Darbenin gölgesinde barış arayışı
15 Temmuz 1974’te Kıbrıs’ta Yunan cuntasının desteklediği darbe sonrası Türkiye, garantörlük hakkını kullanarak müdahale kararı aldı. 20 Temmuz sabahı başlayan ve “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla tarihe geçen harekât, Türk ve Kıbrıs Türk halkı için hayati bir adım oldu.
Başbakan Bülent Ecevit, 20 Temmuz 1974 sabahı saat 06.10'da şu açıklamayı yaptı:
"Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs’a indirme ve çıkarma hareketi başlamış bulunuyor. Allah; milletimize, bütün Kıbrıslılara ve insanlığa hayırlı etsin. Bu şekilde insanlığa ve barışa büyük bir hizmette bulunmuş olacağımıza inanıyoruz. Öyle umarım ki kuvvetlerimize ateş açılmaz ve kanlı bir çatışmaya yol açılmaz. Biz aslında savaş için değil, barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz.”
İki aşamalı harekât
Harekâtın birinci safhasında Girne kıyılarından adaya çıkan Mehmetçik, kısa sürede önemli stratejik noktaları ele geçirdi. Ancak ateşkes sonrası çatışmalar devam edince 14 Ağustos’ta ikinci harekât başlatıldı. 18 Ağustos’ta ateşkes sağlandı ve bugünkü sınırlar oluştu. Bu süreç sonunda 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi.
“Ayşe tatile çıksın”
Parola, dönemin Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Turan Güneş’in kızı Ayşe Güneş’ten geliyor. Türkiye, diplomatik yollardan sonuç alamayınca harekâtın başlatılması için bir parola belirledi. Turan Güneş, İngiltere’deki temaslar sonuçsuz kalınca Türkiye’ye dönerken Başbakan Bülent Ecevit'e şu cümleyi iletti: "Ayşe tatile çıksın."
Bu cümle, TSK’ya operasyon emrinin verildiği gizli mesajdı ve harekât başladı.