Son zamanlarda özellikle ünlüler arasında göbek bağı saklama adeta modaya dönüştü. Parents Dergisi'nden Müge Serçek, göbek bağının önemi ve kök hücre konusunda tüm merak edilenleri Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu'na sordu.

Bebeğin anne karnındayken yaşamsal faaliyetlerinin gelişmesini sağlayan göbek bağının önemini anlatan Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu, kök hücreyle ilgili de bilgi verdi.

Anne karnındaki bir bebek için göbek bağının önemi nedir?
Kordon, anne karnındaki gelişimi süresince bebeğin yaşam destek hattıdır. Bebek, anne karnında göbek kordonuyla plasentaya bağlanır. Plasenta, yani bebeğin eşi, anneden gelen kanı kendi içinde dolaştırarak oradan bebek için gerekli olan protein, yağ, karbonhidratları, mineraller ve eser elementleri alır. Ayrıca bebekteki yıkım ürünlerini de temizlenmesi için anne kanına aktarır. Plasenta, anne kanından oksijeni alıp bebeğe gönderir, bebekteki karbondioksiti de anne kanına nakleder. Anne kanı ile bebek kanı birbirine karışmaz. Göbek bağı içindeki iki atardamar bebekten plasentaya doğru kanı taşır, bir toplardamar ise plasentadan bebeğe doğru kanı taşır. Anne karnındaki göbek bağında oluşabilecek herhangi bir sorun, bu alışverişleri önleyerek bebeğin stres yaşamasına, hatta kaybedilmesine yol açabilir.

Doğumdan sonra göbek bağının bakımı nasıl yapılmalı, göbek bağı düşene kadar nelere dikkat edilmeli?
Doğumda kordon doktor tarafından, göbeğinin yaklaşık 2,5 cm üstünden kesilir. Bu işlem sırasında bebeğiniz hiçbir acı duymaz. Çünkü bu bölgede sinir bulunmaz. Burası birkaç gün içinde kurumaya ve kararmaya başlayacaktır. Ortalama 1–4 hafta içinde de düşer. Açık bir yara görünümünde olduğundan mikroplanmaya hazır olan göbek kordonu kalıntısı tamamen iyileşip, üstü kapanıncaya kadar bakımının iyi yapılması gerekir.

Göbek bağı düşmeyen bebeklere banyo yaptırılırken nelere dikkat edilmeli?
Bazı doktorlar, bebeği göbek kordonu düşünceye kadar yıkamak yerine, silerek temizlemeyi önerir. Ancak duş şeklinde yıkamakta mahsur yok. Duş yaptırırken göbek bölgesine mümkün olduğunca temas etmemek gerekir. Burası yıkama sonrası yumuşak bir havlu ile tahriş edilmeden kurulanmalı ve antiseptik solusyon ile temizlenmelidir.

Göbek bağı erken düştüğü durumlarda neler yapmalı?
Kordonun düştüğü gün birkaç damla kan görülebilir, bu normaldir. Göbek etrafında kızarıklık, ateş, şişlik, hassaslaşmış bölge, kokulu, irinli akıntı, kanama görülürse hemen bir hekim ile temasa geçmeniz gerekir.

Lösemiye karşı kök hücre

Kordon kanının önemi nedir, neden saklanmalı?
Annelerde göbek bağı kanı, kök hücre açısından çok zengindir. Farklı hücre tiplerine dönüşebilme potansiyeline ve kendisini yenileyebilme gücüne sahip olan hücrelere “kök hücre” deniyor ve bu kök hücreler hayat kurtaran kırmızı ve beyaz kan hücrelerine ve trombositlere dönüşebilir. Göbek bağı kanı başta kan kanseri olmak üzere çeşitli kanser türlerini ve bağışıklıkla ilgili ya da genetik rahatsızlıkları önlemekte değerli bir kaynak.

Kök hücre hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Kordon kanından elde edilen kök hücrelerin kırktan fazla hastalığın tedavisinde başarıyla kullanılabileceği biliniyor. Kök hücreler açısından oldukça zengin bir kaynak olan kordon kanı ile akut ve kronik lösemi, lenf kanserleri, anemiler, kök hücre hastalıkları, kalıtsal hastalıklar, kalıtsal bağışıklık sistemi hastalıkları, beyin tümörleri, meme kanseri, yumurtalık kanseri, akciğer kanseri ve MS hastalığının tedavisi mümkündür. Gelecekte de Alzheimer, diyabet, kalp ve karaciğer, Parkinson hastalığı, Spinal Kord hasarı ve felç gibi hastalıkların da kordon kanı ile tedavi edilebileceği ileri sürülmektedir.

Kordon kanı sadece kanı saklanan kişi için mi yararı olur?
Kordon kanı saklanmasının kimler için uygun ve gerekli olduğu konusunda bilim çevrelerinde henüz tam bir fikir birliği yok. Kordon kanını saklatmakla, bebeğinizin ve belki de diğer aile üyelerinizin bu hastalıklara karşı etkin bir tedavi potansiyeli elde edilir. Yakın zamana kadar kordon kanı kök hücreleri miktar olarak daha az oranda elde edilebildikleri için çocuk hastalarda 50 kg"a kadar kullanılabileceği biliniyor. Şimdi çoklu vericilerden elde edilen kordon kanı ile erişkin hastalarda kullanım için de çalışmalar yapılıyor.

Kordon kanı ne kadar süreyle saklanabilir?
Önceki çalışmalarda kordon kanı kök hücrelerinin dondurulma işleminden sonra üç ile beş yıl süreyle saklanabileceği öneriliyordu. Ancak, yeni bir araştırmaya göre, bu hücreler 15 yıl sonra bile canlılığını koruyabiliyor. Şu anki teknolojiyle 15 yaşındaki bir çocuğa kendi kordon kanındaki kök hücrelerle tedavi etmek, kök hücre sayısının az olması nedeniyle biraz zor.

HT