Dünyada uçak yapmakla aynı tehlike sınıfında... Ama yüzlerce mühendis bir uçağı yaparken, onun üretimi Türkiye’de merdivenaltı... Son bir yılda yaşanan lunapark kazalarında 10’a yakın çocuk ve yetişkinin hayatını kaybetmesi üretimdeki sıkıntı ve başıboşluğun boyutunu gözler önüne serdi. Lunaparklarda yaşanan kazaların büyük kısmının oyuncaklardaki koltuk kilitlerinden kaynaklanması dikkatleri standartlara çekti. Uzmanlar, koltuk kilit sistemlerinin hassas olduğunu ve ciddi Ar-Ge çalışmaları sonucunda geliştirildiğini söyleyerek, “Lunaparklarda kazaların büyük bölümü düşmeden kaynaklanıyor. Bu da koltukların ve güvenlik sistemlerinin standarda uymaması yüzünden” diyor.
AB’deki denetim bizde yok
Bir çok ülkeye lunapark oyuncakları satan Dal Lunapark firmasının sahibi Özcan Dal bu duruma tepki göstererek “Sadece bir emniyet kemerini 8 yıl Ar-Ge ile geliştiriyoruz. Oyuncaklarımızı dünyaya satıyoruz. Türkiye’de satamıyoruz” dedi. Türkiye’de lunaparklarda denetim yok denecek kadar az. Avrupa’da lunapark denetimlerinin devletin belirlediği mühendislik birimleri tarafından yapıldığını belirten sektör temsilcileri, “Bölgeler uzman bir mühendislik bürosuna verilmiş. İşletmeci oyuncağı aldıktan sonra hemen çalıştıramıyor.
Mühendislik bürosu gelip inceliyor, testleri ve ölçümleri yapıyor. ‘Uygundur’ belgesi alınırsa makine çalıştırılabiliyor. Ve sadece bir sezonluk belge veriliyor. Bir sonraki sezon yine test yapılıyor. Üstelik hem hapis hem de para cezası var” diyor. Türkiye’de ise sadece 3 yıl önce makine mühendislerine yetki verildi. İşletmecilerin, belediyeden lunapark ruhsatı alabilmeleri için önce Makine Mühendisleri Odası’na başvurmaları gerekiyor.
Uzmanlar, oyuncakların tehlikesinin kalkması için tıpkı uçaklarda olduğu gibi ‘G’ değerine göre üretilmesi gerektiğini vurguluyor. ‘G’ değeri ‘toplam ivmenin yerçekimi ivmesine bölünmesiyle ortaya çıkan değer’ demek. İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Zahit Mecitoğlu, oyuncakların röntgeninin çekilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
8 yılda geliştirdiğimiz ürünün bir günde sahtesi üretildi
Piyasada büyük bir başıboşluğun ve haksız rekabetin hâkim olduğunu belirten Özcan Dal, “50 liraya ürettiğimizi başka bir üretici 20 TL’ye satıyor. Çok kazanmayan lunapark işletmecisi de makineyi kalitesine ve güvenilirliğine değil fiyatına bakarak alıyor” diyor. Üniversitelerle yaptıkları 8 yıllık Ar-Ge ile kilitleme sistemi ürettiklerini belirten Dal, “Patenti aldık. Piyasaya çıkardığımız gibi kopyalamalar ve sahtecilik başladı. Bizim ürettiğimiz kilit sisteminin 25 koltuk için maliyeti 25 bin euro iken sahteleri 2500 euroya satılıyor” diyor.
