Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın vergide kaybı önlemek ve sahte faturalı işlemlere dur demek için hayata geçirdiği yapay zeka tabanlı Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi’nden (KURGAN) ilk bildirimler firmalara ve mali müşavirlere gitti, ancak ortalık karıştı. Verileri anlık olarak analiz eden KURGAN’ın radarına takılan birçok firmaya, henüz resmi bir inceleme ya da raporlama olmadan ‘riskli mükellef’ bildirimi yapıldı. Sadece bu firmalara değil, sistemin riskli mükellef olarak tanımladığı firmanın müşterilerine de, bildirim giderek izah istendi. Hal böyle olunca hem firmalar hem de mali müşavirler yoğun mesai yapmaya başladı. Bazı firmalar, daha önce alım yaptığı firmaya ilişkin ‘riskli mükellef’ bildirimi alınca, söz konusu firma ile ticari ilişkilerini kesmeye başladı. Sistemin masuniyet karinesini ihlal ettiğini ve ticari ilişkilere zarar verdiğini savunan bazı mükelleflerin de yargı yoluna gitmeye hazırlandığı öğrenildi.
Firmalar zan altında kalıyor iddiası
EKONOMİ’ye konuşan iş dünyası temsilcileri, söz konusu KURGAN yazılarında firmaların tedarikçileri nezdinde sahte belge düzenlenmesi ihtimaline işaret edildiğini, bu durumun, yazının muhatabı konumundaki firmaları dolaylı olarak zan altında bıraktığını belirtiyor. Bu gelişme karşısında firmaların, büyük bir tedirginlik içerisine girdiğini söyleyen sektör temsilcileri, herhangi bir ön araştırma, resmi tebligat veya somut bir tespit bulunmaksızın, sadece genel bir iddiaya dayanılarak bu tür bir yazının gönderilmiş olmasının masuniyet karinesini ihlal ettiğini, ticari itibarı ve güveni zedelediğini, yanı sıra piyasa dinamiklerine darbe vurduğunu savunuyor.
EKONOMİ’ye ulaşan bir firma yetkilisi, kendilerine gelen KURGAN yazısında riskli olarak görüldüklerini, bir bildirimin de mal sattıkları müşterilerine ulaştığını ve onlardan alımlarına ilişkin detaylı izah istendiğini, müşterinin dönüp kendilerini, “Siz fatura mı satıyorsunuz” diyerek tenkit ettiğini söyledi. Firma yetkilisi, “Oysa tüm alımlarım ithal girdi, yurtiçinden alımım olmadığından yapay zeka bunu sanki naylon fatura kesiyormuşum gibi yorumlamış. Ticari olarak zor duruma düştük” iddiasında bulundu.
Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi’nden (KURGAN) bugün devreye giriyor. Peki sistem neler getiriyor?
▶ Mükelleflerin, “sahte belgeyi bilmeden kullandığına” yönelik vergisel değerlendirmelere son verilerek, belgenin “bilerek” kullanıldığını esas alan bir yaklaşıma geçilecek. Böylece, sahte belge kullanan mükelleflerin önemli bölümü hakkında artık “vergi kaçakçılığı” kapsamında işlem tesis edilecek ve üç kat vergi zayi cezası uygulanacak.
▶ Sahte belge kullanan mükelleflerden, kamu alacağını güvenceye almak için teminat istenecek. Geçmişi nedeniyle sahte belge kullanma yönünden riskli bulunanlar başta olmak üzere belirli kriterleri taşıyan mükellefler için tedbir alınacak. Teminat gösteremeyen mükellefler için ihtiyati haciz uygulaması da gündeme gelecek.
▶ KURGAN mal ya da hizmet alım-satım işlemlerinin gerçek olup olmadığını risk skorlamasına bağlı olarak analiz edecek. Denetim ekipleri, riskli görülen mükelleflerin kapısını çalacak. Bu mükelleflerden, belgelere konu olan depolarındaki malları göstermesi, satmışsa belgelerini ibraz etmesi, üretimde kullanmışsa bu durumu kayıtlarıyla açıklaması istenecek.
▶ VDK ekipleri, mükelleflerin geçmiş dönem işlemleri yanında cari dönem belgelerini ağırlıklı olarak denetleyecek, kapanmış işletmeler yerine faal firmalara ağırlık verecek.
▶ Para hareketleri, yoklamalar, kaydi ve fiili envanter sayımlarıyla sahte belge kullandığı kanıtlanan mükelleflere, denetim yapılmadan doğrudan işlem tesis edilecek.
▶ Başkanlık, geçmişte sahte belge kullandığından şüphelenilen durumları da yazıyla mükellefe bildirecek. Böylece, mükellefe kayıtlarını düzeltme imkanı tanınacak.
▶ Sahte belge kullananlar yanında düzenleyenler de yakından takip edilecek.
▶ Sahte belge düzenleyerek bu suçu organize şekilde yürütenler araştırılacak ve konu “para aklama” boyutuyla ele alınacak.
Kaynak:Ekonomim
