Çocukların kendilerini ifade etmesinde en önemli araçlardan biri oyunken bir diğeri de resimdir.  Resim yaparken çocuk, kendini özgür ve sınırsız hisseder. Bu özgürlük çocuğun yaratıcılığına ve duygusal gelişimine katkıda bulunur. Diğer taraftan çocuk resim yaparken, el-göz koordinasyonu ve ince motor beceri gelişimi hızlanır. Resmin en önemli faydalarından biri de çocuğun sözel olarak ifade edemediği kaygı, korku gibi duygu durumlarını ya da travmatik bazı yaşantıları ifade etmesinde önemli bir araç olmasıdır. Yani çocuğun yaptığı resimler, çocuğun iç dünyasının bir yansımasıdır aynı zamanda. Çocuğun resmi ailelere de bir fikir verebilmekle birlikte en doğru değerlendirme alanda yetkili, resim analizi konusunda eğitim almış bir uzman tarafından yapılabilir. Resim analizi sırasında çocuğun kullandığı renklerden, çizgilerin boyutu, çizim yönü, çizdikleri, çizmedikleri ve çizim sırasına kadar çok kapsamlı bir değerlendirme yapılır. Yine çocuğun resim çizerken tutumu ve davranışları da değerlendirmede oldukça önemlidir.

Çocuğun çizdiği resimler dikkatle incelendiği zaman; çocuğun duyguları, gelişimi, çatışmaları ve ihtiyaçları hakkında birçok bilgi sağlayabilir. Aileler sıklıkla çocuklarının resimlerini gözlemler, kullandığı renkleri, çizdiği şekilleri izler. Hemen her konuda olduğu gibi çocuklar büyüdükçe yaptıkları resimlerde belirli bir gelişim izlemektedir. Bu gelişim basamakları hakkında doğru bilgi sahibi olmak, çocuğu doğru yönlendirmek ve yanlış müdahalelerin önüne geçmek adına önemlidir.

Karalama Dönemi (2-4 yaş): Çocuklar yaklaşık 18-20 aylık olduklarında kalemi kavrayabilir ve verilen kâğıda gelişigüzel karalamalar yapabilirler. Bu dönemde resimle tanışma oyun amaçlıdır ve merakla gerçekleşir. Çocuk tuttuğu kalemle kâğıdın üzerinde bir iz bıraktığını fark eder. Bu izler, çizgiler başlangıçta kontrolsüz ve anlamsızdır. Ancak bu eylem çocuk için bir keşif ve başarıdır. Başarı hissi devam etme isteğini getirir. Tekrarlanan eylem zamanla beceriye dönüşür.  3-4 yaş aralığı, şema öncesi döneme geçiş aşamasıdır. Çocuklar 4 yaşına doğru baş ve baştan çıkan kol ve bacaklardan oluşan insan resimleri çizebilir. Bu dönemde renkler bilinçsizce seçilir. Kâğıt gelişigüzel kullanılır.

Şema öncesi dönem (4-7 yaş): Karalama dönemi sonundaki düz çizgiler giderek insan figürüne dönmeye başlar. Çocuk zamanla kendi insan şemasını yaratır. 6 yaşında artık resme ayrıntılar eklenir. Kafada gözler ve burun olur, kollar kafa yerine gövdeden çıkmaya başlar. Bu dönemde resimler saydamdır. Örneğin evi çizerken eşyalarını çizebilir. Zemin çizgisi belirginleşmeye başlar.

Şematik dönem (7-9 yaş): Resimler daha belirgin ve ayrıntılıdır. Resimler daha gerçekçidir. Çocuğun ne anlatmak istediği ilk başta belli olur. Zemin çizgisi ve mekânsal ilişki vardır.

Gerçekçilik dönemi (9-12 yaş): Resimler daha ayrıntılıdır ve konusu vardır. Kız ve erkekler arası konu seçimleri farklılık gösterir. Resimleri beğenmeme ve hassasiyet görülebilir. Kız çocukları daha çok bebek ve elbise çizmeye yönelirken; erkeklerde uçak, araba çizimleri gözlenir.

Doğalcılık dönemi (12-14 yaş): Nesneler orantılı ve resimler perspektiftir. Renkleri en iyi şekilde kullanırlar.

Öneriler…

  • Çocuğun ilk dönemlerde bulutu pembe, güneşi mavi yapması son derece normaldir. Hayır, bak güneşi sarı boyamalısın demek, çocuğun hayal gücünün önüne bir engel çekecek, hevesini kıracaktır. Çocuk içinden geldiği gibi karalamalıdır. Özellikle karalama ve şema öncesi dönemde çocuk gerçeği değil hayalini yansıtmaktadır.
  • Resim tamamlanana kadar müdahale etmemek önemlidir. Çocuk resim çizerken kolunu unuttun, gözünü unuttun gibi yönlendirmeler yaparsanız motivasyonu düşecektir. Diğer taraftan çocuğun çizmediği bir uzuv ya da ayrıntı çocuğun iç dünyası hakkında önemli bir bilgi kaynağı olabilir.
  •  Resim tamamlandıktan sonra harika çizmişsin demek yerine resmine ilgi gösterip resimle ilgili sorular sormak çocuğu daha çok heveslendirecektir. Karalama dönemindeki bir çocuğun çizdiği, size anlamsız görülen bir daire için, “burada ne çizdin anlatır mısın?” dediğinizde çok şaşırtıcı cevaplar alabilirsiniz.
  • Size top ya da ev gibi görünen bir figür aslında başka bir şey olabilir. O yüzden çocukla resim hakkında konuşurken figürleri mutlaka onun isimlendirmesini bekleyin.
  • Tablet veriyoruz ama bizim kontrolümüzde, tablette de sürekli resim çiziyor, boyama yapıyor yanılgısına düşmeyin. Çocuğun elini kullanarak yaptığı resimle dokunarak dijital bir ekran üzerinde yaptığı resim bence karşılaştırılmamalı. Çocuğunuzun resim yapmasını istiyorsanız ona boya ve kâğıtlar verin.
  • Çocuğun çizdiği resimlerde sürekli şiddet içerikli ya da olumsuz şeyler olduğunu, devamlı koyu renkler tercih ettiğini fark ederseniz; çocuk 18-20 ayda hala kalemi kavrayamıyorsa ya da 5 yaşında hala karalama yapıyorsa mutlaka bir uzman değerlendirmesine başvurun.