Ev fiyatları ve kira fiyatları ile ilgili son dakika gelişmeleri art arda yaşanırken, vatandaşlara bir şok da aidat fiyatlarından geldi. Yüzde 100’e kadar çıktı, kiracılardan büyük tepki geldi. İstanbul’un merkezi olmayan ilçelerinde dahi sitelerde 1+1’lerin aidatı 1000-1500 liraya çıktı, 2+1 dairelerde 2 bin liraya ulaştı. Şehrin merkezinde ise rakamlar birçok hanenin kira bütçesinden fazla. Peki aidatlar nasıl belirleniyor? Yüksek zamlara itiraz hakkımız var mı? Hangi giderler kiracıdan, hangileri ev sahibinden istenir? İşte aidat hakkında bilinmesi gerekenler...Artan konut fiyatları ve kiralar nedeniyle zorlanan vatandaş yeni yılda aidat zamları ile bir şok daha yaşadı. Ortalama yüzde 50-70 bandında olan, aidatlar yüzde 100’e kadar çıktı. Hürriyet gazetesinden Gülistan Alagöz’ün haberinde fahiş aidata karşı 10 öneri sıralandı: 1- Ev alacak ya da kiralayacaksanız mutlaka aidat konusunda önceden bilgi edinin. Kiralık ev fiyatlarının cep yaktığı bu dönemde, kimilerimiz 500-1000 lira fark için tercihini değiştiriyor. Taşındıktan sonra görüyor ki, kirada sağlanan avantaj yüksek aidatla yok oluyor. 2- Ev alırken de kiralarken de ‘yönetim planı’ okunmalı. Çünkü planda nasıl aidat toplanacağı belirtilir. Örneğin; ‘Her konut aidatı eşit paylaşır’ ifadesi varsa, 1+1 dairede yaşayanla, 3+1 dairede yaşayan aynı ödemeyi yapmak zorunda kalabilir. Ayrıca sitelerde sunulan imkânlar da size ipucu verecektir. Geniş sosyal tesis, (havuz, hamam, spor salonu), büyük peyzaj alanı, 3-4 farklı giriş kapısı gibi faktörler personel sayısının fazla, giderlerin yüksek olacağını gösterir. Üstelik bu tip sitelerin çoğunda aidata ek olarak, ortak alanların su ve ısınması için ayrıca fatura geldiği de unutulmamalı. İTİRAZ HAKKINIZ VAR3- Birçok kişi aidat zamlarını gelen mesaj veya maille öğreniyor. Oysa bu zamlar genel kurullarda belirleniyor. Bu nedenle ev sahiplerinin genel kurula katılması önemli. Kiracılar ise ancak ev sahibinin vekâletiyle katılabiliyor, aksi takdirde böyle bir hakkı yok. Genel kurula katılmadığınız zaman olabilecekleri şu örnekle özetleyelim; 600 konutluk bir sitede yaşıyorsunuz. İlk genel kurula 301 temsilci katılmak zorunda. Genelde katılım düşük olduğu için çoğunluk sağlanamıyor. Bu defa ikinci kurul yapılıyor ve çoğunluk şartı aranmıyor. 600 kişilik sitede toplantıya 60 kişi katıldığında, katılanların çoğunluğu (31 kişi) site yönetimine ve aidatlara karar verebiliyor. 4- Toplantı yapıldı ve karar alındı. Bu kararlara itiraz hakkınız var. Alınan karar sonrası genel kurula katılmayanlar toplantı tarihinden sonra 6 ay, katılanlar 1 ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açabilir. Eğer yolsuzluk, usulsüzlük olduğunu düşünülüyorsanız, dava açabilirsiniz. 5- Usulsüzlük yapıldığını düşünmüyor, ancak artış oranına itiraz etmek istiyorsanız bu defa olağanüstü genel kurul talebinde bulunmalısınız. 1/3 malik bir araya gelip, tasarruf tedbirlerini masaya yatırabilir. Alınan bazı hizmetlerden vazgeçilmesi, profesyonel yönetim şirketi yerine sitenin maliklerce yönetimi gündeme gelebilir. HER GİDER KİRACIDAN TALEP EDİLEMEZ 6- Ev sahipleri ve kiracıların bilmesi gereken en önemli detay da şu: Site ya da apartmanda bazı giderlerden ev sahipleri, bazılarından ise kiracılar sorumludur. Giderler işletme giderleri ve yatırım bütçesi olarak ikiye ayrılır. Sitede çalışanın maaşı, ortak alan faturaları gibi kullanımdan kaynaklı işletme kalemlerinden kiracı sorumludur. Ancak demirbaş kalacak kalemler kiracıdan değil, ev Sahibinden istenir. Mesela asansör tamamen değişecekse, binaya yalıtım yapılacaksa bunu mülk sahibi karşılar. Apartman görevlisinin maaşı kiracının sorumluluğunda olsa da, kıdem ihbar tazminatını mülk sahibi öder. 7- Büyük konut projelerinde yaşanan bir diğer sorun ise boş evler. Kimi yönetim şirketleri evler kullanılmadığı için bunlardan aidat alınmayacağını düşünse de bu doğru değil. Bu evlerin sahipleri de aidat ödemek zorundadır. Onların payına düşen giderler diğer maliklere yansıtılamaz. AİDAT KİRAYI GEÇEMEZ8- Sitede oturan biri, ben havuza girmiyorum diyerek bu gideri ret edemez, ya da giriş katta oturan asansör bakımından muaf olmaz. Ancak sonradan yapılan, lüks veya bazı maliklerin kullanımına özel gidere katılmak zorunlu olmaz. Örneğin site içerisinde bakıcılı bir bebek-çocuk bakım odası yapılmak istenmesi halinde, çocuğu olmayan kat maliklerinin bu gidere katılması zorunlu değil. Ayrıca son dönemde bazı sitelerde maliklere seçenek de sunulması dikkat çekiyor. Mesela sosyal tesis ayrı tutuluyor, burayı kullanan ile kullanmayan farklı ödeme yapıyor. Artan aidatlar nedeniyle birçok site sakini bu modelin gelmesini istiyor. 9- Kiracılar için kritik bir konu da şu: Aidat bedeli kirayı geçemez. Örneğin 1+1 daire için 2 bin lira ödeyen kiracı, 2 bin 500 lira aidat ödemek zorunda değil. Aradaki farkı mal sahibi öder. 10- Aidatını ödemeyenler hakkında dava açabileceği gibi icra takibi yapılması da mümkün. Ödenmeyen aidatlar için aylık yüzde 5 gecikme tazminatı alınır.