Türkiye’de konut kiralarının ulaştığı yüksek seviyeler, hem çalışanlar hem de işverenler için ciddi bir sorun yaratıyor. Çalışanların barınma maliyetlerini hafifletmek için kurumların lojman geleneğine geri dönmesi önerisi gündemde. Ancak, gayrimenkul sektör temsilcileri bu çözümün yalnızca kısıtlı bir kitleye fayda sağlayacağını, geniş kesimlere erişim için farklı yöntemler gerektiğini vurguluyor.
Lojman Geri Dönüşü Tartışmaları
Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, lojman sistemine geri dönüşün çalışanların üzerindeki kira yükünü azaltabileceğini ifade etti. Ancak, gayrimenkul uzmanları ve sektör temsilcileri bu önerinin dar kapsamlı bir çözüm olabileceğini belirtiyor.
- KONUTDER Başkanı Ramadan Kumova, dar gelir grubunun ev sahibi olma oranının 2007'den bu yana yüzde 61'den yüzde 48'e düştüğünü ve kiracılık oranının iki katına çıktığını belirtti. Kumova, lojman yerine arsa maliyetlerini düşürecek projeler geliştirilmesinin önemine dikkat çekti.
- EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, kurumların lojman amaçlı mülk edinmesi veya nakit kira desteği sunması gibi iki farklı modelin uygulanabileceğini ifade etti.
Arsa Maliyetlerini Düşürerek Çözüm Önerileri
Konut üretiminde en büyük sorunlardan biri olarak arsa maliyetlerinin yüksekliği gösteriliyor.
- TOKİ ve özel sektör iş birliğiyle geliştirilecek projelerin arsa maliyetlerini düşürerek alt ve orta gelir gruplarına uygun fiyatlı konut üretilebileceği ifade ediliyor.
- Örnek olarak, arsaların yüzde 10 kat karşılığı oranıyla ihale edilmesi durumunda, metrekare fiyatlarının yüzde 54 oranında düşmesi mümkün olabileceği belirtiliyor.
Kira Piyasasının Mevcut Durumu
- Türkiye genelinde ortalama kira fiyatları 20 bin TL’ye ulaştı.
- 2023 yılında kiralık konut fiyatları yıllık bazda yüzde 46, aylık bazda ise yüzde 1 artış gösterdi.
Çözüm Yolları: Lojman mı, Teşvik mi?
- Lojman sistemi yeniden uygulamaya alınırsa, sınırlı bir kitle için fayda sağlayabilir.
- Daha geniş kesimlere ulaşmak için kamu-özel iş birliği ile arsa maliyetlerini düşüren modeller geliştirilmesi gerekiyor.
- Nakdi kira desteği veya TOKİ ile ortak projeler gibi alternatif çözümler, sorunu daha geniş bir tabana yayabilir.
Kira artışlarının enflasyon üzerindeki baskısını azaltmak ve konut sorununu çözmek için farklı çözümler tartışılmaya devam ediyor. Ancak uzmanlar, kalıcı bir çözüm için temel sebep olan yüksek arsa maliyetlerinin ele alınması gerektiğinde hemfikir.