Çocuklar bizim en değerlilerimiz, geleceğimiz. Her anne baba çocuğunun sağlıklı olmasını, iyi bir eğitim almasını ve kendi ayakları üzerinde durabilen bir yetişkin olmasını ister. Elbette bu uzun bir yolculuk. Çocuğumuzu evde gözümüzden sakınırken dış dünyaya da hazırlamamız ve kendisini korumayı, gerektiğinde hayır demesini öğretmemiz gerekiyor. Çocuğun kendini koruyabilmesi içinse; kendi sınırlarının farkına varması, kendisi ile çevresi arasında sağlıklı sınırlar koyarak bu sınırları korumayı öğrenmesi gerek. Bu da en temel eğitimlerden biri olan mahremiyet eğitimi ile mümkün. Evde olduğumuz bu günler bu eğitim içinde bir fırsat olabilir. Bu nedenle bu haftaki konumuz, çocuklarda mahremiyet eğitimi.
Mahremiyet eğitimi anne baba tarafından yaşamın doğal akışı içinde verilir…
Değerli anne-babalar, 0-6 yaş döneminde çocuğun alması gereken temel eğitimlerden birisi de mahremiyet eğitimidir. Çocuğun bu eğitimi doğru şekilde almış olması; hem sağlıklı bir kişilik gelişimi için hem de çocuğumuza yönelebilecek duygusal ve fiziksel istismarı önlemek adına çok önemlidir. Mahremiyet eğitimi; çocukların kendisinin ve diğer insanların özel alanının farkına varması, günlük yaşam içerisinde kendi özel alanını koruyabilmesi ve kendisi ile çevresi arasında sağlıklı sınırlar koyması gibi konuları içerir. Hem zihinsel hem duygusal boyutu olan bu eğitim; anne baba tarafından, çocukta kaygı ve korku yaratmayacak şekilde yaşamın doğal akışı içinde verilmelidir.
Öncelikle ebeveynler çocuklarının kişisel sınırlarına saygı göstermelidir…
Mahremiyet eğitiminin temel amacı, çocukların erken dönemden itibaren kendi sınırlarını hissederek koruyabilmesi ve başkalarının sınırlarını tanıyıp saygı göstermesidir. Çocuklar; izinsiz olarak kendilerine belli bir mesafeden daha fazla yaklaşıldığında yani kişisel alanları ihlal edildiğinde rahatsız olmalı, duygu ve düşüncelerini özgürce ifade edebilmelidir. Ancak bu sınır bilinci kendiliğinden oluşmaz. Çocuğa nasihat vermek de yeterli ya da etkili değildir. “Parkta birisi seni çağırıp şeker vermek isterse alma, seni kaçırabilirler“ demeniz çocuğa mahremiyeti ya da kendini korumayı öğretmeyeceği gibi sadece korku yaratacaktır. Bu nedenle öncelikle ebeveynler, çocuklarının kişisel sınırlarına saygı göstermelidir. Çocuklar evde saygı gördükçe, mahremiyet bilinci yavaş yavaş gelişecektir.
Çocuğumuza mahremiyet eğitimini nasıl verebiliriz?
- Cinsel istismarı engellemek için çocuğun özel alanlarını, bu alanları koruması gerektiğini ve bu alanlara izinsiz dokunanların kötü bir şey yaptığını bilmesi çok önemlidir. Bu nedenle 3 yaş itibariyle çocuğa; göğüs, göbek ve kalça bölgeleri özel alan olarak tanıtılmalı ve bu alanları anne, baba ve doktor dışında kimsenin göremeyeceği anlatılmalıdır. Ayrıca bu alanlara birisi dokunmak isterse, dokunamazsın diyerek uzaklaşıp güvendiği kişilerden yardım istemesi gerektiği, çocuğun yaşına uygun bir dille anlatılmalıdır. Özel alanları tanımlarken oyuncaklardan ve kitaplardan yararlanılabilir. Bu eğitim çocuğa anne ve baba tarafından, evde çocuğun iletişime açık ve sakin olduğu bir zamanda verilmelidir.
- Çocukta “bedenim bana ait bilincini” oluşturabilmemiz için bedeniyle ilgili durumlarda mutlaka izin almalıyız. “Çok terlemişsin atletini değiştireyim mi? Saçını toplamamı ister misin?” şeklindeki sorular çok önemlidir.
- Çocuğunuzun fiziksel baskıya direnme gücünü geliştirmek için, çocuğun kaçma becerisini geliştirecek oyunlar oynanabilir (saklambaç, ebelemece). Çocuğu hareket edemeyecek kadar coşkuyla sevmek, sıkıştırmak, ısırmak gibi sevgi gösterilerinden kaçınılmalıdır.
- Çocuğunuz kendiliğinden gitmediği sürece “git amcanın kucağına sevsin seni, git teyzeyi öp bakalım üzülür yoksa” gibi ifadeler kullanarak istemediği bir şey için çocuğu yönlendirmeyin ve zorlamayın.
- Çocuğunuzun benlik saygısı oluşturabilmesi için öncelikle bir birey olarak siz çocuğunuza saygı duymalısınız. 2 yaşından itibaren çocukların ben bilinci gelişir, farkındalıkları artar. Bu dönemde artık öpmek istediğinizde çocuğunuza yaklaşıp “seni öpebilir miyim?” diye sormanız önemlidir. Kendi çocuğumu öperken niye izin alıyorum diyebilirsiniz. Bunu yaparsanız; öpmenin, dokunmanın, sarılmanın izin alınması gereken ve kendi isteğine bağlı bir eylem olduğunu daha kolay kavrayacaktır.
- Çocuğunuz istemediği bir şey olunca bağırıyorsa, ağlıyorsa “ bağırma, ağlama çok ayıp” gibi ifadeler kullanmayın ki gerektiği durumda bağırmaktan çekinmesin.
- Çocuğa hitap ederken kullandığınız dil çok önemlidir. Aşkım, hayatım, annecim gibi kelimeleri kullanmanız hem kimlik karmaşasına yol açar hem de başkaları tarafından çocuğa kullanılması halinde çocuk bunun uygunsuz olduğunu ayırt edemez.
- Üç yaşından itibaren çocuk yıkanırken çamaşırıyla yıkanmalı ve özel alanı koruması gerektiği öğretilmelidir.
- İki yaşından itibaren anne babalar çocuğun yanında giyinip soyunmamalı, çocuk evde çıplak gezdirilmemeli, birlikte uyunmamalı ve çocuklar kesinlikle dudaktan öpülmemelidir.
- Üç yaşından itibaren anne babanın odasının kapısı kapalı ise çalarak girmesi gerektiği öğretilmeli, aynı şekilde çocuğun odasına da izin alarak girilmelidir. Çocuğun özel alanına, eşyalarına ve bu eşyaları kullanma tercihine saygı gösterilmeli, eşyalarını almak için izin istenmelidir.
- Çocuk başkasının yanında giydirilmemeli, altı değişirken başka odaya götürülmelidir. Yine 18 ay itibariyle altı değiştirilirken çok oyalanmamak, fazla bakmamak ve bunu çocuğa hissettirmek de mahremiyet bilincini destekleyecektir.
- Tuvalet eğitimi verilirken; tuvalette yalnız olunması gerektiği ve başkalarının görmeyeceği şekilde tuvaleti yapmak gerektiği öğretilmelidir. Lazımlık kullanılacaksa kesinlikle ortak alanda değil banyo veya tuvalette durmalıdır.
- Çocuklarınıza üç yaşından itibaren acil durumlarda aranması gereken numaraları, kendi numaranızı ve ev adresinizi ezberletmeniz önemlidir.
Sağlıkla ve umutla kalın.
