CHP Aydın Milletvekilleri Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül ve Hüseyin Yıldız jeotermal elektrik santrallerinin Aydın’a verdiği zararlarla ilgili olarak verilen mücadelenin yanında yer aldılar. Birçok kez TBMM’de soru önergesi vererek ve verilen önergeler üzerinden söz alarak yapılan yanlışları ifade ettiler.
Neler yaptıklarına kısaca göz atalım.
CHP Aydın Milletvekilleri Süleyman Bülbül, Aydın’daki Jeotermal Enerji Santrallerinin ortaya çıkardığı kimyasallarla yeraltı sularını, Menderes’i ve havayı kirleten, insan sağlığına ciddi olumsuz etkileri hakkında 2018 yılı Ağustos ayında TBMM’ne soru önergesi sundu. Merak eden okurlarımız için soru önergesinin tam metnini dipnotta[1] okuyabilir.
CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül, Aydın genelinde ihaleye çıkan 64 jeotermal sahanın ihaleye açılması konusunda Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in yanıtlaması talebiyle 25.07.2019 tarihinde bir soru önergesi verdi.
Yine CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül, Aydın’ın Efeler ilçesi Kızılcaköy mahallesindeki jeotermal gerginliğinde yaşanan müdahale olayını 4.12.2018 tarihinde Meclis’e taşıdı.
Aydın’ın 16 ilçesini kapsayan ve 110 jeotermal saha çalışması için 5-8 Ağustos tarihleri arasında yapılacak ihale öncesi, çevreciler dün akşam saatlerinde basın açıklaması yaptı. Aydın Çevre ve Kültür Platformu (AYÇEP), Efeler Belediyesi ve Aydın Tabip Odası tarafından 2.8.2019 tarihinde ortaklaşa düzenlenen basın açıklamasına CHP Aydın Milletvekilleri Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül, Hüseyin Yıldız, Efeler Belediye Başkanı CHP’li Mehmet Fatih Atay katıldı.
CHP Aydın Milletvekilleri Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül ve Hüseyin Yıldız, Aydın’ın Efeler ilçesinde kokunun kaynağının araştırılması için 10.10.2019 tarihinde TBMM’de önerge verdi.
Cumhuriyet Halk Partisi Aydın Milletvekili Hüseyin Yıldız, 8.11.2018 tarihinde TBMM’de gerçekleştirilen Plan ve Bütçe Komisyonu Toplantısı’nda jeotermal sorununa değinerek
Bu konuda komisyon kurulmasını talep ederek, Aydın’da yaşanan sıkıntıyı TBMM’ne yansıttı.
CHP Aydın Milletvekili Hüseyin Yıldız da bu konuda duyarlılık göstererek sahaya kadar inerek mücadele etti. 30.08.2019 tarihinde, Aydın'ın Efeler ilçesinde Yılmazköy’de bir jeotermal firmasının mühürlenen kuyudan başka bir kuyuya enerji götürmek amacıyla DSİ sulama kanalının etrafından boru döşeme çalışması, çevrecilerin tepkisini çekmesi üzerine yaşanan olaylar sırasında Hüseyin Yıldız, jandarmayla birlikte firma görevlileriyle ve bölge halkı arasında yaşanan gerginliğin yatışmasını sağladı.
Bu konudaki duruşları nedeniyle CHP Aydın Milletvekillerine teşekkür ediyorum.
CHP Aydın Milletvekilleri Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül, Hüseyin Yıldız aşağıdaki soruları yöneltiyorum;
1)Germencik’te faaliyette olan 16 tane jeotermal elektrik santralinin, 31.03.2019 tarihi itibariyle 11 tanesinin “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” ve 8 tanesinin “Yapı Kullanma İzin Belgesi” olmadığı ve kuruldukları andan bu zamana kadar bu şekilde faaliyette oldukları 20.09.2019 tarihinde ortaya çıktı.
Germencik Belediye Başkanı Fuat Öndeş tarafından, 31.03.2019 tarihinde 16 tane jeotermal elektrik santralinden 8 tanesinin “Yapı Kullanma İzin Belgesi” bulunmadığı halde, 6 santral için 29.05.2019, 17.06.2019 ve 08.07.2019 tarihlerinde on tane “Yapı Kullanma İzin Belgesi” verildi.
Bu belgelerin tarih ve sayıları;
Germencik Belediye Başkanı Fuat Öndeş, Germencik faaliyette olan JES ile ilgili ruhsat bilgi ve belgeleri 20.09.2019 tarihinde açıklamasından sonra dört adet “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” verildiğine ilişkin söylentiler ortada dolaşmaya başladı. Bu konuda 30.9.2019 tarihinde “Germencik’teki ruhsatsız santrallerle ilgili olarak Aydın Valiliği’ne ve Germencik Belediyesi’ne sorularım var” başlıklı bir yazı[2] yazarak bu santrallerle ilgili olarak verilen ruhsatların iptal edilip edilmeyeceğine, ruhsatsız santraller hakkında yasal işlem yapılıp yapılmayacağını Germencik Belediyesi’ne sormama rağmen bugüne kadar hiçbir yanıt verilmedi.
Bu açıklanan nedenlerle;
a-Germencik’te faaliyette olan 16 tane jeotermal elektrik santralinin, 31.03.2019 tarihi itibariyle 11 tanesinin “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” ve 8 tanesinin “Yapı Kullanma İzin Belgesi” olmadığı ve kuruldukları andan bu zamana kadar bu şekilde faaliyette oldukları ortaya çıktı.
Germencik Belediye Başkanlığı tarafından ruhsatsız jeotermal elektrik santrallerinin mühürlenerek faaliyetlerinin durdurulmaması hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yukarıda sürecini ayrıntılarıyla açıkladığı üzere, CHP Aydın Milletvekilleri olarak jeotermal elektrik santrallerinin Aydın’a verdiği zararları bugüne kadar birçok kez ifade ettiniz ve halkın arasına girerek sahada bu mücadeleye katıldınız. Bu koşullar altında CHP’li bir Belediye Başkanı’nın ruhsatsız santraller hakkında 7 aydır hiçbir yasal işlem yapmamasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu tavrın CHP’nin çevre politikası ile uyuştuğunu düşünüyor musunuz?
b-Germencik Belediye Başkanı Fuat Öndeş’in 31.3.2019 tarihinde göreve gelmesinden sonra 16 tane jeotermal elektrik santralinden 8 tanesinin “Yapı Kullanma İzin Belgesi” bulunmadığı halde, 6 santral için 29.05.2019, 17.06.2019 ve 08.07.2019 tarihlerinde on tane “Yapı Kullanma İzin Belgesi” vermesini doğru buluyor musunuz?
Germencik Belediyesi tarafından “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” bulunmayan 11 tane jeotermal elektrik santralinden 4 tanesine 26.9.2019 tarihinde “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” verdiğine ilişkin iddiaların doğruluğunu araştıracak mısınız? Eğer söz konusu “İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsat”larının Germencik Belediyesi tarafından verildiği ortaya çıkarsa bunu doğru buluyor musunuz?
2)Germencik’te yaşanan hukuksuzluğun ortaya çıkmasından sonra Efeler ilçesinde bulunan 3 adet JES’in ruhsatsız olduğu iddiaları ortaya atıldı. Bunun üzerine 21.10.2019 tarihinde “Efeler Belediyesi sınırları içinde bulunan jeotermal elektrik santrallerinin ruhsatları var mı?” başlıklı bir yazıyla[3] bu soruyu Efeler Belediyesi’ne ve Aydın Valiliği’ne sordum. İşbu yazının yayınlandığı 4.11.2019 tarihine kadar Efeler Belediyesi tarafından hiçbir yanıt verilmedi?
Efeler Belediyesi sınırları içinde faaliyette olan 3 adet jeotermal elektrik santrallinin;
a-“Yapı Kullanma İzin Belgesi” var mı?
b-“İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” var mı?
c-Efeler sınırları içinde faaliyette olan 3 adet jeotermal elektrik santrallinin “Yapı Kullanma İzin Belgesi” ve “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” yoksa Efeler Belediyesi bu santrallerle ilgili olarak herhangi bir yasal işlem yaptı mı? Efeler Belediyesi, bu santralleri mühürleyerek faaliyetini durduracak mı?
CHP Aydın Milletvekilleri Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül, Hüseyin Yıldız tarafından herhangi bir yanıt verilirse buradan sizlerle paylaşacağım.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA
Aşağıdaki sorularımın Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı tarafından yanıtlanmasını saygılarımla arz ederim.
Süleyman BÜLBÜL
Aydın Milletvekili
Jeotermal Enerji Santralleri’nin (JES) kimyasal kirlilik, termal kirlilik, deprem yapma etkisi gibi zararlarının olduğu bilinmektedir. Ayrıca hava, yüzey suları ve yer altı suları jeotermal sıvıdaki kimyasalla kirlenmektedir. Bu nedenle JES’lerin ekonomik faydasından önce, ortaya çıkan kimyasalların insan hayatı, hayvanlar, tarımsal ürünler ve ekosistem üzerindeki etkileri özellikle dikkate alınmalıdır. Ancak şimdiye kadar herhangi bir JES ile ilgili böyle bir çalışma yapılmadığı aşikardır. Çünkü bu gibi projelerde insan sağlığı ve ekosistemin olumsuz değişimleri neredeyse hiç göz önünde bulundurulmamaktadır.
686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununun 2007’de yürürlüğe girmesiyle Aydın ilinde JES kurulmaya başlanmış olup sayıları da her geçen gün artmaktadır. Türkiye’deki toplam JES’lerin yüzde 58’i Aydın’dadır. Hükümet tarafından sadece yararlarından bahsedilerek inşa edilen, çalıştırılan JES’lerin Aydın’ı gün geçtikçe zehirlediği ortadadır.
Aydın ilindeki JES’ler nedeniyle bölge halkı, hava ve su olumsuz etkilenmektedir. Kanser nedeniyle ölüm oranı artmış, havadaki kükürt oranı yükselmiş, tarımsal ürünlerde sorunlar oluşmaya başlamıştır.
Atık sular küçük kanallar vasıtasıyla Menderes’e dökülmekte, Menderes suyu ise bölgedeki tarım arazilerinin sulanmasında kullanılmaktadır. JES’ler nedeniyle ortaya çıkan kimyasallar yer altı sularına karışmaktadır.
Suların kirlenmesi Aydın ili için başlı başına büyük bir sorundur. Bu durum, Aydın’ın en önemli geçim kaynaklarından başta incir ve zeytin olmak üzere tüm tarımsal ürünlere zarar vermektedir. Kısaca suyun kirlenmesi demek Aydın’ın kirlenmesi, Türkiye’nin kirlenmesi demektir.
Adnan Menderes Üniversitesi’nin konu hakkındaki bir yayımında “Aydın İli ve civarındaki kuyu sondajları, tesis kurulumu, yeni yollar, tarlalardan ve bahçelerden geçen boru hatları, kuyu başı ünitelerinden ve soğutma kulelerinden göklere doğru yükselen buharlar gibi jeotermal merkezli tüm faaliyetler, çevrenin korunması yönündeki hassasiyetin ve tedirginliklerin artmasına yol açmaktadır” tespiti de durumu net şekilde ortaya koymaktadır.
Tüm bu tespitlerin yanında bir de acele kamulaştırma ile yeni JES’ler yapılması planlanmaktadır. Burada hangi kamu yararının düşünüldüğü büyük bir soru işaretidir.
Bu kapsamda;
1- Aydın ilinde işletilmekte olan Jeotermal Elektrik Santrallerinin (JES) ekosisteme ve insan sağlığına etkilerine dair belirli periyodlarda incelemeler yapılmakta mıdır? Yapılıyorsa bu raporlamaların sonuçları nedir?
2- 2010-2016 yılları arasında Aydın ilinde kansere bağlı ölümlerin yüzde 18 arttığı belirtilmektedir. 2007-2018 yılları arasında, yıllara göre ve Aydın ilinin ilçelerine göre, kansere bağlı ölümlerin oranı nedir?
3- Yapılan JES’lerin ardından Aydın ilindeki hidrojen sülfür gazı oranının arttığı bilinmektedir. 2007-2018 yılları arasında yıllara göre hidrojen sülfür gazı oranları nedir?
4- Aydın’da özellikle JES’lerin olduğu ilçelerde çiğ yumurta kokusuna benzer bir koku vardır? Bu kokunun kaynağı nedir? Ne zaman son bulacaktır?
5- Aydın ilinde yapılması planlanan kaç JES daha vardır? Jeotermal araştırma ve uygulamalarında gerekli olan jeolojik, jeofizik ve kimyasal bilgiler toplanmış mıdır? Toplanılmış ise bilgiler ışığında yapılan değerlendirme ne olmuştur?
6- Yapılması planlanan JES’ler için, yaşam alanlarına müdahale edilecek olan bölge halkının da onayı alınmış mıdır? Bölge halkı ile bilgilendirme toplantısı yapılmış mıdır?
7- Dokuz Eylül Üniversitesi JES’lerin Aydın’ın toprağına ve ürününe zarar verdiğini tespit etmiştir. Bu tespitin ardından hangi önlemler alınmıştır?
