Aydın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Güney Ege Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen "Aydın'da Mevcut Zeytinyağı Tesislerinin Çevresel Etkilerinin Analizi, Yeni Kurulacak Tesislerin Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Planlaması" projesinin sonuçları hakkında bilgiler veren Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Selahattin Varan, “Projede, bilgi formu ve anketlerle işletmelerden toplanan tüm veriler coğrafi bilgi sistemi veritabanına işlenerek, mevcut tesislerin çevresel etkileri değerlendirilmiş, yeni kurulacak işletmelerin yer seçim kriterleri ile standartlarının iyileştirilmesine yönelik planlı, ekonomik ve sürdürülebilir bir yapıya dönüştürülebilmesi kapsamında bütün argümanlar değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, Aydın'da üretilen ve zeytinyağı sektörüne hammadde olan zeytinin işletmelerle mekansal ilişkilendirmesi yapılmış, yeni kurulacak işletmelerin yer seçimi, ürünün işlenmesiyle oluşan karasu için buharlaştırma lagün kapasiteleri, zeytin sıkımında çevresel öncelikler dikkate alınarak teknoloji tercihleri ile sosyolojik olarak yerleşim birimlerinde yaşayanlara ve ekolojik olarak akarsular, tarım alanlarına olan etkileri değerlendirilmiştir. Proje sonucunda; mevcut zeytinyağı tesislerinin kapasitesinin, Aydın'da yağa ayrılan zeytin miktarının iki katı olduğu, bunun sonucunda zeytin sıkım fiyatlarının rekabetten ötürü işletme maliyetleri seviyesine indiği, işletmelerin ekonomik yapısının sürdürülebilir olmadığı ve bunun da çevre üzerine bir baskı unsuru olduğu tespit edilmiştir. Mevcut zeytinyağı tesislerinin yüzde 61'inin yerleşim birimleri içerisinde, yüzde 69'unun da yüzeysel su kaynaklarına çok yakın olmasının çevresel baskıyı daha da artırdığı ve sektöre sağlıklı yönetim modelleri oluşturmak için de bir engel olabileceği sonucuna varılmıştır” diye konuştu.
Proje kapsamında zeytinyağı işletmelerinin yapılaşma oranlarının 1/100000 ölçekli çevre düzeni planına göre tespit edildiğine işaret eden Varan, “Aydın'da kurulu işletmelerin 1/100000 ölçekli çevre düzeni planı ile önerilen sanayi kullanım alanlarının, alt ölçekli planların hazırlanması sureti ile hayata geçmesi sürecinin hızlandırılması, hizmet alanları itibari ile büyük ölçüde yeterli dağılım ve büyüklük gösteren sanayi alanlarına bundan sonra kurulacak zeytin sıkım ve pirina işleme tesislerinin yönlendirilmesi, tesislerin ruhsatlandırılma aşamasında belli standardizasyonun sağlanması amacı ile minimum parsel büyüklüğü ile yapılaşma oranları proje ile tespit edilmiştir. Yeni kurulacak işletmelerin, planlanan kapasiteleri oranında lagün tipi ve kapasitesi gibi standartların belirlenmesi, Gıda Üretim Tesisleri Proje Onayı'na tabi olması, kontrolünün ilgili idare tarafından yapılması, projede standartlara uymayan müracaat taleplerinin uygun görülmeyerek gerekli izinlerin verilmemesi, mevcut faal tesisler ile ilgili olarak da, bundan sonra yapmayı planladıkları kapasite artışı, teknoloji değişikliği, gibi işlemler sırasında yine parsel büyüklüğü, lagün tipi ve kapasitesi gibi standartların kontrolünün, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlandırması aşamasında ilgili idareler tarafından yapılması, standartlara uymayan tesislerin taleplerinin uygun görülmeyerek çalışması için gerekli izinlerin verilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu proje kapsamında oluşturulan coğrafi bilgi sistemi veritabanı, güncellenebilir, geliştirilebilir nitelikte olduğundan ilgili tüm kurum ve kuruluşların mevzuat ve görevleri ile ilişkilendirilmiş olarak sektör ile ilgili analizler yapılmasına, yönetilebilir modeller oluşturulmasına imkanı sağlanmıştır” şeklinde konuştu.
