Ekim 1998, şanslı bir günüm, unutulmaz anılarla dolu, kızım Özlem ile MIT sıralarındayım. İlk girdiğim derste başarılı bir iş adamının kendi hayatını izlerken buldum kendimi talebelerle birlikte. Sonrasında çeşitli aktivitelerin, talebe gruplarının olduğu köşeler, yelken sporu dahil.
Sonraki gün kendimi Harvard Üniversitesi’nin bahçesinde dolaşırken buldum. Gez dolaş bitmez tükenmez tarih kokan, insana yüzyıllar öncesi günleri hayal ettiren mekanlar, binalar ve 17. asır İngilizcesi ile yazılmış eserler. Amerika, daha United States of America olmadan, o bölgelerde İngilizler dolaşırken kurulmuş Harvard, hem de 1636 yılında. (The Commonwealth of Nations / İngiliz Milletler Topluluğu, geçmişte Britanya İmparatorluğu'nun, günümüzde de United Kingdom-Birleşik Krallık'ın parçası olan devletlerin oluşturduğu uluslararası bir koalisyon.)
İşte o yılın ekim ayında bölgenin yönetim organı, özellikle bakanların, üst yönetimin ileri eğitim alması için bir kolej kurulması ve bunun için planlama yapılarak fon tahsis edilmesine karar vermiş.
Başlangıçta Newton olarak adlandırılan kolejin adı 1638’de Cambridge olarak değiştirilir, ancak daha sonra John Harvard’ın ölümü ve vasiyetini takiben 1639’da adı “Harvard” olarak değiştirilmesi kararı verilir üst yönetim tarafından.
Kim bu John Harvard, nereden çıktı, niye onun adı diyeceksiniz. İşte tam da onu anlatacaktım, Mesela Cannes’da dolaşırken bir heybetli heykel görünce kimdir niyedir diye bakınca, aaa, Fransa’da bir İngiliz! Olacak iş deği, ne işi var burada demiştim, ancak sonradan araştırınca Cannes’ı dünyaca tanınmasına vesile olan adam olduğunu öğrenmiştim...
Zaten ne zaman bir insan heykeli görsem merakımı celp eder, kimdir, niye oraya kondurulmuştur, not alır sonrasında araştırırım. Harvard Üniversitesi bahçesinde gezerken bir binanın önünde bir heykel, hem de Harvard soyadını taşıyor. Demek ki kurucusu diye düşündüm o an John Harvard’ın. Nasıl bir hikayesi vardı acaba? Merak edenler için birkaç satır yazalım.
Meraklı derler halk arasında birinden bahsederken, kastedilen dedikodudur burada, ancak bilgiye meraktır güzel olan, başarılı kılan, sorgulayıcı, şüpheci, araştırmacı, kuantum felsefeci kafa yapısı ile.
John Harvard Heykeli-Ekim 1998
John Harvard’ın kısa ömrü (1607-1638) hakkında çok az şey biliniyor. Babasının bir kasap dükkanı ve tavernası vardı. Annesi ise sığır tüccarı olan bir belediye başkanın kızı. 1625 veba salgınında babası ve dört kardeşini kaybetti. Sadece annesi ve küçük kardeşi kalmıştı geriye. Annesi zengin bir adamla yeni bir evlilik yaptıysa da kısa süre sonra o koca da öldü ve mal mülk Harvard ailesine kaldı böylece.
Bunları çok kısaca anlatmamın nedenini John Harvard bu kadar mal mülk paraya nasıl sahip oldu akla soru gelmesin diye.
Harvard Üniversitesi bahçelerinde gezinirken-Ekim 1998
1500’lü yılların ortasında İngiltere’de Prütenlik adında bir dini reformist hareket başlamıştı. Kilise ve krallığın kuşatması altında kalan bazı püritenler 1600’lü yılların ilk yarısında Amerika’nın New England denilen bölgesine göç edenlerin arasında John Harvard ve karısı da vardı. Sahip olduğu miraslarla Massachusetts'in zengini olarak anılmaya başlanmıştı 1637 yılında geldiği ülkede. Zenginlik ve yaptığı bağışlar kendisin, şehir yönetimde üst mevkilere taşımıştı. Ancak yaklaşık bir sene sonra ömrü vefa etmedi 1638 Eylül’de hayata veda ettiğinde 30 yaşındaydı sadece.
Babadan kalma miras, annesinin ikinci evliliği ile giderek zenginleşme, mal, mülk, para, ne varsa, göç ettiği ülkeye taşıma ve bağışlarla çok kısa sürede bulunduğu kentin üst kademelerine yükselme. Dünyamızda en uzun süredir yayımlanan İngilizce genel kültür ansiklopedisinde John Harvard biyografisi sayfasında başlık şöyledir:
John HarvardBritish minister
Boston-1998
Harvard 1638’de öldüğünde, mülkünün yarısını, klasik ve teolojik metinlerden oluşan kütüphanesini, faaliyetleri Massachusetts Körfezi İngiliz Kolonisi Büyük ve Genel Mahkemesi tarafından denetlenen bir koleje bıraktı. Tarihçiler vasiyeti yaklaşık 375 dolar olarak belirledi ki bu meblağ o devirde çok büyük bir paraydı, aynı zamanda okulun o tarihe kadar en büyük vasiyeti, bağışı idi.
Okul 1636’da kurulmuştu, 1639’da Massachusetts Genel Mahkemesi, okulun ilk büyük hayırseverine şükranla Harvard Koleji olarak adlandırılmasına karar verdi. Harvard College, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en eski yüksek öğrenim kurumu ve dünyanın en prestijli kurumları olan Harvard Üniversitesi’nin orijinal okuludur.
John Harvard, bu nedenle, başarıları ile değil, cömert bir bağışla hatırlanır tarihin sayfalarında.
25 Mayıs 2022
Suadiye
https://www.britannica.com/biography/John-Harvard
https://biography.yourdictionary.com/john-harvard
https://www.britannica.com/place/Boston
