Kiradaki fahiş artış milyonlarca vatandaşın ortak sorunu oldu. Bu nedenle hükümet geçtiğimiz haziran ayında bir düzenleme ile konut kiralarına yüzde 25 zam sınırı getirdi. Ancak işyeri kira artışı kapsam dışında tutuldu. Kapsam dışında kalan işyeri için kiraya zam, sözleşme yenileme döneminde TÜFE 12 ay ortalamasına göre yapılıyor. Son açıklanan aralık ayı rakamlarına göre yıllık enflasyon yüzde 64.27, 12 aylık ortalama yüzde 72.31 oldu. Yani yasal zam oranı enflasyonu aştı. Üst sınır olarak kabul edilen bu oranın birçok işletme için altından kalkılamaz bir yük olduğunu belirten sektör temsilcileri, kimi mal sahiplerinin yasal kuralları da hiçe sayarak yüzde 200’ü aşan zam talep ettiklerini söyledi.
ZAM SINIRI ÖNERİSİHürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre; önce pandemi, şimdi de enflasyon şartları nedeniyle zorlanan esnafın bir de kira yükü ile mücadele ettiğini söyleyen Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Esnaf yasal bir düzenleme ile destek bekliyor. Gelin yükü paylaşalım ve konutta olduğu gibi işyerinde de kira artışına bir süreliğine zam sınırı getirelim. Bu yüzde 25 değil, yüzde 30 da olabilir. Aksi takdirde esnaf bu yükü kaldıramaz” diye konuştu.
İşyeri kiralamanın konuttan daha zor bir süreç olduğunu belirten Bendevi Palandöken, şöyle konuştu: “Bir esnaf, işyeri kiralamak için işine, sektörüne göre ciddi tadilat masrafı yapıyor. Sonra orada tutunmak için yıllarca emek veriyor. Aslında o dükkânın değerini artıran bir faktör de içindeki kiracı. Hal böyleyken birçok esnafın kaderi mal sahibinin iki dudağı arasında.
‘BUNA DUR DENİLSİN’Son açıklanan yasal artış yüzde 72. Bu dahi çok yüksekken, bunun da üzerine çıkanlar var. Esnafımız yüzde 100’ü aşan zam taleplerinden şikâyetçi. Artık buna dur denilmeli. Bir de 10 yılı aşan bir esnafa, eğer fahiş zammı kabul etmezse bu defa yasal hakkım diyerek, ‘dükkânı boşalt’ diyorlar. Yılların emeği heba oluyor. Zaman içinde esnaf kepenk indirdikçe, işyeri sahipleri de kiracı bulamaz hale gelecek. Enflasyonla mücadele edildiği, gıda fiyatlarının sabitlendiği bu dönemde esnaf için de bir adım atılmalı.”
TAHLİYE TALEBİ KONUTU AŞTIKira zamlarına gelen sınırlamadan ofis ve işyerlerinin faydalanamadığını belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, mal sahibi-kiracı anlaşmazlıklarının ciddi oranda arttığını söyledi. “Son aylarda konuttan daha çok işyeri için tahliye davası açılıyor” diyen Kiraz şöyle devam etti: “Konutta olduğu gibi işyerinde de beş yılı dolduran kiracı için kira tespit davası, 10 yılı geçenler için de tahliye davası açılıyor. İşyerinde mal sahibi tahliyeyi seçiyor. Çünkü kira tespit davalarında, hakim eski kiracıların hakkını korumak için eğer 10 yılı geçtiyse yüzde 20 ve üzerinde indirim yapabiliyor. İşte bu indirim riskini gören mal sahibi tahliye istiyor ve aynı yeri çok daha yüksek rakamla başkasına kiraya veriyor. İşyeri sahibi bir müşteri çevresi yaratmak için uzun yıllar emek veriyor. Yer değiştirirse müşteri kaybedeceği için çoğu zaman yasal oranın üzerinde zam talebini kabul etmek zorunda kalıyor.”
Son açıklanan rakamla yasal zam oranının yüzde 72 olduğunu hatırlatan Kiraz, “10 bin lira Kira ödeyen küçük bir dükkân sahibinin kirası, yasal artışla 17 bin 230 liraya çıkacak. 300 bin ödeyen büyük bir cadde mağazasının kirası ise yaklaşık 517 bin lira olacak. Bu, her kesim için ciddi bir yük. Üstelik eski işyeri kiracılarından yasal oran değil, yüzde 200’ü aşan zamlar talep ediliyor” diye konuştu.
ZAM SINIRLAMASI TEMMUZDA BİTİYOR
Konut kiraları için gelen yüzde 25’lik Zam sınırı, eğer ek bir düzenleme söz konusu olmazsa 1 Temmuz’da sona erecek. Bu tarihten sonra sözleşme yenileyenler, 12 aylık TÜFE ortalamasını dikkate alacak.
