Siz dünyayı bir baştan bir başa ölçtünüz;
Irmaklar üzerine köprüler kurdunuz,
Dağlarda arabalarla yollar açtınız,
Çölleri iskân ettiniz,
Disiplin ve emirlerinizle onları güzelleştirdiniz.
Şimdi dünyanın ve bütün ulusların,
Yasa ve geleneklerini gösteren rehberlere gereksinimi kalmadı.
Çünkü siz,
Dünya için rehber oldunuz.
Bütün kapıları açtınız ve onları gözleri ile görmesi olanağını herkese verdiniz.
( Romalı bir seyyahın (Aristide) İmparatora yolladığı mektuptan)
İster ilk çağlarda tüccarların yaptıkları geziler ister biraz ötede Marco Polo’ların gerçekleştirdiği dünya gezileri başlangıç alınsın turizm dünya kültürlerinin birbirini görmesinde en etkin araçlardan biri olageldi. Devrimlerle üretim biçimlerinin değişmesi, toplumlara daha fazla hizmet ve mal bulma olanağı sunarken, insanların ve kültürlerin bir yerden başka bir yere taşınması ilkçağlardan bu yana inanılmaz derecede hızlandı. Önceleri bireysel olarak yapılan geziler zamanla sözünü ettiğimiz üretim devrimlerinden sonra ve özellikle de taşıma araçlarının gelişmesiyle 19.Yüzyıla doğru kitlesel bir yapı kazandı.
Seyahat endüstrisinde Thomas Cook, Cooperative Holiday Association, Natır Freunde ile başladğı kabul edilen kitle halinde seyahat zamanlar hükümetlerin ve kurumların devreye girmesiyle daha organize bir hal aldı. Diğer yandan ilk zamanlarında varlıklı insanların gerçekleştirebildiği seyahatler toplumların üretim yapılarının, araçlarının ve ilişkilerinin gelişmesiyle düşük gelirli insanların da katılabildiği bir faaliyet haline geldi. 1840’lı yıllarda Cook’un başlattığı seyahat acentalığı, seyahatin ve turizmin kurumsal anlamda ilk ciddi adımı olarak kabul ediliyor. Cook’u izleyen kişi ve kurumlardan bu yana seyahat ve turizm, ülkelerin ödemeler dengesinden istihdamına, sosyal refahından toplumlararası uzlaşmanın sağlanmasına kadar bütün iktisadi ve sosyal değişkene imzasını attı.
Seyahatin yaygınlaşmaya başlaması beraberinde kurumsallaşmayı ve bur kurumların toplumsal zemininin yaratılmasını da gündeme getirdi. 19.Yüzyılın başlarına doğru bütün dünyada organize olmaya başlayan seyahat ve turizm endüstrisi, bir yanda turizm bakanlıkları diğer yanda acente ve operatörlerin kurduğu birlik, dernek ve kurumlarla ülkelerin genel politikaları içine girmeye başladı. Dünyada 19.Yüzyılın ortalarında başlayan seyahat acentacılığı ve turizm Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarında filizlenmeye başladı. Aslında turizmle doğrudan ilgisi olan ancak o dönemin (Osmanlı) kendi yapısı içinde ayrı bir yere sahip olan yeniden yapılanma çalışmalarıyla Türkiye’ye getirilen buharlı gemiler Türkiye’de turizmle ilgili ilk hareketler olarak görülebilir.
II. Mahmut döneminde Kırlangıç (swift) adlı buharlı geminin Artemis öncülüğünde alımıyla başlayan deniz taşımacılığı 1829 yılında Tersane-i Amire tarafından alınan Kebir ve Sagir buharlı gemilerinin alınmasıyla gelişmeye başladı. Aynı yıllarda Aynalıkavak Tersanesi’nde Eser-i Hayır gemisinin yapımına başlandı. Aynı tersaneden, Mesir-i Bahri ve Tair-i Bahri adında iki gemi daha çıktı. Bu gemilerle Bandırma ve Tekirdağ seferleri yapılmaya başlandı. Bu gemiler aynı zamanda Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün başlangıcı oldu. Bu gemilerin ardından 1838 yılında Fransa seferi yapmak üzere Peyki Sevket vapuru inşaa edildi. (Devamı haftaya…)
Hepinize hayırlı haftalar ve hayırlı işler diliyor, değerli yorumlarınızı bekliyorum.
