Hamas'ın 7 Ekim'de başlattığı Aksa Tufanı operasyonuna karşılık gerekçesiyle İsrail'in 107 gündür Gazze'ye bombalar yağdırması Orta Doğu'da fitili ateşledi. İran'ın geçtiğimiz hafta 'dost' olarak sınıflandırdığı Pakistan'ı vurması bölgedeki istikrarsızlığı gözler önüne serdi. BBC, İran'ın bölgedeki saldırılarını hem ülke içinde hem de çok daha ötesinde yüksek sesli ve net bir mesaj şeklinde algılanmasını istediği için yaptığını belirtirken Johns Hopkins Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler ve Orta Doğu çalışmaları profesörü olan Vali Nasr, şunları söyledi:
"Füze cephaneliğini ve bunu kullanmaya istekli olduğunu gösterdi. Bu aynı zamanda Gazze savaşının ortasında, özellikle de Lübnan ve Yemen'deki potansiyel tırmanışla birlikte İsrail ve ABD'ye yönelik bir mesajdı.''
Nasr, İran'ın bölgedeki gerilimi tırmandırmak istemediğini de belirtti.
ORTA DOĞU'DAKİ YANGIN ALEVLENİYOR
Gazze'deki Hamas'tan Lübnan'daki Hizbullah'a, Yemen'deki Husilere ve hem Irak hem de Suriye'deki iyi silahlanmış gruplara kadar bölgede Tahran destekli grupların ittifakı olan ve "direniş ekseni" olarak adlandırılan dayanağın bir gölgeler ağı oluşturduğu belirtildi.
İran'ın hızlandırılmış silahlandırma ve eğitimine dayanan bu aktörlerin her birinin kendine ait gündemleri ve hedefleri zaman zaman Orta Doğu'daki yangının alevlenmesine neden oluyor. İsrail ve Amerika'nın misillemelerine yol açmaması için alevleri söndürme çabaları devam ediyor.
İran, bölgedeki krizin patlak vermesinin ardından ilk ve doğrudan olarak Pakistan'ı, Irak'ı ve Suriye'yi hedef aldı. Uzmanlar, İran'ın bu ülkeleri 'direniş eksenlerinin' tutuşmaya hazır olmadıkları ve en az direnç gösterecek alanlar olarak görmüş olabileceğini belirtti.
İRAN'DAN 'DOST' ÜLKELERE SALDIRI
Devrim Muhafızları, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi topraklarında İsrail'in Mossad casusluk teşkilatı için bir istihbarat merkezi olarak adlandırdığı yere ve Suriye'nin isyancıların kontrolündeki bölgelerinde IŞİD de dahil olmak üzere "İran karşıtı terör gruplarına" karşı balistik füzeler ve kamikaze İHA'larıyla saldırı başlattı. Her operasyonun kendine özgü bir misilleme gerekçesi açıklandı. İran, Pakistan'ın güneybatısında faaliyet gösteren İranlı Beluç ayrılıkçıları hedef almak zorunda kaldığını söylüyor.
Tahran Üniversitesi'nden Profesör Seyid Mohammad Marandi, "Bir saldırının eli kulağındaydı. Toplanmışlar ve üslerinden ayrılıyorlardı" ifadelerini kullandı.Geçtiğimi ay Sistan-Belucistan eyaletinde 11 İranlı polis memurunun öldürülmesi olayına da değinen Marandi, bu sınır ötesi gerginliğin onlarca yıldır devam ettiğini, şu an ise en kötü anı olduğunu söyledi.
Gazze'ye daha yakın olan Kuzey Irak ve Suriye'de ise ayrı ayrı hesaplaşmalar söz konusu olduğunu belirten Marandi, "Irak ve Suriye'deki saldırılar Kerman'daki vahşete olduğu kadar generallere de misillemeydi" dedi.
''YAVAŞ BİR KAYNAMA GÖRECEĞİZ''
Ardından, bu ayın başlarında, dört yıl önce Irak'ta bir Amerikan insansız hava aracı tarafından öldürülen üst düzey komutan Kasım Süleymani için İran'da düzenlenen anma töreni sırasında çifte intihar saldırısı oldu. Son 40 yılın İran'da gerçekleşen en ölümcül saldırısının sorumluluğunu IŞİD üstlendi.
Bölgeyle ilgili analizler yapan Amwaj medya editörü Mohammad Ali Shabani, şunları söyledi:
"İran, Lübnan'da üst düzey Hamas ve Hizbullah komutanlarının öldürülmesi de dahil olmak üzere tepki göstermesi için baskı altında, ancak İsrail ya da ABD'yi vurarak herhangi bir gerilime doğrudan karışmak istemiyor. Yavaş bir kaynama görmeye devam edeceğiz."
Pakistan eski Dışişleri Bakanı Hina Rabbani Khar, "Pakistan topraklarına saldırmanın hiçbir yankısı olmayacağını düşünmediler. Eylemleri güvensizliğe neden oldu. Bunu gidermek için çok çalışmak ve ısrarcı olmak gerekecek." ifadelerini kullandı.
YEMEN'DEKİ HUSİLERİN POPÜLERLİĞİ ARTTI
İran üzerine birçok kitabın yazarı ve Woodrow Wilson Uluslararası Araştırmacılar Merkezi'nden akademisyen Robin Wright, "Tahran, Pentagon'un askeri 'overmatch' olarak adlandırdığı ve bir ülkenin kontrol edilmesini veya yenilmesini son derece zorlaştıran silahlara sahip olduğunu ifade eden bir yetenek seviyesine ulaştı" dedi. Bu mevcut tırmanış maliyetsiz olmadı. ABD'nin Irak'ta İran destekli savaşçılara karşı düzenlediği saldırıların bu savaşçıların altyapısına önemli ölçüde zarar verdiği bildiriliyor.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Yemen'deki husi hedeflerine yönelik hava saldırılarının, Kızıldeniz'deki önemli nakliye güzergahındaki gemilere saldırılarını durdurmak için Husi cephaneliğinin dörtte birini yok ettiğini belirtti. Fakat İran'ın bazı müttefikleri bilançolarında, kaybettiklerinden çok daha fazlasını kazandıklarına inanıyorlar. Gazzeliler için ayağa kalkan Husilerin popülerliğinin arttığı ve dünyanın ilgi odağı haline geldiklerine dair bir inanış var.
Chatham House'da Orta Doğu ve Kuzey Afrika programı direktörü Sanam Vakil "İran daha uzun vadeli bir oyun oynuyor. Belki de Gazze'de sular durulduktan sonra İsrail'in İran'a karşı daha provokatif davranacağını öngörüyor ve bu yüzden daha uzun bir mücadeleye hazırlanıyor." dedi.
