Ege Üniversitesinin 2017-2018 Akademik Eğitim Öğretim Yılı açılışına katılan Prof. Ortaylı, Recep Tayyip Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde bir İzmir ziyareti gerçekleştirirken ima ettiği ve o dönem büyük tartışmaya sebep olan 'Gavur İzmir' ifadesinin nereden geldiğiyle ilgili konuştu.
İzmir'in yerleşik nüfusunun çevre köy ve kasabalardan gelenler olduğunu belirten Ortaylı şu ifadeleri kullandı:
“Bunların şehrin iktisadi hayatı üzerinde dominant faktör olması düşünülemezdi. Girit, Bosna, Arnavutluk ve Bulgaristan'dan göçlerle gelen insanlar belki ilk anda bereketli toprakta Hıristiyan unsurun olmasına kızmış olabilirler. ‘Gavur İzmir’ lafı başkalarından çok onların koyduğu bir ad olabilir. ‘Gavur İzmir’ diyen adamlar kavga etmektense bu bereketli topraktan istifade etmeyi tercih etmişlerdir. Şehrin sanayi ve ticaretinde boy göstermişlerdir. Yunan işgali sırasında, Helenistik nüfus Yunan valisinin Levantenlerini tuttuğunu kendilerine fırsat vermediklerini söylerlerdi. İşgalin bittiği 9 Eylül günü arkada yangın geçiren ve o yangının niçin çıktığı belli olmadığı bir harabe kalmıştır. Batıda resmi görüş Türklerin şehri yaktığı manasındadır. İnsanlar, gelen Türkler niye yaksın, gidenler yaktı demektedir. Her halukarda İzmir Levanten tüccarlar ve Helenik tüccarlar arasındaki rekabeti verimli bir duruma ulaştırmadan hayattan çekilir bir durumdaydı. Onun yeniden dirilmesi İzmir İktisat Kongresi'nden beri bu devletin çok önemli uğraşlarından biri olmuştur. İzmir, Türkiye'nin bir müddet için en önemli ihracat limanı olmuştur, Türkiye sanayileştikten sonra da bu vasfını devam ettirmektedir. İthalat limanı olarak bu rolü birinci derecede tutamadığı çok açıktır."
