Ege Antik Döneminde “Bereket Tanrıçası” Artemis’in,
Hitit Uygarlığında “Doğurgan Ana” Kybele‘nin,
Mezopotamya’da “Ölümsüzlük Ağacının”
Anadolu’daki karşılığıdır “Hayat Ağacı”
Bereketin, Kültürümüzdeki simgesel ifadesidir.
Dinimizde resim yapmak günah sayıldığı için,
Hiçbir motif, doğrudan resmedilmemiş,
Sadece benzetilip, stilize edilebilmiştir.
Hayat Ağacı, özellikle “Uçkur” motiflerinde kullanılır.
Uçkur, kadınların karın hizasında bellerine doladıkları,
İşlemeleri bu hizadan başlayarak sarkıtılan kuşaklardır.
Uçkurlara işlenen Hayat Ağacı motifleri,
Kadınların doğurganlığını ve kutsallığını vurgular.
Kadın meydana getiren, taşıyandır, çoğaltandır.
Tanrı’nın El Verip Kutsadığı “Özel bir Varlıktır!”
Kadın da tıpkı Hayat Ağacı gibi,
Bereketi, yaratıcılığı ve zenginliği tanımlar.
Kadın gerçek güçtür! Doğanın zenginliği ve bereketi,
Bir ağaç figürü çevresinde tanımlanmıştır.
Bu öyle bir ağaç gövdesidir ki; Dallarında aynı anda
Farklı pek çok ürün taşıyabilir. Tıpkı Kadının
Farklı “Cinsiyetleri” karnında taşıyabilmesi gibi…
Hayat ağaçlarında, meyvelere-ürünle
Bunun doğal ve kaçınılmaz sonucu olarak,
Tüm renklere de yer vardır. Ürünler ile bu renkler,
Doğal bir armoni içinde, uyumlu olarak yer almışlardır.
Hayal gücü hayat ağaçlarında sınırsızdır.
Uçkurlarda bu motiflerin yer alma gerekçeleri;
Birincisi, kadının doğurganlığı-ber
İkincisi, neslinin devamı ve “nazardan” korunması…
Yani hem yaratmak-çoğaltm
Hem de yaşatmak-korumak (sürdürmek)
Hayat Ağacı motiflerinde en çok kullanılan figürler,
Kuranı-Kerim’de yazılı 5 meyveden 4’üdür.
Bunlar; Zeytin, İncir, Üzüm ve Nar’dır.
Beşinci meyve Hurma olup, Anadolu’da
Yetişen bir ürün olmadığı için gözlem yapılamamış,
Stilize edilip işlenememiştir. Motifler çoğunlukla
“Hesap İşi” tekniğiyle işlenmiştir.
HAYAT AĞACI ve ZEYTİN
Motiflerde bizzat zeytin meyvesinin yer alması
Gerekmez. Öne çıkarılan, bizzat ağaç, dal ve yapraktır.
İnanca göre; Büyük Tufanda Nuh’un Gemisi çok uzun
Zaman süresinde suların üzerinde kalmıştır.
Bir gün Nuh tarafından bırakılan güvercinlerden
Beyaz olanı, ağzında bir zeytin dalı ile gemiye döner.
Bu, karanın yakın olduğuna ve lanetin bittiğine işarettir.
Bu tarihten itibaren beyaz güvercin ve zeytin dalı,
“Barış” simgesi sayılmıştır.
Zeytin, kavgasız-gürültü
Sembolüdür. Barış kavramının da ana figürüdür.
Kavgasız gürültüsüz bir hayat niyazıdır.
“Mutlu ve Huzurlu bir Yaşam Duasıdır”
Zeytin, “Ölmez Ağaç” olarak da bilinir.
Bu motif “Uzun bir Ömür Duasıdır”
En dirençli ağaç türüdür. “Güç ver Yarabbi!” diyen
Bir yakarıştır. “Sağlıklı bir ömür” dileğidir de…
“Aydın’ın dağlarından yağ akar!” deyişi
Zeytin ağaçlarını ve zeytinyağını tanımlar.
Yaprakları her mevsim var olan ve yeşil kalan
Ender bir meyve ağacıdır. Eski ve yeni yapraklar,
Aynı dalda yer alır. Hem geçmişi, hem de geleceği
Vurgular. Zeytin ağacının yaprakları, diğer tüm ağaç
Yapraklarına göre daha Basit ve sadedir. Gösterişsizdir.
Alçak Gönüllü olmayı vurgular.
HAYAT AĞACI ve İNCİR
“Aydın‘ın ovalarından bal akar” deyişi, inciri tanımlar.
İncir ağacının gövdesi, yaprağı ve dalların biçimi
Tek başına bir sanat eseridir. “Güzellikler” dileğidir.
İncir yaprağı “Yaratılış” inancına göre Adem ile
Havva‘nın da “Örtüsüdür” Kutsal ve özel kabul edilir.
İncir, tatlı -ballı bir meyvedir. İncir motifinde,
“Ağzım hep tatlı kalsın, mutluluğum bozulmasın “
Dileği ve duası vardır. İncir, enerji kaynağıdır.
“Gürbüz çocuklar doğurma ve güçlü olma” niyazıdır.
“Ocağına incir ağacı dikilsin” deyişi, bir bedduadır.
İncir ağacının kökleri kuvvetlidir.
Duvarları dahi yıkabilir.
İncir ağacı, özen ve bakım ister. Tıpkı Aşk gibi…
İncir ağacının dalları zayıf ve gevrektir.
Ağırlığa, baskı ve şiddete dayanamaz.
Bununla duygusallık ve kırılganlık anlatılır.
Çoğalmak, çocuklar doğurmak dileği;
Nar, Üzüm ve İncir Ağacı motifleriyle yapılır.
Sosyal medyada bu konuyla ilgili düşüncelerinizi #aydınpost etiketiyle paylaşın, yayınlayalım!
- - - - -
