Aydın çok sayıda antik kente sahip tartışmasız bir tarih hazinesidir. Her köşesinde bir tarihi yapıyı görmek olağandır. Yaklaşık 10 bin yıllık yerleşim tarihi ile bu konuda Türkiye’nin değil, dünyanın önde gelen yerlerindendir. Tralles, Aydın İli Efeler İlçesindeki en önemli antik kenttir. Tralles, döneminin bilimine ve mimarisine önemli katkılar sunmuş, çevresi için bir güç ve sanat merkezi olmuş bir yerdir.
Tralles için neler yapılabilir? Bu sorunun cevabı gayet basittir. Ancak, Tralles için kimler çalışabilir, kimler elini taşın altına koyabilir? sorusunun cevabı da bir o kadar zordur. Çünkü Aydın’da yapılacak işler için yerel güçleri ve bürokrasiyi harekete geçirmek, duran bir lokomotifi el ile iterek harekete geçirmek kadar zordur. Aydın’da yaşayan sorumlu bir birey olarak Tralles Ören Yerinin ziyarete açılması için fikirlerimi şöyle sıralayabilirim.
Tralles Antik Kenti’nin üzerinde bulunan sivil ve askeri yapıların acilen kaldırılması, takas yolu ile mülkiyet sorununun çözülmesi olmazsa olmaz bir hamledir. İkinci aşamada temel yapıların hızla ayağa kaldırılması ve başta Üç Gözler olarak bilinen yapı olmak üzere iyi bir restorasyon çalışması yapılmalıdır. Bu aşama ile birlikte yürütülmek üzere çevre düzenlemesinin de bir an önce bitirilmesi gerekmektedir. Restorasyon ve çevre düzenlemesi ile ulaşım, ışıklandırma, tanıtım ofisleri, tuvaletler, açık ve kapalı dinlenme alanları, otopark, hediyelik eşya satış alanları, restoran ve kafeterya düzenlemelerinin de acilen bitirilmesi gerekir.
Tralles’in ören yeri olarak turistik turlara açılarak ‘’Tarihi Kent’’ hüviyetinin kazandırılması için ayrıca iyi bir tanıtım süreci izlemek gerekir. Tralles deyince akla gelen Üç Gözler ile Aydın ile özdeşleşen Efe figürlü tanıtım materyallerin tasarlanması, magnet, tabak, biblo, kalemlik gibi değişik şekillerde hediyeliklerinin yaptırılması ve satışı için girişimlerde bulunulması çok önemlidir. Tanıtım ve algı operasyonları bu tür çalışmaların vazgeçilmezleridir. Bunun için Tralles Ören Yerine yerel düzeyde ziyaret sayısının artırılması, ulusal ve uluslararası düzeyde görsel tanıtım çalışmalarının yaptırılması yararlı olacaktır.
Tanıtım için ayrıca; Tralles Ören alanında, tarih, doğa, tiyatro günleri gibi etkinlikler düzenlenmesi, öğrencilerin bu alana getirilerek bilinçlendirilmesi, resmi kurumların internet sitelerine Tralles Ören Yeri ile ilgili tanıtıcı bölümlerin eklenmesi, konu ile ilgili olarak yerel güçler arasında (Üniversite, belediyeler, kültür müdürlüğü, odalar, borsalar vs.) işbirliğine gidilmesi, Tralles Ören Yeri ile ilgili eğitici ve tanıtıcı konferanslar ve bilgilendirme toplantıları düzenlenmelidir.
Sonuç olarak, Tralles Ören Yeri için birilerinin emek harcaması gerekecektir. Yoğun bir emekten sonra bu bölge yerli ve yabancı kişilerin severek geldiği, geldiklerinde huzur buldukları bir yer olacaktır. Böyle olduğu zamanda bu işten herkes kazanacak, herkes mutlu olacaktır. Bizden sonra gelecek kuşaklara miras bırakılmak üzere bize bırakılan bu eserleri korumak ve yaşatmak bizim boynumuzun borcudur. Kim bu görevden kaçarsa gelecek kuşaklara karşı suç işlemiş olur. Haydi, hep birlikte daha ileriye, daha güzele.
