İstanbul seçimlerindeki düğüm bugün çözülüyor. Yüksek Seçim Kurulu üyeleri toplandı ve İstanbul seçimleri ile ilgili itirazları görüşüyor. YSK kararını bu akşam saat 17.00'ye kadar açıklayacak.
31 Mart Mahalli İdareler Seçimleri sona erdi. İtirazların yaşanmadığı il ve ilçelerde mazbatalar yeni yerel yöneticilere teslim edildi. İstanbul'da seçimi resmi olmayan sonuçlara göre, 29 bin civarında oy farkı ile Millet İttifakı'nın CHP'li adayı Ekrem İmamoğlu önde tamamladı.AK Parti sayımlarda usülsüzlük ve şaibe tespit ettiğini belirterek 2 Nisan'da ilçe seçim kurullarına itirazda bulundu.
AK Parti öncelikli olarak maddi hataların düzeltilmesini talep etti. Hatalar düzeltildikten sonra fark 20 bin seviyelerine kadar indi. AK Parti daha sonra ise İl Seçim Kurulu'na itirazda bulundu. Geçersiz oyların fazlalığına dikkat çekilen itirazda, geçersiz oyların yeniden gözden geçirilmesi talep edildi. AK Parti'nin itirazı YSK tarafından uygun görüldü ve geçersiz oyların tamamı sayıldı. Geçersiz oyların sayımı sonrası AK Parti İstanbul adayı Binali Yıldırım ile İmamoğlu arasındaki fark 14 binin altına geriledi. AK Parti bu süreçte Büyükçekmece başta olmak üzre birkaç ilçede usülsüzlük olduğunu tespit ederek yeniden itirazda bulundu. Büyükçekmece'de sahte seçmen kaydı, seçmen kaydırma gibi usülsüzlükler YSK'ya belgeleri ile sunuldu. YSK'dan Büyükçekmece seçiminin iptal edilmesi talep edildi. YSK, Büyükçekmece görüşmesini geçtiğimiz günlerde karara bağlayacaktı. Ancak karar sürecin son günü olan 13 Nisan'a bırakıldı. YSK, Büyükçekmece'deki usülsüzlükleri kabul ederek seçimi iptal ederse, İstanbul'daki seçimin iptali de söz konusu olabilir. Ancak YSK Büyükçekmece'deki seçimi iptal etmeyerek onaylama kararı alırsa, AK Parti İstanbul seçimlerinin yenilenmesi konusunda olağanüstü itirazda bulunacak. Olağanüstü itiraz süreci ise mazbata tesliminin hemen ardından başlayacak ve 7 gün sürecek. Peki, YSK İstanbul seçimlerini iptal kararı alırsa ne olacak? Yalnızca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi mi yeniden yapılacak? Yoksa tüm ilçelerde seçim tekrar mı edilecek? Kanun seçim tekrarı ile ilgili ne diyor? İşte İstanbul seçimlerinin tekrar edilmesi durumunda yaşanacak süreç ile ilgili merak edilen soruların yanıtları...
YENİDEN SEÇİM İLE İLGİLİ KANUN NE DİYOR?
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkındaki Kanun bugünkü İstanbul seçimlerinde yaşanan durum ile bire bir örtüşüyor. Kanun'un 25'inci maddesinde seçimin iptali ile ilgili olarak şu ifadeler yer alıyor;
Madde 25 – Seçim tutanaklarına yapılan itirazlar, oyların dökümüne, sayımına veya bu oyların siyasi partiler ile bağımsız adaylara bölünmesine ilişkin olduğu ve yeniden yapılan döküm, sayım ve hesap sonucunda tutanakların iptaline karar verildiği takdirde, bu yeni işlem sonucuna göre, seçilmiş oldukları anlaşılanların il seçim kurulu tarafından tutanakları verilir.
Bir seçim çevresinde yapılan seçimin, seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verildiği takdirde, o seçim çevresinde yeniden seçim yapılır. İl seçim kurulu, seçimin iptaline dair kararı ilan ettiği gibi kararın kesinleşmesini müteakip o çevrede seçimin yapılacağını da derhal ilan eder.
Bu ilandan sonra gelen 60 ıncı günü takip eden ilk pazar, oy verme günüdür.
Yukarıdaki fıkralar dışında, meclis üyelerinden bir veya birkaçının tutanaklarının iptaline karar verildiği takdirde, tutanağı iptal olunan meclis üyesi yerine, mensup oldukları siyasi parti listesindeki sıraya göre, belli olan sırada olanlara tutanakları verilir.
İl seçim kurullarının kararlarına karşı 26 Nisan 1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 130 uncu maddesinde tespit edilmiş olan süreler içinde, Yüksek Seçim Kuruluna itiraz edilebilir.
YENİDEN SEÇİMDE ADAY DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
Yeniden seçimde aday değişikliği olup olmayacağı konusunda özellikle sosyal medyada birçok spekülasyon dolaşıyor. Seçim ile ilgili kanun bu konuda da oldukça açık... Seçim yenileme durumunda aday değişikliği mümkün değil. Seçime katılan tüm adaylar yeniden seçime girer. 2 Haziran'da seçimler yeniden gerçekleşirse, Binali Yıldırım ve Ekrem İmamoğlu başta olmak üzere diğer adaylar da seçime katılacaklar.
SEÇİM TEKRAR EDİLİRSE OY KULLANMAMANIN CEZASI VAR MI?
Seçme ve seçilme hakkının bir gereği olarak belirlenen dönemlerde sandığa gidilir. Sandığa gitmemenin de kanunlarda belirlenmiş maddi bir cezası bulunuyor. Ancak seçim tekrarı durumunda sandığa gitmemenin bir cezası yok. Kanun bu konuda da oldukça net görünüyor.
SEÇMEN LİSTELERİNDE DEĞİŞİKLİK OLABİLİR Mİ?
31 Mart Mahalli İdareler Seçimleri öncesi seçmen kayıtları alındı. Adres beyanında bulunmayanlar oy kullanamadı. 2 Haziran'da yeniden sandığa gidilmesi durumunda seçmen listelerinde usülsüzlük dışında bir değişiklik söz konusu olmayacak. Adres beyanında bulunan kişiler oy kullanamayacak.
OLAĞANÜSTÜ İTİRAZ SÜRECİ NASIL OLACAK?
YSK'nın saat 17.00'ye kadar vereceği seçim kararı sonrası olağanüstü itiraz süreci resmen başlayacak. Seçim iptal edilirse, muhalefetin olağanüstü itirazda bulunması bekleniyor. Ancak seçim iptal edilmezse AK Parti olağanüstü itirazda bulunacağını açıklamıştı. Peki olağanüstü itiraz için kanundaki madde tam olarak ne diyor?
"Olağanüstü itiraz" hakkı 298 sayılı "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun" tarafından düzenleniyor. Kanunun 130. Maddesinin 2. fıkrası uyarınca "Seçim Sonucuna Etki Eden Olay Ve Durumlar Sebebiyle Olağanüstü İtiraz" maddesi şöyle:
Aynı maddeye göre itirazların şu şekilde yapılması gerekiyor:
"Bu itirazlar yazılı olarak yapılır. İtiraz dilekçesine, itiraz edenin adının, soyadının ve açık adresinin yazılması, ihbar ve iddia olunan vakıaların mahiyetinin ve gerekçesinin beyanının, delillerinin gösterilmesi ve belgelerinin bağlanması, bu belgelerin elde edilmesi mümkün değil ise, sebeplerinin ve nereden ve ne suretle temin olunabileceğinin bildirilmesi lazımdır."
"Siyasi partilerin il başkanları, genel merkezleri veya bağımsız aday tarafından tutanağın (mazbatanın) düzenlenmesinden sonra 7 gün içinde seçimin sonucuna etki eden olaylar ve durumlar sebebiyle yapılan itirazlar, seçimin sonucu hakkında kesin karar verme yetkisine sahip olan kurullarca, seçimin neticesine etkili görüldüğü takdirde, alt kademelerce verilen kararların kesin veya kesinleşmiş olması veya kurullara derece derece ve müddeti içinde başvurulmamış olması, bu itirazın incelenmesine ve reddine sebep teşkil etmez."
DÜĞÜM BÜYÜKÇEKMECE KARARI İLE ÇÖZÜLEBİLİR
Yüksek Seçim Kurulu'nun kararı merakla beklenirken, sonucu en çok merak edilen yer hiç kuşkusuz ki itirazların merkezindeki Büyükçekmece... Büyükçekmece'de usülsüzlük yapıldığına dair ciddi belgeler ve bulgular söz konusu... AK Parti seçimin üzerindeki şaibenin ortadan kalkması için Büyükçekmece seçiminin iptalini istiyor. Aslında Büyükçekmece ile ilgili verilecek karar İstanbul seçimlerinin düğümünü çözecek.
YSK, Büyükçekmece'de 'her şey yolunda' derse olağanüstü itiraz süreci devreye girecek. Ancak YSK, 'Burada usülsüzlük var' der ve seçimi yenileme kararı alırsa, sonuçların İBB seçimini de etkilediği gerekçesiyle İstanbul seçimleri de iptal olacak. Gözler YSK'nın vereceği kararda...
