Çanakkale Savaşı'nda üretilen bir yalan ya da yanlış da küçük çocukların savaştığı şeklindedir. Bununla, Çanakkale Savaşı'nın ne kadar zorluklar ve özveriler içinde geçtiği anlatılmaya çalışılır. Oysa Çanakkale Savaşı, büyük orduların karşı karşıya geldiği ve düzenli orduların her sahada vuruştuğu bir savaştı! İlk kez kara, deniz ve hava güçleri aynı anda savaştı. Amfibi çıkarma yapıldı. Uçaktan bombalar atıldı. Çocukların savaşmasına gerek kalmadan yapılmıştır. Kuşkusuz gönüllüler ve özellikle liseli gençler savaşa katılmıştır ancak bunların yaşları 17'nin altında değildir. Çünkü Osmanlı bir devlettir ve kanunları vardır!
Bilgi ve belgeye dayanmayan iddialar
Bu konuda araştırma yapan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğetim Üyesi Yard. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yalan ve yanlışları çürütüyor. Ona göre iyi niyetten uzak, belgelere dayanmayan iddialar büyük zafere gölge düşürüyor. Sosyal medya üzerinden de yayılan yalan ve yanlış bilgiler, özellikle fotoğraflarla destekleniyor. Oysa asker kıyafetli küçük çocuk fotoğrafları, 1914-16 yılları arasında kurulan Osmanlı Güç Dernekleri adını alan ve izcilik teşkilatının ilk örnekleri sayılan yapılardaki çocukların resimleridir. Bunlara göre "12-13 yaşındaki çocuklar cepheye gitti. Şehit ya da gazi oldular. Bu nedenle birçok okul mezun vermedi." Oysa bunlar gerçeği yansıtmıyor. Çoğu da üretilmiş yalan!
Osmanlı Genç Dernekleri
Dr. Sayılır'a göre, Çanakkale Savaşı düzenli ordu savaşıdır. Kurtuluş Savaşı gibi milis savaşı değildir. Hatta bölgedeki siviller de boşaltılmıştır. Kullanılan yalan/yanlış çocuk fotoğrafları için ise şu saptamayı yapıyor:
"Osmanlı devletinde gençlerin örgütlü hale getirilmeleri girişimi ilk kez 1913'te Türk Gücü Cemiyeti ile başladı. Özellikle İttihat ve Terakki Cemiyeti'nde ve Harp Okulları tarafından desteklenen Cemiyet, 1914'te kurulan Osmanlı Güç Derneklerine dönüştü. Gençleri maddi ve manevi olarak ülke savunmasına hazırlamak amacını taşıyan Osmanlı Güç Derneklerinin ömrü kısa süreli oldu. Çok fazla teşkilatlanma ve faaliyet yapamadan kapandı. 1916'da yine aynı amaçla Osmanlı Genç Dernekleri kuruldu. 17 Nisan 1916'da Enver Paşa'nın onayı, Padişahın da iradesi ile Genç Dernekleri Kanunu yayımlandı. Derneklerin teşkilatlanmasını yapmak üzere Almanya'da benzer teşkilatlanma konusunda uzman olan Albay von Hoff getirilerek Genç Dernekleri Genel Müfettişliği'ne atandı. 14 Haziran 1916'da faaliyete geçen Genç Derneklerinin yönetimi Albay Von Hoff, Binbaşı Tahir Bey, Yüzbaşı İzzet, Teğmen Münir, Vedat Ürfi, Selim Sırrı'dan oluşmaktaydı.
Genç Dernekleri kısa süre içinde ülkede birçok ilde örgütlenerek 706 şubeye ulaştı. Böylece çok geniş bir genç kitlesine ulaşmış oldu. Osmanlı Genç Dernekleri, iki bölüm halinde teşkilatlandırıldı. Birincisi 12-17 yaşları arasındaki gençleri, ikincisi 17 yaşından askere alınma yaşına kadar olan yaşlardaki gençleri içine alan Dinç Dernekleri'dir. Gürbüz Derneklerinin başında öğretmenler, Dinç Derneklerinin başında ise askeri görevliler bulunmaktaydı. Genç derneklerinden Enver Paşa nezaretinde kolorduların olduğu yerlerde kolordu komutanları, vilayetlerde ise en yüksek mülki idareci sorumluydu. Dinçler, askere alınmaları için temel bir sınava tabi tutulurlar. Savaş döneminde Dinçlerin sınavı askerlik şubeleri tarafından yapılmaktadır. Birçok aşamadan oluşan sınavdan 72 üzerinden 36 puan altında alanlar sınavda başarısız sayılmaktadırlar. Sınavlardan başarılı olana kadar da askere alınmamaktadırlar.
Çanakkale Savaşı'nda şehit oldukları iddia edilerek birçok yerde yer alan resimlerdeki çocukların tamamı Genç Derneklerine mensup gürbüz ve dinçlerdir. Ayrıca dönemin lise -idadi- öğrencilerinin de formalarının askeri üniformaya çok benzemesi, üniforma içinde bulunan bütün çocukların asker olarak addedilmesine ve biraz da art niyetle hepsinin cephelere gittiği ve şehit oldukları yönünde asılsız ve temelsiz iddialarla toplum yanıltılmaktadır." (Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Ağustos 2010, Sayı: 16, s.115)
Osmanlı'da askere alma yaşı
Osmanlı devletinde askere alma yaşı 19 ve 20 yaş arasıydı. İlk muayene ise 18'di. Bunu Ordu Emirnamesi'ndeki kanun ve tamimlerden çıkarmak mümkün. Cihan Harbi öncesi seferberlikte askere alınanlar da 1310 yani 1894 doğumlulardı. Bu da 19-20 aralığına tekabül ediyor. Çanakkale Savaşı'nda şehit olan çocuk yaştaki askerlerin büyük çoğunluğunun gönüllü olduğu ileri sürülüyor. Bu konuda 1 Temmuz 1916 günü yayımlanan tamimle orduya alınacak gönüllü askerlerle ilgili şartlar net olarak çizilmiş ve açıklanmıştır. Harbiye Nezareti'nin hazırladığı tamim şu içeriktedir:
"Sin-i mükellefiyet haricinde istihdam olunacak derecede pek küçük yaşında bulunanların harp gönüllüsü olarak orduya kabullerine dair müracaat vaki olmakta olduğundan bunlardan aşağıda yazılı şartlar dairesinde gönüllü kabulü uygun görüşmüştür.
1- Halen doğumu 1315 (1899)'den aşağı olmamak, ahvali vücuduyesi ve teşkilatı bedeniyesi askerde istihdama müsait olduğu bilmuayene anlaşılmak,
2- İstihdam edilecek, kıtasını kendisi tayin ve talep etmemek,
3- Ebeveyninin rızası munzim olmak,
4- Kötü ahlâk sahibi olmamak, harbin bitiminden evvel hemseneleri celp ve sevk edildiği halde bu zamana kadar geçecek hizmeti hizmet-i mükellife-i askeriyelerinden mahsup edilmemesi." (age., s.119.)
Burada da anlaşılan 17 yaşından aşağısının alınmaması doğrultusunda...
Çanakkale'de şehit olanların yaş sınırı
Milli Savunma Bakanlığı'nın yayımladığı beş ciltlik 'Şehitlerimiz' isimli kitapta şehit olan askerlerin doğum tarihleri dikkate alınarak hazırlanan bir istatistikte, Çanakkale'de şehit olanların yaş aralığı dikkate alınarak hazırlanan bir tabloda şu oranlar ortaya çıkıyor: Şehitlerin içinde 28-32 yaş aralığı % 40, 23-27 yaş aralığı % 33, 33-42 yaş aralığı % 25, 17-22 yaş aralığı ise % 2.
Çanakkale Savaşı'na çok az sayıda 17 yaş arasında katılan olmuşsa da ortalama katılım 19-42 yaş arasındadır. Buna göre 17-32 yaş aralığı şehitlerin içinde % 74'e tekabül ediyor. Geriye kalanlan % 26 ise 33-42 yaş aralığına isabet ediyor. (Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Ağustos 2010, Sayı: 16, s. 107, 113-122.)
RESİMLER
1- Talat Paşa, Balıkesir Lisesi'ni ziyareti sırasında Gürbüz çocuklarla. Yıl 1916. Çanakkale Savaşı'ndan sonra.
2- Genç Dernekleri üyeleri toplu eğitim sırasında. Kıyafetleri asker elbiselerine benzediği için savaşa katıldıkları sanılıyor.
3- Cumhuriyet dönemine ait bir fotoğraf. Çocuklar resmi geçit töreninde. Tüfeklerin ucunda bayrak olmasa savaşa gidiyor sanılacak.
4- Albay Mustafa Kemal Bey, Çanakkale Savaşı sonrası uğradığı Edirne'de Edirne Erkek Öğretmen Okulu öğrencileriyle birlikte. 1916. Öğrencilerin kıyafetleri asker üniforması gibi. Bu gelenek 1930'lu yıllara kadar sürdü.
