Amerikan piyasaları dün tarihinin en ilginç günlerinden birini yaşadı. Açılıştan sonra Avrupa'daki gerginlik nedeniyle yüzde 2 civarında düşüş yaşayan borsalarda aniden düşen bir işlem tüm piyasayı paniğe sürükledi.
Bir trader'ın "milyon" dolarlık bir işlemi yanlışlıkla bilgisayara "milyar" dolar olarak girmesinin ardından piyasada bir anda panik başladı.
Herkes bunun Avrupa'dan alınan bir haber nedeniyle başlayan gerçek bir satış dalgası olduğunu sanarak fiyata bakmadan satışa geçti. Dow Jones Endeksi bir anda yüzde 8.5 kayba uğrarken, Nasdaq borsasındaki kayıp yüzde 9'u buldu,
Yanlış işlemin yapıldığı dünyanın en büyük perakende üreticilerinden Procter&Gamble'ın hisseleri bir anda yüzde 37 düştü.
Hatanın yapıldığı bir başka şirket olar yönetim danışmanlığı şirketi Accenture'ın hisseleri de birkaç dakika içinde 40 dolardan 1 dolara kadar eridi.
Piyasa oyuncuları, yanlış emir girişi yapan bu tür oyuncuları "fat finger" yani "tombul parmak" sendromu olarak adlandırıyor. Parmakları kalın olduğu için bilgisayar Klavyesinde istemediği tuşlara basan oyunculardan türetilen bu isim, Türkiye'de de birçok piyasa oyuncusunun başına gelmiş durumda.
Endekslerdeki satış emirlerinin girişiyle birlikte tüm piyasa oyuncuları satışa geçti. Ancak bu arada aylar önce verilmiş ve piyasa oyuncularının stop-loss seviyesi olarak niteledikleri emirler çalışmaya başladı.

Dow Jones yüzde şu kadar düşerse satışa geç şeklinde verilen önlem emirlerinin çalışmasıyla birlikte satışlar tüm piyasalarda hız kazandı. Hisse senetlerinden çıkan para altın ve 10 yıllık Amerikan tahvili gibi güvenli limanlara kaçtı. Altın fiyatı 1170 dolardan 1201 dolara kadar çıktı. Talep artınca ABD 10 yıllık tahvilinin faizi yüzde 3.25'e kadar düştü. Euro/dolar paritesi 1.28'lerden 1.26'lara kadar gevşedi.
Aynı saatlerde dolar TL karşısında bir anda 1.64 TL'ye kadar çıkınca, Türkiye'de de alarm zilleri çalmaya başladı. Birçok bankacı ve piyasa oyuncusu ne olduğunu anlayabilmek ve pozisyonlarını kapatabilmek için bankalarına koştu.
Olayın yanlış bir emir girişinden kaynaklandığı ise çok sonrasında anlaşıldı. Ancak bu yanlışın ortaya çıkmasına rağmen altın ve faizdeki hareket geri dönmedi.

OBAMA, BORSADAKİ TÜRBULANS İLE İLGİLİ BRİFİNG ALDI

ABD Başkanı Barack Obama, Wall Street"teki türbulans konusunda brifing aldı.
ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner ve Ulusal Ekonomi Konseyi başkanı Lawrence Summers ile borsa danışmanları Obama"ya borsadaki ani değer kaybı konusunda bilgi verdiler.
Obama, New York Menkul Kıymetler Borsası"nda hisselerin kısa sürede yüksek oranda değer kaybetmesi ve bir ara endeksin 1000 puan kadar (hisse senetlerinde yaklaşık yüzde 9 değer kaybı) düşmesine neden olan türbulans konusunda detaylı bilgi aldı.
Öte yandan, ABD Sermaye Piyasası Kurulu, ABD endekslerinde yaşanan sert düşüşleri hatalı bir işlemin tetiklemiş olabileceğine yönelik iddialar üzerine soruşturma başlattı.
Wall Street tarihinin en sert seans içi düşüşlerinden birinin yaşandığı olay, yüksek hızlı elektronik otomatik borsa işlemlerinin denetlenmesi konusuna da gündeme getirdi.
Hisse senedi piyasalarının yüzde 50"den fazlasının yapıldığı ABD"deki yüksek hızlı elektronik otomatik borsa işlemlerinin kontrolünde bazı zorluklar ortaya çıkabiliyor.
Wall Street"teki sert satışlar sırasında, genelde istikrarlı bir hisse olan Procter & Gamble hisseleri yüzde 37"lere kadar varan kayıplar yaşamıştı.
Teknik hata kaygıları nedeniyle bazı hisse senedi işlemlerinin iptal edileceği de belirtiliyor.
Önemli bir bankanın borsa simsarının 16 milyon dolarlık hisse satacakken, yanlışlıkla 16 milyar dolarlık hisse satış emri vermesinin düşüşün nedenleri arasında olduğu söylentileri de bulunuyor.
Dow Jones endeksi yüzde 3,20 oranındaki değer kaybıyla 10.520,32"den, Nasdaq Bileşik endeksi de yüzde 3,44 oranında kayıpla 2.319,64"den kapanmıştı.

Financial Times"ın internet sitesinden kriz anı diyalogları

"Bence P&G"de bir sorun var"
Financial Times gazetesinin internet sitesinde Alphaville adlı blog, gazete yazarlarının canlı yorumlarıyla borsalardaki çöküşü aktardı. İşte o diyaloglardan ilginç satır başları:
Paul Murphy: Canlı piyasalar acil oturumuna hoşgeldiniz.
Neill Hume: Neler oluyor?
PM: Bilmiyorum, bir toplantıya girmiştim, geldim ve Dow 10.000 puanın altındaydı.
NH: Anladım, bunun büyük bir şişman parmak hatası olduğu söyleniyor. Procter&Gamble"da programlanmış bir al-sat işlemi yanlış gitmiş.
PM: Kesinlikle P&G kaynaklı bir sorun var.
NH: Evet bu tetiklemiş olmalı.
PM: Yüzde 30 düştü. (P&G hisseleri)
Stacey Marie Ishmael: P&G dışında bir hedge fonun nakite döndüğü spekülasyonu var.
NH: Şuna bakın Dow en düşük 9869"u görmüş. İnanılmaz! Eğer bu bir “şişman parmak” ise niye tekrar yükselmedi?
NH: Euro 1.2570"te.
PM: Bir sürü isim geçiyor. İnsanlar sadece tahmin yürütüyor.
NH: “Birden fazla kaynağın verdiği bilgiye göre, bir işlemci, Dow"un altındaki Procter & Gamble hisseleri için milyon yazmak isterken “m” yerine “b” (billion - milyar) yazmış. CNBC"den Jim Cramer da satışların zirve yaptığı noktada yayın sırasında P&G hisselerinde şüpheli fiyat hareketlerine dikkat çekmişti.
Saat 14:00"den hemen sonra (TSİ 21:00) başlayan bu sert satışlar, Yunan parlamentosunun yeni kemer sıkma politikalarını onaylamasının Atina"da yeniden isyana neden olmasıyla birlikte Avrupa borç krizinin yayıldığı yönündeki kaygıları da artırdı.
"Citigroup suçlamayı reddetti"
Bankacılık analisti Dick Bove, CNBC.com"a yaptığı açıklamada, "İşin özü, Yunanistan"ın borçlarını ödeyemeyeceğini ilan edeceği beklentisi giderek kabul görüyor... Sokaklardaki isyanlar, borçların geri ödenme kararının Almanya, Fransa ve İsviçre"deki insanlar tarafından değil, Yunan halkı tarafından verileceğini gösterdi ve bu halk da borçları geri ödemeyecek" dedi.”
NH: Bakın işte... Bizim bildik Dick Bove. Bu arada Citigroup piyasadaki çöküşe sebep olduğu yönündeki söylentileri reddetti.
NH: P&G hisselerindeki hata Dow Jones zaten 600 puan aşağıdayken oldu.

Milliyet