Türkiye Soma’ya yaşanan maden kazasıyla yasa boğulurken, Türkiye’de hala 49 bin maden işçisi yeraltında çalışmaya devam ediyor. Kömür ve linyit çıkaran 740 işletme çalışmalara devam ederken, bu madenlerde Soma’da yaşanan kazının tekrar etmemesi için gerekli önlemler alınmaya başladı mı? Tüm ülkeyi yasa boğan Soma faciası, Türkiye’de iş kazalarının nedenlerini ve önleme yollarını da yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar ise Soma’daki madenlerden daha kötü durumda olan işletmelerin bulunduğunu hızla gerekli adımların atılıp özel ekiplerin kurulması gerektiğine işaret etti.
Halandırması bile yok
Türkiye’de daha kötü durumda olan madenlerin bulunduğunu belirten İvme Yönetim Danışmanlık Genel Müdürü Fırat Şükrü Eker, “Türkiye’deki tüm madenlerin teknik altyapıları analiz edilmeli. Soma’daki madenden daha kötü durumda olan işletmeler olduğunu gözlemledik. Havalandırma sitemleri olmayan ve acil durumlara ilişkin gerekli standartları bulunmayan madenler var. Eğitimciler, danışmanlar, devlet görevlileri ve yurtdışından gelecek uzmanlarla özel ekipler oluşturulmalı. Maden maden incelemeler yapılmalı” diye konuştu.
Türkiye Maden Mühendisleri Odası (TMMOB) Başkanı Ayhan Yüksel, Türkiye’deki maden işletmelerinde yaşanan güvenlik sorunları için bir an önce harekete geçilmesi gerektiğinin altını çizerek, şöyle konuştu: “Her zaman öncelik madenlerde çalışan işçiler olmalı. Alınacak güvenlik önlemleri de uluslararası standartlarda sağlanmalı. Yoksa daha vahim olaylarla karşılaşılabilir. Soma’da kurtarma operasyonu bile tam anlamıyla doğru yapılamadı. Kurtarma ekipleri cesetleri battaniyelere sararak dışarı çıkardı. İşçilerin kurtarıldığı bölgeler işaretlenir künyeler, belirlenir” dedi.
Denetim kağıt üzerinde
Türkiye’deki madenlerin denetimsiz olarak faaliyet gösterdiğini vurgulayan Maden Mühendisleri Odası eski Başkanı ve iş güvenliği uzmanı Mehmet Torun, şu bilgileri verdi: “Türkiye’de eksik koşullarda çalışan patlamaya hazır durumda yüzlerce maden bulunuyor. Soma’daki madenden daha kötü durumda olanlar var. Kömür ocakları her an patlamaya hazır bir bomba gibi. Hemen projeler hazırlanmalı. Madenlerde kamusal denetim arttırılmalı. Tüm bu denetimler kağıt üzerinde kalmamalı. Göstermelik yapılmamalı. 8 bin maden işletme ruhsatı alınmış. Bu madenlerin hepsi denetlenmeli.”
Uzmanlara iş güvencesi
Şirketlerin yerine getirmesi gereken yükümlülükler ile beraber kamu etkisinin önemine de vurgu yapan Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aziz Çelik, “ Avrupa ’nın gelişmiş birçok ülkesinde Soma benzeri ölümlü kazaları yaşanmamasının en büyük nedeninin şirket sahiplerinin ‘vicdanı’ değil, devletlerin ve sendikaların ‘kontrol’ gücü olduğunu görüyoruz” dedi. Şirketlerde görev yapan iş güvenliği uzmanlarının iş güvencesinin bulunmaması nedeniyle patron aleyhine rapor yazamadığını da dile getiren Çelik, “İşten atılma endişesi yaşayan bir iş güvenlik uzmanı, işvereni zor durumda bırakacak bir rapor tutamıyor ya da üretimi durdurma kararı veremiyor. Oysa bu uzmanların iş güvencesi sağlanmalı. Açık suçlar dışında işten atılmalarına müsaade edilmemeli” diyor.
Milyar dolarlık cezalar
Bugüne kadar dünyadaki birçok dev şirket, büyük ölçekli iş kazalarındaki sorumluluğu nedeniyle milyar dolarları aşan cezalar ödedi. Bunlardan ilk akla geleni, ABD tarihindeki en büyük petrol sızıntısı olan “Deepwater Horizon” petrol sızıntısıydı. Meksika Körfezi’ndeki BP’ye ait petrol platformunda 20 Nisan 2010 tarihinde meydana gelen patlamada 11 işçi öldü ve 17 işçi yaralandı. BP petrol şirketi, davalılarla tazminat konusunda anlaştı. BP, zarar görenlere toplam 7.8 milyar dolar ödedi. Aynı şekilde ABD’nin Teksas eyaletinde West Fertilizer isimli gübre fabrikasında 17 Nisan 2013’te meydana gelen patlamada 15 kişi öldü, 160 kişi yaralandı. Facianın suni gübre yapımında kullanılan amonyum nitratın depolanmasıyla ilgili yeterli güvenlik önlemlerinin alınmaması nedeniyle yaşandığı ortaya çıktı. Şirket, işçi aileleri ve çevrede yaşayanlara 1 milyar doları aşan tazminat ödedi. 1984’te Hindistan’da Union Carbide şirketine ait tarım ilacı fabrikasındaki gaz sızıntısı ve Meksika’da akaryakıt şirketi Pemex’in santralindeki patlamalar sonucu yüzlerce işçi hayatını kaybetti. Her iki şirket, yatırımlarını aşan miktarlarda tazminat ödemeye mahkum oldu.
En tehlikelisi kaçak ocaklar
Türkiye’de en önemli sorunlardan birinin de kaçak maden ocakları olduğunun altını çizen Türkiye Maden Mühendisleri Odası (TMMOB) Başkanı Ayhan Yüksel, “Kaçak maden ocakları Türkiye için çok ciddi bir sorun haline gelmiştir. Özellikel Zonguldak bölgesindeki bu maden ocakları için tüm kurumlar harekete geçmeli. Bu maden ocakları ciddi tehlikeler barındırıyor” dedi.
