8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup da daha sonra çıkarılan yasalar nedeniyle emeklilik süresi uzayanlara emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) deniyor. Bu kapsamdaki kişilerin emekli olmasını sağlayacak yasal düzenlemede sona gelindi. Yasa taslağı bu ay bitmeden Meclis gündemine gelecek. Yani yeni yıldan itibaren EYT mağduriyeti son bulacak. Milyonlarca kişiye emeklilik kapısı açacak düzenleme sonrasında iş hayatında da önemli değişiklikler olacak. Emeklilik hakkı elde edenlerin bazıları çalışmayı sürdürmeyi planlıyor. Bu durumda bazı prosedürler devreye girecek.
ÇIKIŞ YAPILMASI GEREKİYOR
Öncelikle emekli maaşı bağlatabilmek için kişinin işten ayrılması ve SGK’ya yazılı istekte bulunması gerekiyor. İşten ayrılmadan önce ise SGK’dan ‘emekli olabilir’ yazısı alınacak ve işverene verilecek. Daha sonra kıdem ve tüm haklar alınarak işle ilişik kesilecek. Ardından SGK’ya emeklilik dilekçesi verilecek. Eğer çalışan işine devam edecekse bir iki gün sonra işveren SGK’ya destek primine tabi olarak işe giriş bildirgesi verecek. Bu durumda çalışmasına destek primine tabi olarak devam edecek. Destek primi emeklinin maşında bir azalmaya neden olmuyor. Aksine emekli EYT’li hem emekli aylığını alıyor, hem de çalıştığı işyerinden ücretini alıyor.
İKİ FARKLI SEÇENEK SÖZ KONUSU
Emekli maaşı alıp ister başkasının yanında isterseniz kendi adınıza çalışmaya devam edebilirsiniz. ‘Maaşım kesilecek mi?’ en çok sorulan soru. Bu durum emekli olduğunuz ve yeniden çalışmaya başladığınız sigortalılık statüsüne göre değişiyor. 4A’lı yani SSK’lının önünde 2 seçenek bulunuyor:
1- Aylığını kestirerek çalışmaya devam etmek. Bu durumda kişi normal sigortalı gibi çalışıyor. Emekli olduğunda çalışmaya başlamadan önce alınan aylık, çalışılan dönemin primlerine göre güncelleniyor. Emeklilikten sonraki çalışmalar maaşa ekleniyor.
2- Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne (SGDP) tabi olarak çalışmak. Bu şekilde çalışmaya devam edenler emekli aylıkları kesilmeksizin çalışabilmekte, yalnızca işveren tarafından aldıkları ücretten yüzde 7.5 oranında SGDP kesiliyor. Emekli maaşında azalma olmuyor. Çalışma ücretinde çok az bir düşüş söz konusu.
ESNAFTA KESİNTİ KALKTI
Bağkur’dan emekli olanlardan 1 Nisan 2016 tarihine kadar yüzde 10 oranında destek primi kesilmekteydi. Ancak bu tarihten sonra kesinti kaldırıldı. Bu kişiler aylıkları kesilmeden ticari faaliyete devam edebiliyor. Kendi adına tarımsal faaliyette bulunanlardan, işçi olarak ya da devlet memuru olarak çalışıp emekli olduktan sonra kendi işini kuranlardan, eğitim kurumlarında ücret karşılığı ders verenlerden, vakıf üniversitelerinde görev alanlardan da SGDP kesintisi yapılmıyor.
KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI
Kıdemini alıp tekrar işe başlayan kişi, normal çalışanın haklarına sahip oluyor. Örneğin; çalışan 20 yıl aynı işyerinde çalışıp kıdem tazminatını alarak emekli olan ve emekli olduktan sonra yeniden aynı işyerinde çalışmaya devam eden kişi, 5 yıl daha çalışmışsa ikinci kez kıdem tazminatını hak ettiğinde (emekli çalışan kıdem tazminatı almak için ya işveren haksız yere işine son verecek ya da emekli haklı bir nedenle iş akdini feshedecek) yalnızca 5 yıllık süre üzerinden kıdem tazminatı hesaplanıyor. İş Kanunu’nda emekli çalışanların hakları kısıtlanmıyor. Emekli işçiler, haklı bir gerekçe olmadan işten atıldıklarında ihbar tazminatı da alabiliyor.
İŞVERENE 5 PUAN PRİM İNDİRİMİ
Emeklilikte yaşa yakılanlar (EYT) düzenlemesinde, emekli olacak EYT’lilerin normal çalışana göre primlerinin 5 puan yükseleceğine dikkat çeken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz” demişti. Yani burada işverenin yükünü azaltacak önemli bir düzenleme de yapılacak. Asgari ücretlinin işverene toplam maliyeti 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirasını brüt asgari ücret, 1.003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor. Asgari ücretli emekli işçinin işverene maliyeti ise 8 bin 56 lira 40 kuruş. 5 puanlık indirim sonrası maliyet 7 bin 732 lira 85 kuruşa düşecek. İşverenin prim yükü yüzde 24.5’ten 5 puan indirimden sonra yüzde 19.5’a gerileyecek. Yeni durumda SGK işveren payı 1.261 lira 85 kuruşa inecek. Bir başka deyişle işverenin maliyetinde 323 lira 55 kuruş gibi bir düşüş söz konusu olacak.
