Tsunami, okyanus tabanındaki ani hareketler sonucu meydana gelen dev dalgalardır. Japonca kökenli olan "tsunami" kelimesi, "liman dalgası" anlamına gelir. Genellikle depremler, volkanik patlamalar ve deniz altı heyelanları gibi doğal olayların sonucunda oluşur. Normal dalgalardan farklı olarak, tsunami dalgaları çok fazla enerji içerir ve kıyıya ulaştığında yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Tsunami Neden Olur?
Tsunami, büyük miktardaki suyun yer değiştirmesiyle oluşur. Okyanus tabanında meydana gelen ani değişiklikler, suyun hızla geri çekilmesine ve ardından büyük dalgalar halinde kıyıya vurmasına neden olur. Tsunaminin en sık görülen nedeni depremlerdir; depremler, okyanus tabanındaki fay hatlarının kırılması ile suyun aniden yukarı veya aşağı itilmesine yol açarak dev dalgaların meydana gelmesine sebep olur.
Volkanik patlamalar da tsunami oluşturabilir. Deniz altında bulunan volkanların patlaması, deniz suyu ile buluştuğunda büyük su seviyeleri değişikliklerine yol açar. Ayrıca deniz altı heyelanları ve göktaşı çarpmaları da tsunamiye neden olabilen diğer faktörlerdir.
Tsunami Nerelerde Görülür?
Tsunami olayları genellikle Pasifik Okyanusu’nda meydana gelir. Japonya, Endonezya, Filipinler, Şili ve ABD’nin batı kıyıları bu doğal afeti en sık yaşayan bölgeler arasında yer alır. Hindistan, Sri Lanka, Tayland ve Endonezya'nın kıyıları da tsunami riski taşıyan diğer alanlardır. Örneğin, 2004 yılında Endonezya'da meydana gelen büyük tsunami, 230.000 insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuştur. Türkiye'de ise Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz'de tarihi verilere göre nadir de olsa tsunami olayları görülmüştür.
Tsunami Uyarısı Olduğunda Ne Yapılmalı?
Tsunami uyarısı alındığında, uyarı sistemlerini sürekli takip etmek ve bulunduğunuz bölgenin güvenli olduğundan emin olmak önemlidir. Eğer denizin aniden çekildiğini gözlemlerseniz, derhal o bölgeden uzaklaşmanız gerekir. Tsunami anında başka bir yere geçmek için çok fazla zamanınız olmayabilir, bu yüzden hemen yüksek bir yere gitmek en doğru eylemdir.
Türkiye’de Tsunami Olur Mu?
Türkiye, denizlerle çevrili bir ülke olduğundan, büyük dev dalgalar olmasa da tsunami riski taşımaktadır. Yapılan araştırmalar, Türkiye'de son 3000 yıl içinde 90 adet tsunami olayının meydana geldiğini göstermektedir. Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz'de yaşanan bu olaylar, tarihsel belgelerde ciddi hasarlar bırakmıştır.
