Geçenlerde cep telefonuma mesaj geldi. Mesajda diyor ki; “Ege Bölgesi’nin en meşhur develeri falanca deve güreşi arenasında kapışacak, vs.”. Devenin meşhuru tabiri hoşuma gitti. Sanatçının meşhuru olur da, siyasetçinin meşhuru olur da, tiyatrocunun meşhuru olur da, devenin meşhuru olmaz mı? Epeyce güldüm.
Deve güreşi bir Yörük geleneğidir. Güreşler toprak ya da çayırlık düzlüklerde yapılır. Ülkemizde ilk deve güreşi Germencik ilçemizin Hıdırbeyli mahallesinde 19.yy.da yapılmıştır. Güreşlerde ‘’Tülü’’ adı verilen erkek develer yarıştırılır. Güreşçi develer soy ağacına bağlı olarak seçilir. Dört farklı kategoride yapılan güreşlerde kaçan, bağıran ve yıkılan develer yenik sayılır. Güreşler için soğuk kış ayları tercih edilir. Develerin kızışıp güreşebilmesi için havaların soğuk olması gerekir. Aydın ve çevresi tarihsel olarak en fazla deve güreşinin yapıldığı alandır.
Deve güreşleri ile ilgili birçok dernekler ve federasyon vardır. Eskiden bu tür güreşler devecilerin kendilerini gösterebilmeleri, birbirleri ile olan ilişkilerini sürdürebilmeleri ve herhangi bir hayır amacı ile yapılıyordu. Eski deve güreşi afişlerinde ‘’ okul yararına, cami yararına, içme suyu yararına’’ gibi amaçlar görülüyordu. Şimdilerde ise bu güreşler çoğunlukla belediyeler öncülüğünde ve belediyelerin sponsorluğunda ‘’oy toplama’’ amaçlı yapılmakta. Kadın erkek, çoluk çocuk bu güreşlerin hatırı sayılır izleyici kitlesi vardır. Bu kitle özellikle seçim döneminde oldukça önemlidir. Bu durumu fark eden belediyeler bu fırsatı kaçırmamak için bu işe soyunmuşlardır.
Hayvan severler açısından bakarsak, bu güreşler hayvan haklarına aykırıdır. Develere kötü muamele yapılmakta ve yenilen develeri ‘’sucuk olma’’ tehlikesi beklemektedir. Birçok kez bu güreşlerin iptali için de müracaat ta bulunmuşlardır. Ama uzun süreli bir gelenek olması nedeniyle itirazları sonuçsuz kalmıştır. Bu güreşler çoğunlukla gösteri amaçlı yapıldığı için devamında bir sakınca yoktur. Ancak, eskisi gibi dernekler ya da federasyon tarafından organize edilmeli, güreşler oy toplama şovuna dönüşmemelidir. Elde edilen gelir ise hayır amaçlı kullanılmalıdır. Belediyeler katkı koyabilmeli ama sahiplenmemelidir. Belediyelere kültürel açıdan düşen başka görevler vardır.
Belediyeler yüzlerce bin lira harcayıp deve güreşi organizasyonu yapacaklarına yerleşim yerlerinde olmayan kültür merkezlerine ağırlık vermelidirler. Mesela Aydın BŞB Efeler ilçesine Kongre ve Kültür Merkezi yapabilir. Efeler’de böyle bir merkez yok. Dışarıdan bir sanatçı geldiğinde, ya da bir konser etkinliği yapılmak istendiğinde, yerel sanat etkinlikleri yapılmak istendiğinde, siyasi parti veya başka kuruluşların kongrelerinin yapılabileceği bir yer yok. Sıkıntıyı bilmeyen yok. Ama bir şey yapan da yok. Üniversitenin salonları var, onları da kiralamak oldukça zor ve yeterli olmuyor. Siyasi partiler, uygun olmayan spor salonlarında ya da tiyatro salonlarında kongre yapıyor. Sanatsal etkinlikler için şöyle birkaç bin kişilik bir salon yok.
Bırakalım köfte, sucuk, rakı muhabbeti yapılan deve güreşleri dernekler tarafından yapılsın, belediyeler kendi görevlerini yapsınlar. Mesela Rusya’da herhangi bir yerleşim biriminin nüfusu 5.000 sayısını geçtiğinde kanunlar o yerleşim yerini yönetene kültür merkezi yapması için emir verir. Bizde neden olmuyor? Yerel yöneticilerin bunu sorgulaması lazım. Gerçek bir aydınlanma istiyorsak yapmalıyız da.
***
Çeştepe'ye dair...
Halk fakir, çaresiz, kimsesiz. Kente gelen doğalgazın kendilerine de gelmesini, ekmek satış noktasını, ulaşım için halk otobüsü seferlerinin konmasını, iş imkânlarının artırılmasını istiyorlar. Siyasetçilerin yalnız seçimlerde değil, her zaman gelmesini istiyorlar. Vatandaş bağırıyor; ‘’verilen sözler tutulsun, Cem evimizi istiyoruz. Ayırımsız, eşitlikçi ve güvenli bir hayat istiyoruz. Türkiye’de insan hakları ve demokrasi var mı?’’
Yorum sizin.