Okula başlama, çocuğun hayatındaki en önemli dönüm noktalarından biridir. Bu dönem hem ebeveynler hem de çocuklar için stresli geçebilmektedir. Okula uyum sürecinin sancısız, kolay ve çocuğun gelişimine uygun şekilde tamamlanması hem okul yaşamı hem de sonraki hayatı için son derece önemlidir. Bu nedenle bu dönemde yaşanabilecek sorunları önceden bilmek ve doğru yaklaşımlar konusunda bilgi sahibi olmak hem ebeveyne hem de çocuğa yardımcı olacaktır.

Özellikle okul öncesi dönemde ilk günler çocuk için oldukça endişe vericidir.  Okula yeni başlayan çocuğun alışması gereken birçok durum vardır. Anne babadan ayrılma, okul ortamının fiziksel farklılığı, diğer çocuklar, öğretmenler, evin esnek kurallarına karşı okulun kuralları, sorumluluklarını kendi başına yapabilme bunlardan başlıcalarıdır. Okul kavramıyla ilk kez karşılaşan ya da yeni bir okula başlayan çocuğun aklında birçok soru vardır. “Burada güvende olacak mıyım? Burayı sevecek miyim? Annem babam beni bırakıp gidecek mi? Burada yemek, tuvalet vb. ihtiyaçlarımı tek başıma nasıl karşılarım? Öğretmenim, arkadaşlarım beni sevecek mi? Okulda kaybolur muyum?”. Anne babasından yani güvenli alanından ayrılan çocuk, bu sorulara deneyimleriyle cevap bulana kadar kaygı yaşayacaktır.

Okula başlayan çocukların tepkileri birbirinden farklı olabilmektedir. Bazı çocuklar ilk günden istekli gelerek öyle devam ederler. Bazı çocuklar ise mizaç ve çevresel faktörlerin etkisiyle daha tepkiseldir. Okulun kapısından girmek, anneden ayrılmak istemezler. Diğer bazı çocuklar ise yaklaşık bir hafta okulu park gibi görerek başta istekli gelirler. Ancak kısa sürede okulun anlamını kavrayan çocuk anneden ayrılığa ilk günler sonrasında tepki göstererek gelmek istemeyebilir. Okula uyum sürecinde zorlanan çocuk ebeveynin beklemediği bazı davranışları sergileyebilir. Çocuğun okula gelmek istememesinde; evde küçük bir kardeşin oluşu, anneyle güvensiz bağlanma, anneye aşırı düşkünlük, ev ortamında sürekli gerginlik, aşırı koruyucu anne baba tutumu, mizaç özellikleri, oryantasyon sürecinin sağlıklı yönetilememesi gibi bir çok faktör etkili olabilir. Tüm bunlar başlangıç için normaldir. Peki çocuğunuzun okula uyum sürecini desteklemek için nelere dikkat etmelisiniz?

  1. Öncelikle her çocuğun uyum sürecinin birbirinden farklı olduğunu unutmayın.  Çocuğunuzun uyum sürecini okulunuzun rehberlik öğretmeniyle planlamak ve çocuğun ilerleyişine göre düzenleme yapmak önemlidir.
  2. Çocuğunuzun okula çok hazır olduğunu düşünseniz de ilk gün bir saat ikinci gün iki saat gibi süreyi çocuğa uygun şekilde uzatarak aşamalı olarak alıştırmak daha uygundur. İlk günden çocuğu okula tam gün bırakmak, okuldan sıkılmasına ve zorlanmasına neden olabilir. Bu nedenle mümkünse ebeveynler izin durumlarını çocuğun okula başlama zamanına göre planlamalıdır.
  3. Okula başlamadan bir süre önce, çocuğunuzu duygusal ve bilişsel olarak okul kavramına hazırlamaya başlamalısınız. Okula başlama ile ilgili kitaplar okuyabilir, oyunlarda yeri geldiğinde canlandırma yapabilirsiniz. Çocuğunuza okulu abartmadan ve doğru şekilde anlatmanız, okulda neler yaşayacağını önceden bilmesi açısından önemlidir.
  4. Uyum sürecinin sağlıklı tamamlanabilmesi için annenin de duygusal olarak ayrılığa hazır olması gerekir. Annenin kaygısını hisseden çocuk, okulun güvensiz bir yer olduğunu düşünecektir.
  5. Çocuğun daha az bağımlı olduğu ebeveyn tarafından okula getirilmesi süreci kolaylaştırır.
  6. Okula başlamadan önce okulunu gezmesini ve öğretmeniyle tanışmasını sağlayabilirsiniz. 
  7. Anne babanın ve aile büyüklerinin ortak tutumda olması, ebeveynlerden birinin “bırak istemiyorsa bugün geç gitsin/gitmesin” şeklinde söylemlerde bulunmaması önemlidir.
  8. Ayrılırken göz hizasına eğilin, hoşça kal deyin ve ne zaman alacağınızı belirterek güler yüzle ayrılın.
  9. Çocuğunuzu ne zaman alacağınızı somut bir şekilde belirtmelisiniz. Söz verdiğiniz zaman geldiğinde mutlaka okulda bulunun. Özellikle ilk günlerde ebeveynin geç kalmaması çocukta kaygı oluşmaması açısından önemlidir.
  10. Çocuğunuz okula başlamadan bir ay öncesinde düzenli bir rutini sağlamış olmanız (uyku, yemek vb.) önemlidir. Okula başlama sürecinde mümkün olduğunca çocuğun düzenini etkileyecek değişiklikler (ev, oda değişikliği, eve sürekli misafir gelmesi vb.) yapmayın.
  11. Çocuk okula gelmek istemediğinde sakin, sevecen ancak kararlı bir tutum sergileyerek okula gelmesini sağlayın. Durum hakkında okulu bilgilendirin.
  12. İlk haftalarda çocuğunuzda davranış değişiklikleri gözlemleyebilirsiniz. Etiketlemeyin, pekiştirmeyin. Bu davranışlar geçicidir.
  13. Okula gelmeden önce çocuğunuza tablet, televizyon gibi ayrılmak istemeyeceği ortamlar sunmayın. Mümkünse hazırlandıktan hemen sonra evden çıkmasını sağlayın.
  14. Uyum sorunları hafta başından hafta sonuna doğru azalma gösterirken 2 günlük tatilin ardından tekrar başa dönülebilir. Bu durum uzun tatiller sonrasında da gözlenebilir. Ebeveynin sabırlı ve kararlı tavrını sürdürmesi son derece önemlidir.

      Sağlıkla kalın, İyi haftalar.