Trallesli Anthemius, Tralleslilerin doktoru ve aynı zamanda iyi bir fizikçi olan Stefanos’un beş çocuğundan biri olarak Tralles’te dünyaya gelmiştir. Doğum tarihi ile ilgili çelişkili tarihler ortaya atılsa da milattan sonra 474 yılında ailenin en büyük çocuğu olarak doğduğu tahmin edilmektedir. Dönemin en ünlü doktorlarından olan ve Roma imparatorlarına doktorluk yapan Aleksandros’un kardeşidir. Zengin ve eğitimli bir aileden geldiği için diğer kardeşleri gibi Anthemius’ta iyi bir eğitim alarak döneminin önemli geometricileri ve mimarları arasına girmiştir. Bu özelliklerinden dolayı kısa sürede ün yaparak Konstantinopolis’e gitmiştir. Konstantinopolis’te geometri profesörü olmuş ve Ayasofya’nın yeniden inşasında Miletoslu İsidoros ile birlikte çalışarak mimarlık yapmıştır.

Hem matematikçi hem de mimar olarak tanınan Anthemius başarılı bir mimar olarak en iyi çalışmasını ölümünden birkaç yıl önce 532 yılında Konstantinopolis'teki eski Ayasofya Kilisesi'nin yeniden ayağa kaldırılmasında yapmıştır. Ayasofya Kilisesi için cüretkar planlar yaparak bilgisini ve becerisini çarpıcı bir şekilde sergilemiştir.

Birinci kilise 404 yılında çıkan halk ayaklanması sonucunda yakılıp yıkılmıştır. İkinci Kilise, İmparator Justinianos’un (527–565) 5. saltanat yılında, aristokrat kesimi temsil eden maviler ile esnaf ve tüccar kesimi temsil eden yeşillerin İmparatorluğa karşı birleşmesi sonucunda çıkan ve tarihte “Nika İsyanı” olarak geçen, büyük halk ayaklanması sırasında 13 Ocak 532 yılında yıkılmıştır. Şu anda ayakta olan ve yapımında Anthemius’un da çalıştığı kilise üçüncü kilise olan Ayasofya kilisesidir. 537 yılında yapımı tamamlanan Ayasofya Kilisesi o dönemin olduğu kadar günümüzün de mimari şaheserleri arasındadır. Özellikle otuz metreden fazla bir çapa sahip olan kubbesi yapıldığı dönemde imkansız bir yapı olarak gösterilmektedir.

Trallesli Anthemius yine Miletoslu İsidoros ile birlikte Küçük Ayasofya’yı da inşa etmişlerdir.  Küçük Ayasofya Camii yani eski adıyla Sergius and Bacchus Kilisesi, 527 – 536 İmparator Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. Başlangıcı Ayasofya’dan beş yıl önce olsa da 532 yılında Ayasofya’nın yapımının araya girmesi ile bitişi gecikmiştir. Yapı şu anda İstanbul’un en eski dini yapılarından birisidir.  Küçük Ayasofya, Sultan 2.Bayezid döneminde Darussade Ağası Hüseyin Ağa tarafından 1497 yılında (veya 1504) camiye dönüştürülmüştür. Bu dönüştürmede yapıya medrese, şadırvan, minare ve müezzin mahfili ilave edilip ilave pencereler açılmıştır.

Trallesli Anthemius Konstantinopolis çevresinde sellere karşı yaptığı savunma setlerinin onarımlarını da gerçekleştirmiştir. Burada uyguladığı mühendislik çalışmaları yine döneminin örnek çalışmalarındandır. Böylece Ayasofya’dan önce mühendislik bilgilerini geliştirdiği söylenmektedir.

Trallesli Anthemius ayrıca daha önce yapılardaki konik bölümler üzerine bir kitap yazmıştır. Bu çalışma onun için Ayasofya'nın zarif kubbesini tasarlamak için mükemmel bir hazırlık olmuştur. Yaptığı kitap çalışmalarından birisi de Al-Haytham gibi bazı Arap matematikçilerinin ortaya attığı dikkat çekici mekanik cihazlarla ilgili çalışmalarını ve ayna konfigürasyonları araştırmalarını derlemiştir.

Trallesli Anthemius hakkında birçok hikâye anlatılır. Değişik konularda yaptığı çalışmalar onun uzak görüşlü biri olduğunu göstermektedir. Dürüst ve bilgili bir kişilik özelliği gösteren Anthemius tümsek ve çukur ayna çalışmaları, deprem simülasyonları ve geometri çalışmaları önemli çalışmalarıdır.

Trallesli Anthemius Ayasofya’nın planlarını yapıp temellerini attıysa da 534 yılında yapıyı tamamlayamadan hayata gözlerini yummuştur.

“Dürüst insan her zaman gerçeği söyler, akıllı insan ise yalnız zamanında.” (Bernard Shaw)

Aydınpost ANDROID'de TIKLA YÜKLE!   Aydınpost APPSTORE'da TIKLA YÜKLE!