2023 asgari ücret için toplantılar başladı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu üç toplantının ardından yeni asgari ücreti belirleyecek ki, bu da aralık ayının sonunu bulur. Geçen sene, 2022 yılı asgari ücret rakamı 15 Aralık’ta, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanmıştı.
Hürriyet'ten Noyan Doğan yazısına; Yeni asgari ücretle ilgili farklı farklı senaryolar var. Mesela Türk-İş’in kırmızı çizgisi 7.785 lira; bunun altında bir rakamla masaya oturmayacağını açıkladı. Hakeza diğer sendikalar da bu rakamın üzerinin konuşulacağını söylüyor.
Bunların dışında da 9 bin, 11 bin; hatta 13 bin rakamları da telaffuz ediliyor. Açıkçası, asgari ücret konusunda yazmak, tahminlerde bulunmak en zor yazılardan biridir. Neden derseniz; asgari ücret doğrudan 9 milyona yakın çalışanı ve dolaylı olarak da aileleri ile birlikte 27 milyon kişiyi ilgilendiriyor. Hal böyle olunca da ne tahminde bulunursanız bulunun, asgari ücretli çalışana az gelecektir. Tahminlere geçmeden önce kısa bir analiz yapalım.
2022’DE YÜZDE 80 ZAM YAPILDI
Geçmiş yıllarda asgari ücret sene başında ve bir kere olarak belirlenirken, 2022 yılında ilk defa ocak ve temmuz ayları olmak üzere iki defa belirlendi. 2021’de net 2.825 lira olan asgari ücret 2022’nin ocak ayında yüzde 50 artırılarak 4.253 liraya çıkartıldı. Temmuz ayında ise yüzde 30 artış yapılarak net ücret 5.500 lira yükseltildi. Yani, 2022 yılında asgari ücrete yüzde 80 oranında, bir anlamda da yıllık enflasyon kadar zam yapılmış oldu. Bugün asgari ücretin brütü 6.471 lira ve işverene maliyeti ile birlikte bu tutar 7.603 lira ediyor. Atlamamak gerekiyor, 2022 yılında asgari ücret konusunda bir şey daha yapıldı; asgari ücret vergi dışı bırakıldı. Bu sayede de kamu çalışanıyla, işçisiyle çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançları vergiden muaf tutuldu.
Asgari ücretin belirlenmesinde önemli kriter olan enflasyonda 2023 beklentisi nedir? Nitekim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, asgari ücreti belirlerken emekçileri enflasyona ezdirmeyeceklerini, enflasyonun tahribatını ortadan kaldıracak bir düzenleme yapacaklarını açıklamıştı. Gerek Cumhurbaşkanlığı 2023 yılı Programı’nda gerek Merkez Bankası’nın tahminlerinde de 2023 sonu enflasyon tahminleri yüzde 23-24 arasında değişiyor.
‘Senin tahminin nedir?’ diye soracak olursanız; şöyle anlatayım. Net rakamlardan bahsedeceğim, yani çalışanın eline geçecek olan ücretten. 2023 enflasyon tahminine göre, yüzde 25 zam yapılırsa, asgari ücret 6.875 liraya çıkacaktır.
Ben bu senaryonun olmayacağına eminim. Asgari ücrete yüzde 35 zam yapılırsa 7.425 liraya, yüzde 40 zam yapılırsa 7.700 liraya, yüzde 45 zam yapılırsa 7.975 liraya ve yüzde 50 zam yapılırsa 8.250 liraya çıkar. Yüzde 50 zamlı asgari ücretin brütü de 10 bin lirayı bulur. Benim tahminim asgari ücrete yüzde 50’ye yakın bir zam yapılacağı ve 8.000 liraya çıkartılacağı yönünde. Ama bir ‘ancak’ diyeceğim, çünkü 2023’te seçim öncesi asgari ücrette yeni uyarlamaya yani, artışa gidileceğini de tahmin ediyorum.
Şunu da gözardı etmemek lazım, asgari ücretin iki etkisi olacak. Birincisi; askerlik ve doğum borçlanmasından yaşlılık aylığına, genel sağlık sigortası priminden işsizlik maaşına, isteğe bağlı sigortalılığa ödenecek primlere kadar her alanı etkileyecek ve artışlara neden olacaktır.
İkincisi, Vedat Bilgin’in de belirttiği gibi asgari ücret artışı, reel ve nominal ücretlerin yeniden ayarlanmasını getirecektir. Bu satırları yazarken insan kaynakları ve yönetim danışmanlığı şirketi Mercer’in, ‘2023 Ücret ve Yan Haklar Araştırması’ elime geçti.
Farklı sektörlerden, toplam 489 firmanın katıldığı araştırmanın sonuçlarına göre şirketler; 2023 yılı için ücret artışını ortalama yüzde 61 olarak planlıyor. 2023’te firmaların yüzde 53’ü yılda bir kez, yüzde 42’si iki kez ve yüzde 5’i ise üç ve üzerinde zam yapmayı hedefliyor.
Asgari ücret zammı ile ilgili son dakika gelişmesi yaşanıyor. TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun ilk toplantısının 7 Aralık'ta yapılacağını vurguladı. Atalay asgari ücret görüşmeleri öncesi TÜRK-İŞ'in kırmızı çizgisini açıkladı.
Asgari ücret zammı için geri sayıma geçildi. Milyonların heyecanla beklediği pazarlık görüşmeleri başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, dün Türk-İş Başkanı Atalay ve TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol ile bir araya geldi. Böylece asgari ücrette ilk adıma atılmış oldu. Peki işçi kesiminin asgari ücretten beklentisi ne? İşte detaylar...
Asgari ücrette ilk toplantı 7 Aralık'ta, ikinci toplantı ise 14 Aralık'ta yapılacak.
"7 BİN 785 LİRA KIRMIZI ÇİZGİ"
Hükümet kanadı ve işveren temsilcileriyle bir uzlaşı halinde süreci ilerletmek istediklerini söyleyen Atalay, 7 bin 785 liranın altındaki rakamı kabul etmeyeceklerini belirtti. "Kırmızı çizgi bu onun üzerine çıkmak gerekiyor" dedi.
Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, asgari ücretin en düşük 7 bin 785 lira olması gerektiğini belirterek, "Bu rakam kırmızı çizgi. Bu rakamın altında bir konuyla ilgili masada olmayız" dedi.
Atalay sözlerine şöyle devam etti: "7 bin 785 liranın altındaki bir rakamı kabul etmemiz sıfır, kırmızı çizgimiz. Bu miktarın üzerine çıkmamız lazım. Gıda da artış yüzde 138. Neyin ne olduğunu biz A'dan Z'ye biliyoruz. Bunlar göz önünde bulundurulmalı ve öyle bir rakam bize getirilmeli"
"ASGARİ ÜCRET KADAR ÖNEMLİ SORUNLAR VAR"
Atalay, "İnsan odaklı bir çalışma olması lazım. Sendikalar, STK’lar, işverenler insan odaklı bir çalışma yapmak mecburiyetinde" dedi.
Gündemde işçinin birçok sorunu olduğunu ifade eden Atalay, "EYT var bizim sorunumuz, geçici işçi var bizim sorunumuz, vergi var bizim sorunumuz, iş kazaları var bizim sorunumuz. Bunlar asgari ücret kadar önemli sorunlar" şeklinde konuştu.
GELİR VERGİSİ
Gelir vergisi sisteminde düzenlenme yapılması gerektiğini ifade eden Atalay, "Biz geçmişte aralık ayının sonunda giriyorduk yüzde 27’ye, şimdi haziran ayının başında giriyoruz. Bu, adil bir sistem değil. Sürdürülebilir bir şey değil" açıklamasını yaptı.
Asgari ücret ile ilgili son gelişmeleri aktaran CNN Türk Muhabiri Ahmet Türkeş şu ifadeleri kullandı:
“Yeni asgari ücret ne kadar olacak? Milyonlarca kişinin cevap aradığı soru bu, aralık ayında netleşecek. İlk toplantı 7 Aralık’ta yapılacak ama geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev sahipliğinde görüşme takvimini belirleyen bir toplantı yapılmıştı. O toplantıda 7 Aralık ve 14 Aralık tarihleri açıklandı.
Tabi bu toplantılar yapıldıktan sonra birkaç toplantının daha yapılması bekleniyor. Henüz net bir rakam ifade edilmiş değil ancak dikkat çeken açıklamalar var.
Bakan Bilgin, "Çalışanları enflasyona ezdirmeyeceğiz" dedi. TİSK, "Elimizi taşın altına koyacağız" dedi. TÜRK İŞ Başkanı Atalay, "7 bin 785 lira kırmızı çizgimiz" dedi. Peki senaryolar neler?
İŞTE ASGARİ ÜCRETTE TÜM SENARYOLAR!
Mevcutta asgari ücret 5 bin 500 lira, tüm görüşmelerin ardından rakam ortaya çıkacak. Eğer 5 bin 500 lira olan asgari ücrete yüzde 10 zam yapılırsa, 6 bin 50 lira, yüzde 20 zam 6 bin 600’e, yüzde 30 zam 7 bin 150 liraya çıkaracak. Yüzde 40 zam ile 7 bin 700 liraya, yüzde 50’lik zam ile 8 bin 250 liraya çıkacağını söyleyebiliriz.
Öte yandan asgari ücret, memur ve emekli maaşları ile ilgili beklentilerini paylaşan Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
ENFLASYON RAKAMI ASGARİ ÜCRETİ NASIL ETKİLER?
“Enflasyon asgari ücreti belirlemede temel unsur olarak değerlendiriliyordu ama bu yılbaşı ve bundan sonra enflasyonun etkisi yine belirleyici ama daha çok bunun etkisi düşük olmuş olacak. Asgari ücrette enflasyonun her seferinde 5 veya 8 puan üstünde bir rakam belirlendiğini tespit ettik. 2022 yılının ilk 6 ayında bir zam alınmıştı.
Şu anda asgari ücret 4 bin 253 liradan 5 bin 500 liraya yükseldi. Yarın sabah saat 10.00’da kasım ayı enflasyonu daha sonra aralık ayı açıklanacak. Kasım ve aralık ayının 3’er puan üzerinden olması durumunda toplam rakam yüzde 16-17'lere gelmiş olacak.
