Kendinizi gündelik hayatta ya da iş hayatında sıklıkla yapmak istemediğiniz şeylere bile "evet" derken buluyorsanız; sırf karşı taraf kırılmasın diye isteklerini kabul ediyor ama ardından mutsuz oluyorsanız; hayır dediğinizde sevilmeyeceğinizi, reddedileceğinizi ve hatta terk edileceğinizi düşünüyorsanız; hayır diyemediğiniz için kendi ihtiyaçlarınıza vakit kalmıyorsa; "Hayır diyememek" sizin yaşam kalitenizi düşüren bir problem olarak hayatınızın orta yerinde demektir.
Neden hayır diyemiyoruz ?
Hayır diyememenizin altında yatan birçok sebep olabilir ve bu sebepler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Hayır diyememekte sıklıkla etkili olan faktörlerden biri çocukluktan gelen duygulardır. Örneğin, otoriter ailede büyüyen bir çocuk kurallara uyduğu, istenileni yaptığı sürece sevilir ve kabul edilir. Bu durum yetişkin yaşamına hayır diyememek olarak yansır. Diğer taraftan “hayır dersem onu incitirim, reddedilirim, kaybederim düşüncesi” bir başka etkendir. “Her zaman herkese yardımcı olmalıyım, o benden daha değerli onun ihtiyaçları hemen karşılanmalı” gibi yanlış inançlar hayır diyemeyen kişilerde sıklıkla görülmektedir. Diğer taraftan hayır diyemeyen kişilerin genellikle düşük özgüven ve öz değere sahip olduğu görülmektedir.
Hayır diyemediğimizde ne olur ?
Hayır olumsuz bir kelime, evet ise hem olumlu hem de yardım etmenin uyum sağlamanın neresi kötü, diye düşünebilirsiniz. Fakat yapmak istemediğimiz şeylere sıklıkla evet deyip, kendi sınırlarımızı belirleyemediğimizde işler o kadar da yolunda gitmemektedir. Öncelikle, hayır demek isterken evet dediğiniz kişiye karşı zamanla içinizde öfke ve kırgınlık birikir. Kendinizi bir şeyleri yapmak zorunda hissettiğiniz için benlik saygınız olumsuz etkilenir. Sürekli evet dediğinizde sanılanın aksine saygınlığınız azalır ve sürekli talep eden, suistimal eden bir çevreyle kalırsınız. Bu bilinen bir gerçektir ki, sınırları olmayan insanlar daha az değer görür.
Hayır demeye başlarken ?
Eğer bugüne kadar çevrenize karşı her konuda evet diyen bir insansanız, ilk hayırlarınızda çevrenizin tepkisine ve sınırlarınızı zorlamak için sizi denemelerine hazırlıklı olmalısınız. Çevreniz zamanla kararlılığınızı gördüğünde sizi olduğunuz gibi kabul edebileceklerdir. Yeni bir alışkanlık kazanmanın ve eski alışkanlığınızdan vazgeçmenin zaman aldığını unutmayın. Bu süreçte bazen istemeden söylediğiniz evetler devam edebilir. Hayır derken iletişim şekliniz dürüst, açık net ve kibar olmalıdır. Uzun açıklamalar yerine, ….. istediğini anlıyorum ama şu sebeple bunu şu an yapamam, diyebilirsiniz. Bazen anlık tekliflerde hızlı karar vermeniz gerekebilir ve ne cevap vereceğinizden emin olamayabilirsiniz. Böyle durumlarda yapabileceğiniz bir şey, düşünmek için zaman istemek ve ardından karar vermek. Diğer taraftan önceden bir hayır planı da hazırlayabilirsiniz. Bugüne kadar nelere evet demek zorunda hissettiniz, hangi konular sizin için kabul edilemez? Bu konularda önceden planınız olması karar vermeniz gereken durumda daha net konuşmanıza ve kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.
Sağlıkla kalın
Uzm. Psk. İrem Aydınlar