Özlem AKARSU ÇELİK
Eski bir tiyatro eleştirmeni olan Aleksandr Minkin gazeteciliğe 1978'de Moskovskiy Komsomolets'te başladı. 90'lı yıllarda, Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Başbakan Yardımcısı Anatoli Çubays, bakanlar, komite başkanları ve cumhurbaşkanlığı yetkilileri hakkında yaptığı yolsuzluk haberleri büyük ses getirdi. 1994'te yılın gazetecisi ödülünü aldı. 1996'da Çeçen direnişçilerin komutanı Aslan Mashadov'un karargahına giren tek gazeteci oldu. İki kez suikasta uğradı. Saldırının birinde eşi hamileydi.
Sorumlular bulunmasa da Minkin uslanmadı. 'Ben sokaklarda zırhlı personel taşıyıcıları ve makineli tüfeklerle koşan bir devrim yanlısı değilim. Ülkemizde hukukun üstünlüğü olmasını istedim. Ama şimdilik şans yok' diyen Minkin, 2000'li yıllara 'Devlet Başkanına Mektuplar' adlı köşesiyle damga vurdu. Putin'e hitaben yazdığı sert yazılarını Dmitri Medvedev döneminde de sürdüren Minkin, Putin'in tekrar başkanlığa aday olmasını şöyle değerlendirdi, 'Cüzdan bir cepten bir cebe girdi, ama aynı adamın cebinde kaldı. İktidar her zaman Putin'deydi. Medvedev'in özgür olduğunu düşünenler de bunu anladı. Çocuklar; önceden göremediyseniz salaktınız. Yok gördüyseniz demek ki bize yalan söylüyordunuz!'
Gazeteci Minkin'i görmek isteyenler TRT Türk'te , Serhat Akça ve Irmak Gürcan Kerimoğlu'nun sorularını yanıtladığı, 'Dünyadan Haberdar' programını internetten izleyebilirler. Yakından tanımaktan büyük keyif duyduğum bu mütevazı gazeteci ne pahalı saat takıyordu ne de marka kıyafetiyle göze çarpıyordu. Sadece sözcükler ve cesaret... Onun sırrı buydu.
DEVLET BAŞKANINA MEKTUP 'KAYIP LİSTESİ'
İktidar, işine geldiği zaman, prestij istediğinde, bin yıllık Rusya'dan bahsediyor. Sorumluluktan kaçmak gerektiğinde ise genç demokrasiden. Biz sadece 20 yaşındayız. Genç Rusya! Kısa süre önce siz de 'Ben genç, liberal başkanım' demiştiniz. Bize bu genç liberali orta yaşlı KGB subayı atadı. KGB subayını ise bize Komünist Parti Merkezi Komitesi üyesi atadı... 1991-2010 arasında tam 42 milyon 502 bin 900 kişi ölmüş. Onlar için Yeltsin-Putin-Medvedev iktidarı ömür boyu sürmüş... Her yerde insanlar ölüyor. Ancak soru şu ki, onlar hayatlarının sonunda kendilerini mutlu mu hissediyorlar, kandırılmış mı? Çocuklarının ve torunlarının mutlu yaşayacağına inanarak mı gidiyorlar, yoksa, onlar için acı, endişe duyarak mı?
Öldürülen gazeteciler kara leke
UluslararasI Gazeteciler Federasyonu'nun 2009 raporuna göre son 15 yılda Rusya'da 150 gazeteci öldürüldü. Kimilerine göre bu sayı 300'ü geçiyor. Moskovskiy Komsomolets muabiri Dmitri Holodov, ordudaki yolsuzluk haberleri ve Savunma Bakanı Pavel Graçev'e yönelik sert eleştirileriyle tanınıyordu. 1994'te ofisine gönderilen ve içinde silah kaçakçılığıyla ilgili belgelerin olduğunu düşündüğü çantanın patlamasıyla hayatını kaybetti. Katliam aydınlatılamadı. Meslektaşının uğradığı saldırıyı şu sözlerle anlatıyor Minkin, 'Holodov'un patlamada yanan yüzü gözlerimin önünden hiç gitmiyor. 'Korkuyor musun?' sorusundan hoşlanmıyorum. Bu konuyu konuşmak yerine yazmayı tercih ediyorum.'
- Reklamlarla ayakta kalan bir basın kuruluşu ne kadar bağımsız olabilir?
Rusya'nın en eski gazetelerinden biri olan Moskovskiy Komsomolets'in özelliği de bu. Sahibi Pavel Gusev, aynı zamanda genel yayın yönetmeni. 2008 krizinden sonra reklam payımız azaldı. Gusev'in avcılık, otomobil, tiyatro rehberi gibi ekler üretmesi bizi kurtardı. Bir şekilde dayanmaya çalışıyoruz ama bunlar benim yaptığım işe hiçbir şekilde yansımıyor.
- Sadece siyasetçileri mi eleştiriyorsunuz? Reklamverenleri de yazabiliyor musunuz?
Kremlin bizi sevmiyor. İdeolojik saldırıda bulunuyor. Her reklam kampanyası döneminin başında, gazetemizin satıldığına dair haberler çıkarıyorlar. Gusev, 'Ben yaşadığım sürece bu gazete ayakta kalacak' diye açıklama yapsa da reklam verenler bundan etkileniyor. Ayrıca muhalif basın kuruluşlarına karşı öyle bir vergi savaşı başlatılıyor ki! Bunun birçok örneği var. Oğlumla Antalya'da beş yıldızlı bir otelde tatil yaptık. Rusça bilen personel yoktu. Hizmet korkunçtu. 'Beş Sahte Yıldız' adlı bir yazı yazdım. Reklam bölümümüz dehşet içinde geldi, 'Bunu basamayız. Tur firmaları bize iyi reklam veriyor' dedi. Genel yayın yönetmenimiz yayımlanmasına karar verdi ve reklamlarımızda azalma olmadı (gülüyor).
- Çok para teklif edilse başka yere gitmez misiniz?
10 ya da 15 kez 'çok büyük paralarla dergi ya da gazete çıkaracağız sen de katıl' diye teklif geldi. Bir yıl sonra bakıyorsun yoklar. Örneğin, İzvestia 90'lı yıllarda saygın bir gazeteydi. Moskova'nın merkezi sayılan Puşkin Meydanı'nda büyük bir binası vardı gazetenin. Paçavraya dönen bu berbat gazeteyi en son satın alan kişi çalışanların yarısını işten çıkardı. Gazeteyi Moskova dışına taşıdı. O değerli binayı satın aldı yani.
- Bizim televizyonlarımızda sürekli kavga var. Gazeteciler bile sürekli bağırıyorlar...
Bizde de aynı. Bir hafta önce 'Yıldızlar Basına Karşı' adlı bir programa davet edildim. 'Yıldızlar ve gazeteciler kim?' diye sordum. Yıldız dediklerinin hiçbirini tanımıyorum. Gazeteci diye saydıkları ise mesleğin yüz karası olan isimler. Aynı kelimeyle anılıyor olmamız sadece bir tesadüf.
- Sovyetler dönemi büyük baskı vardı; şimdi de öyle. Rusya doğru yolda ilerliyor mu?
Hayır. Sovyet dönemiyle kıyaslandığında özgürlüğün çok daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. İstediğimiz gibi başka ülkelere seyahat ediyoruz. Her tür kitabı okuyabiliyoruz. Ama... Biz aydınlar, ki bu yüksek öğrenim görmüş insanlar anlamına gelmez, şimdi her şeye ulaşsak da okur sayısı korkunç derecede azaldı. Birçok dergi çıkıyor. Bunlar aslında alışveriş kataloğu. Herkes sadece politik sistem değişmiş gibi düşünüyor. Oysa bu süre içinde halk değişti. Yeltsin, Putin ve Medvedev'in iktidarda olduğu 21 yılda 42 milyon insan öldü. 30-35 milyon insan doğdu ama okurlar ölmüş oldu. Doğanlar ise kullanıcılar. İnternet kullanıcıları. Dostoyevski okuyanlar, insanlar. Bilgisayarda kart oyunları oynayanlara ise tesadüfen insan deniyor.
ÖZLÜ YAZMAK İÇİN SİLİN
- 'Kısa ve öz' yazmakla ilgili sihriniz nedir?
Silmek... Bilgisayarda yazıldığı için belki metinler çok hızlı yazılıyor ve uzun oluyor. Ben kağıda yazarım. Üstünü çizdiğim her kelimeyi, cümleyi görür ona göre bir daha kısaltırım. Sadece anlamları bırakmaktır önemli olan.
akşam
