlarla çok dengeli bir şekilde kullanıyor. Uzbay ilaç formlarının tıbbi gereklilik olmadıkça kullanılmasına karşı: “Vücut geliştirme sporunu daha çok erkekler yapıyor. Erkek ergenler arasında yaygın. Analoid steroidleri alanların da çoğunluğu ergenlik çağındaki çocuklar. Birbirlerinden görerek omuzlarını, kollarını genişletmek, daha güçlü olmak istiyorlar. Steroidler hormonal gelişimlerini hızlandırabilir. Doğal hormonal gelişimde, vücudun salgıladığı cinsiyet hormonları var. Bunların tetiklenmesi, aşırılaştırılması iyi sonuçlar vermeyebilir. Belki çocuk hızlı gelişir ama birçok başka yan etkiyi de beraberinde getirir. Spor yapmak iyi bir şey, teşvik edelim. Ancak çeşitli takviyelerle vücut geliştirmeye çalışmak riskli ve tehlikeli. Doğal işleyen bir sisteme dışarıdan müdahil olunuyor.”
Pıhtıyı da attırıyor, öfke patlaması da yapıyor
Bu ilaçların pıhtı atma kalp krizi gibi önemli etkilerinin yanında agresyonu (saldırganlık) artırma özellikleri de var. Erkekler daha öfkeli ve agresif oluyor. Yani öfke kontrolünü güçleştiriyor. Uzbay bu nedenle kullananların daha öfkeli ve saldırgan olabileceklerini söyledi: “Kavga eden gençleri görünce aklıma, bunları kullanıyor olabilecekleri geliyor. Buna steroid etkisi deniyor. Hatta 2007’de Amerikalı ünlü pankreas güreşçisi Chris Bernoit, aşırı steroid kullanımı sonucu aşırı öfke kriziyle karısı ve oğlunu öldürüp intihar etmişti.”
Anabolik steroidler kasları geliştirirken kalp ve damar, karaciğer hastalığı, böbrek hastalıklarına, iktidarsızlığa, erkeklerde jinekomasti (meme büyümesi), aşırı sivilce, saç dökülmesi, yağlı cilt sorunları, boynun kısa kalması, testis küçülmesi, kısırlık, kadınlarda adet düzensizlikleri, aşırı yüz veya vücut kılları, ses değişikliği, sinirlilik, depresyon veya intihar eğilimleri, yüksek tansiyon, kolesterol ve diğer kan yağlarında bozulma, steril olmayan enjeksiyonların (enjeksiyon formları) kullanımına bağlı viral ve bakteriyel enfeksiyon riskinde artışa yol açabiliyor.
